Η σύγκρουση με τη Ρωσία πιέζει το καθεστώς της Άγκυρας
του Γιώργου Αναστασίου
«Ελλάδα-Τουρκία-Παλαιστίνη, Αμερικάνος δεν θα μείνει» έλεγε το παλιό σύνθημα, βασισμένο στην (ορθή) εκτίμηση ότι η Τουρκία και το Ισραήλ ήταν επί δεκαετίες οι χωροφύλακες των ΗΠΑ στη γειτονιά μας. Τότε βέβαια ήταν σχετικά απλά τα πράγματα: από τη μια το δυτικό στρατόπεδο, από την άλλη το σοβιετικό, κι αν κάποιος δεν ήθελε να μπει σε κανένα απ’ τα δυο θεωρούνταν από γραφικός έως ύποπτος. Το περίφημο «τέλος του ψυχρού πολέμου» (που μεταφράστηκε σε… κανονικούς, ατέλειωτους πολέμους σε όλη τη Ν.Α. Μεσόγειο και όχι μόνο) επέτρεψε μεγαλύτερη ευλυγισία στις περιφερειακές δυνάμεις, που γνώρισαν και σημαντικές εσωτερικές αλλαγές.
Ειδικά η Τουρκία είδε τον κεμαλισμό να αμφισβητείται και τους στρατηγούς-θεματοφύλακές του να μπαίνουν ακόμη και στη φυλακή από ένα νέο ισχυρό άνδρα: τον Ερντογάν και το «μετριοπαθές ισλαμικό» κόμμα του, το ΑΚΡ. Ο Ερντογάν εδραίωσε με κάθε τρόπο την εξουσία του και θεώρησε ότι μπορεί να αναβαθμίσει το τουρκικό καθεστώς και την επιρροή της Άγκυρας στην ευρύτερη περιοχή. Για να το πετύχει, μεταξύ άλλων εμφανίστηκε ως προστάτης των Παλαιστινίων, υποστήριξε τους Αδελφούς Μουσουλμάνους στην Αίγυπτο, ενίσχυσε το Ισλαμικό Κράτος και άλλες τζιχαντιστικές οργανώσεις ελπίζοντας στην ανατροπή του Σύριου Άσαντ και στη συντριβή των «απειλητικών» Κούρδων κ.λπ.
Μπλόκο στα φιλόδοξα σχέδια του «σουλτάνου»
Αυτά τα σχέδια προκάλεσαν τριβές με τις ΗΠΑ, και ανοιχτή εχθρότητα με τον έτερο πάλαι ποτέ χωροφύλακα των ΗΠΑ, το Ισραήλ. Ίσως και να ήταν υπερβολικά μεγαλεπήβολα, αφού τελικά οδήγησαν την Άγκυρα σε ανοιχτή ρήξη με ένα νέο και σπουδαίο παίκτη (ή μάλλον, έναν παλιό που επανήλθε) στην περιοχή: τη Ρωσία. Η προκλητική κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού αεροσκάφους που βομβάρδιζε θέσεις των αντικαθεστωτικών ισλαμιστών στα τουρκοσυριακά σύνορα έδειξε τα όρια των δυνατοτήτων της Τουρκίας. Ο Ερντογάν βρέθηκε πιο στριμωγμένος παρά ποτέ σε μια περιοχή που, ανάμεσα σε πολλούς κινδύνους, εγκυμονεί και το πιο εφιαλτικό σενάριο για την Άγκυρα: την εγκαθίδρυση ενός κουρδικού κράτους που θα περιλαμβάνει και «δικά της» εδάφη.
Η αντίδραση της Μόσχας μεταφράστηκε σε εκμετάλλευση της αφορμής για να βαθύνει την επέμβασή της στη Συρία, που είναι ιδιαίτερα ενοχλητική για τη Δύση. Ακόμη, σε μια συμβολική αλλά και «πραγματική» προειδοποίηση προς την Άγκυρα ότι δεν είναι διατεθειμένη να ξεχάσει την πρόκληση, η Ρωσία κάλεσε τον ορκισμένο εχθρό του Ερντογάν, το αριστερό φιλοκουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP), να ανοίξει γραφεία στη Μόσχα! Μάλιστα ο Σελαχατίν Ντεμιρτάς δήλωσε το περασμένο Σαββατοκύριακο ότι, «εκτός απροόπτου», θα μεταβεί στη Μόσχα και θα συναντηθεί με τον Ρώσο ΥΠΕΞ Λαβρόφ.
«Προσαρμογή» της Άγκυρας στα νέα δεδομένα
Όλα αυτά ανάγκασαν τον Ερντογάν να ενδώσει στις πιέσεις των ΗΠΑ για μεγαλύτερη ευθυγράμμισή του με τα σχέδια της Δύσης – ακόμη κι αν αυτό σημαίνει να εγκαταλειφθούν οι επεκτατικές φιλοδοξίες του. Έτσι, επιταχύνει την αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων που είχαν εισβάλει σε ιρακινό έδαφος υπό το πρόσχημα της καταπολέμησης των Τζιχαντιστών (στην πραγματικότητα για να πλήξουν τους Κούρδους). Σε αντάλλαγμα, απέσπασε την άδεια τής κατά τα άλλα ευαίσθητης Δύσης να προχωρήσει στο μακελειό που υλοποιούν εδώ και μέρες, εν μέσω πλήρους αδιαφορίας της «διεθνούς κοινότητας», 10.000 βαριά οπλισμένοι Τούρκοι στρατιώτες στο Βόρειο Κουρδιστάν.
