Του Θεοδόση Κυριακίδη*
Αρκετά χρόνια πριν, Κυριακή του Πάσχα στον Άγιο Γεώργιο Περιστερεώτα, Εσπερινός της Αγάπης. Κάποιος διαβάζει την περικοπή τού Ευαγγελίου στα αγγλικά και μετά στα γερμανικά. Σε λίγο ακούγεται η ίδια φωνή στα ποντιακά:
«Ὅ᾿ ἐβράδυνεν τὴν Κερεκὴ καὶ ἐνῷ τὰ πόρτας τὶ σπιτὶ ὅθεν ἀπὲς ἔσαν οἱ μαθηταὶ τὸ πλέμεν ἃ σὸ φόβο τῶν Ἰουδαίων, ἔρθεν ὁ Ἰησοῦς καὶ ἐστάθεν ἀπὲς σὴ μέσεν ἀτοῦν καὶ λέατσ· Εἰρήνη μετ᾿ ἐσᾶς! Καὶ ἃ σοὺ εἶπεν ἀτὸν ἔδειξεν σατοὺς τὰ σέρια καὶ τὰ καλάτια, ὅταν ἀὲτσ εἶδαν ἀτὸν οἱ μαθηταὶ ἐχάραν. Ξὰν εἶπεν ἂτς ὁ Ἰησοῦς Εἰρήνη μετ᾿ ἐσᾶς· ὅπως ἔστειλεν ἐμὲν ὁ Κύριτσ᾿ μ᾿ σὸν κόσμον ἄρα ἔτσ᾿ θὰ στείλω καὶ ἐσᾶς. Καὶ ἃς εἶπεν ἀτὸ ἐφύσισεν ἀτοὺς καὶ λέατς· Ἐπάρτε Πνεῦμα Ἅγιον, σὲ εἰνοὺς ποὺ θὰς σχωρᾶτε τὰ ἁμαρτίας ἀτοῦν θὰ εἶναι σχωρεμὲν καὶ εἰνοὺς ποὺ κι θὰ σχωρᾶτε θὰ ἀπομένε ἀσχώρετοι».
Μα το Ευαγγέλιο στα Ποντιακά; Πώς είναι δυνατόν; Μέσα στην Εκκλησία; Σπρώχνοντας το πορτάκι του ιερού ξεπροβάλλει η μορφή τού Γιώργου Ανδρεάδη, όρθιος σαν αναμμένο κερί, διαβάζει. Αυτή η εικόνα μού αποκάλυψε έναν ολόκληρο κόσμο. Έκτοτε το ίδιο σκηνικό επαναλαμβανόταν σχεδόν κάθε χρόνο. Στο μεταξύ είχε γράψει μεταξύ των πολυάριθμων βιβλίων του τη συγκλονιστική Ταμάμα.
Ο Γιώργος Ανδρεάδης υπήρξε για τη γενιά μου ο άνθρωπος που μας ενέπνευσε, που μας έμαθε, που μας παραδειγμάτισε. Τα βιβλία του σε παρακινούσαν να διαβάσεις πιο πολύ, σαν μαγνήτης σε τραβούσε το επόμενο και γιγάντωνε την επιθυμία για να μάθεις ακόμη περισσότερα. Μέσα από τη στάση του, τις ιστορίες που έλεγε, τα βιβλία που έγραφε, τα πάμπολλα ταξίδια του μας έκανε πιο προσιτή την Τουρκία, «έσβηνε» τις άσχημες εντυπώσεις της Γενοκτονίας και αναδείκνυε τις ανθρώπινες πλευρές, τις ανθρώπινες ιστορίες. Η ειρωνεία είναι ότι το τουρκικό κράτος τού απαγόρευσε την είσοδο στη χώρα ως επικίνδυνο πρόσωπο, ενώ ο ίδιος ήταν γεφυροποιός και ειρηνοποιός, μεταφέροντας το μήνυμα του Ευαγγελίου, όπως η περικοπή που μας διάβαζε σε κάθε Ανάσταση στον Περιστερεώτα. Αυτή ήταν μια από τις σημαντικότερες προσφορές του, πέραν όλων των άλλων, η βαθιά του πεποίθηση ότι οι δυο λαοί πρέπει να ζήσουν μονοιασμένοι. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι το βιβλίο του Ταμάμα είναι αφιερωμένο στη φιλία των δυο λαών. Από τον Ανδρεάδη γνώρισε η γενιά μου το άλλο πρόσωπο της Τουρκίας. Το πρόσωπο των ανθρώπων με δημοκρατικές αρχές, του απλού λαού που «τίποτε δεν είχε να χωρίσει με τον Έλληνα πρόσφυγα που έχασε την πατρίδα του και πως υπήρξε και εκείνος πραμάτεια στο παζάρι των μεγάλων συμφερόντων».
Ο Ανδρεάδης δεν σκεφτόταν τίποτα άλλο πέρα από τον Πόντο. Ακριβώς όπως το περιγράφει ο Γιώργος Σεφέρης στον Τελευταίο Σταθμό: «Όμως τη σκέψη του πρόσφυγα τη σκέψη του αιχμάλωτου τη σκέψη/ του ανθρώπου σαν κατάντησε κι αυτός πραμάτεια/ δοκίμασε να την αλλάξεις, δεν μπορείς». Πράγματι, ο Γιώργος Ανδρεάδης ζούσε και ανέπνεε Πόντο, μόνο Πόντο. Αιωνία του η μνήμη και καλό παράδεισο!
* Ο Θεοδόσης Κυριακίδης είναι θεολόγος, δρ Νεότερης Ιστορίας