Ταυτόχρονα αποδέχθηκε άλλο ένα «προαπαιτούμενο» των ΗΠΑ προκειμένου αυτές να τον στηρίξουν στη διαμάχη του με τη Ρωσία: την ομαλοποίηση των σχέσεων με το Ισραήλ. Αυτή άρχισε ήδη να υλοποιείται, διαλύοντας και τις τελευταίες ψευδαισθήσεις τμημάτων της Παλαιστινιακής Αντίστασης ότι ο Ερντογάν εξακολουθεί να τους στηρίζει. Φυσικά η άνωθεν διατεταγμένη επαναπροσέγγιση Τουρκίας-Ισραήλ είναι επισφαλής, αλλά εξυπηρετεί και τον σιωνιστή Νετανιάχου, που πιέζεται από τη διαρκή αντίσταση των Παλαιστινίων. Ίσως μάλιστα να βλέπει στην Τουρκία έναν καλό μελλοντικό πελάτη για το ισραηλινό αέριο [Παρεμπιπτόντως, αν εδραιωθεί η επαναπροσέγγιση και Τουρκία-Ισραήλ ξαναπάρουν τη βούλα του «χωροφύλακα» των ΗΠΑ, θα φανεί και η… διορατικότητα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ που, εκτός του κυνισμού της, μάλλον δεν βλέπει και πέρα από τη μύτη της].
Άλλοι πληρώνουν την επαναπροσέγγιση Τουρκίας-Ισραήλ
Η έστω και αβέβαιη ομαλοποίηση των τουρκοϊσραηλινών σχέσεων συνοδεύτηκε και από ένα έμμεσο δώρο του Νετανιάχου στον Ερντογάν και… στον εαυτό του. Το Ισραήλ, λειτουργώντας για άλλη μια φορά με την προσφιλή τακτική του ως κράτος-τρομοκράτης, βομβάρδισε μια πολυώροφη πολυκατοικία στη Δαμασκό σκοτώνοντας τον Σαμίρ Κουντάρ, ηγετικό στέλεχος της Χεζμπολά (και μερικούς άτυχους αμάχους που είχαν την κατοικία να ζουν εκεί, αλλά τι να γίνει, συμβαίνουν αυτά…). Πράγματι, η Χεζμπολά αποτελεί κοινό εχθρό των δύο καθεστώτων.
Αλλά και στο εσωτερικό της Τουρκίας, πέραν του μακελειού που συνεχίζεται στο «τουρκικό» Βόρειο Κουρδιστάν, η κυβέρνηση της Άγκυρας, μη νιώθοντας πια μόνη, πέρασε σε αντεπίθεση ακόμη και ενάντια στο κοινοβουλευτικό κόμμα HDP. Ο Τούρκος πρωθυπουργός Νταβούτογλου, που σχετικά πρόσφατα ακόμη εμφανιζόταν ως «μετρημένος και προσεκτικός», αφού πήρε μέρος στην ανταλλαγή ύβρεων με τον Πούτιν τώρα στράφηκε κατά του HDP. Αφού το κατηγόρησε ως «εκπρόσωπο Τύπου των τρομοκρατών του ΡΚΚ», προειδοποίησε τους βουλευτές του να «μη νομίζουν ότι θα προστατευθούν από τη βουλευτική ασυλία»!
ΟΗΕ για Συρία
Κατά τα άλλα, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ υιοθέτησε ομόφωνα την περασμένη Παρασκευή το σχέδιο της «ομάδας της Βιέννης», που αποφάσισε (δίχως τη συμμετοχή κανενός Σύριου…) πώς θα ειρηνεύσει η Συρία. Το σχέδιο είναι πράγματι συμβιβαστικό, γεγονός που δείχνει και τη σχετική μόνο ισχύ της Δύσης. Πράγματι, όπως ζητούσε η Ρωσία, δεν υπάρχει αποκλεισμός του Άσαντ από τη «μεταβατική περίοδο», ενώ και της απαιτούμενης κατάπαυσης του πυρός εξαιρούνται οι επιχειρήσεις ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος και τις υπόλοιπες τζιχαντιστικές οργανώσεις. Ο μη αποκλεισμός του Άσαντ στενοχώρησε πάντως τη Γαλλία, που αφού αναγκάστηκε να υπερψηφίσει την απόφαση, δήλωσε μέσω του ΥΠΕΞ Λοράν Φαμπιούς ότι «θεωρεί απαραίτητη, τόσο για πρακτικούς όσο και για ηθικούς(!) λόγους, την απομάκρυνση του Άσαντ». Μάλλον δεν του έδωσε κανείς σημασία…
