Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
Ο αστεροειδής ή κομήτης που έπεσε στο Μεξικό πριν από 66 εκατομμύρια χρόνια και έβαλε τέλος στην εποχή των δεινοσαύρων σήκωσε τσουνάμι αρχικού ύψους 1,5 χιλιομέτρων, το οποίο μέσα σε λίγες ώρες σάρωσε όλους τους ωκεανούς του πλανήτη, εκτιμά νέα μελέτη.
Διεθνής ερευνητική ομάδα δημοσιεύει στην επιθεώρηση AGU Advances εκτιμήσεις που βασίστηκαν σε νέο υπολογιστικό μοντέλο, το οποίο τροφοδοτήθηκε με γεωλογικά και ωκεανογραφικά δεδομένα από περίπου 100 περιοχές της Γης.
Το αντικείμενο που έπεσε στην χερσόνησο Γιουκατάν του σημερινού Μεξικού εκτιμάται ότι είχε διάμετρο 10 έως 14 χιλιομέτρων. Προσέκρουσε με ταχύτητα 12 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο και άνοιξε κρατήρα διαμέτρου περίπου 100 χιλιομέτρων, ο οποίος βρίσκεται σήμερα κάτω από την επιφάνεια του Ατλαντικού.
Δυόμισι λεπτά μετά το χτύπημα, δείχνει η μοντελοποίηση του συμβάντος, ένα πρώτο τερατώδες κύμα ορθώθηκε σε ύψος 4,5 χιλιομέτρων αλλά γρήγορα υποχώρησε. Δέκα λεπτά μετά την πρόσκρουση, τσουνάμι ύψους 1,5 χιλιομέτρου άρχισε να σαρώνει τον ωκεανό προς όλες τις κατευθύνσεις.
Χρειάστηκαν περίπου 48 ώρες μέχρι να φτάσουν τα κύματα σχεδόν σε όλες τις ακτογραμμές του πλανήτη. Σύμφωνα πάντως με τη μελέτη, η σχετικά κλειστή θάλασσα της σημερινής Μεσογείου απέφυγε τις ισχυρότερες συνέπειες.
Οι ερευνητές εκτιμούν ότι η αρχική ενέργεια του κύματος ήταν 30.000 φορές μεγαλύτερη από την ενέργεια του πολύνεκρου και καταστροφικού τσουνάμι που χτύπησε το 2004 τον Ινδικό Ωκεανό και σκότωσε περισσότερους από 230.000 ανθρώπους.
O καπνός σε απαγόρευση
Οι νέες γενιές Νεοζηλανδών θα απαγορεύεται να αγοράζουν καπνό στο πλαίσιο του πακέτου νέων αντικαπνιστικών νόμων που ψήφισε σήμερα το Κοινοβούλιο, μεταξύ των αυστηρότερων στον κόσμο.
Το νομοθετικό πακέτο προβλέπει την απαγόρευση πώλησης καπνού για όσους γεννήθηκαν την 1η Ιανουαρίου 2009 ή αργότερα. Η απαγόρευση θα παραμείνει σε ισχύ εφ’ όρου ζωής.
Η νομοθεσία δεν επιβάλλει νέους περιορισμούς στο κάπνισμα αλλά μειώνει την ποσότητα νικοτίνης που επιτρέπεται σε προϊόντα καπνού και περιορίζει τον αριθμό των λιανεμπόρων κατά 90%.
«Η νομοθεσία αυτή επιταχύνει την πρόοδο προς ένα μέλλον χωρίς καπνό» δήλωσε η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας δρ Αγιέσα Βεράλ.
«Χιλιάδες άνθρωποι θα ζήσουν περισσότερο, πιο υγιείς, και το σύστημα υγείας θα εξοικονομήσει 5 δισ. δολάρια από το να μην χρειάζεται να προσφέρει θεραπεία για ασθένειες που προκαλούνται από το κάπνισμα, όπως διάφοροι τύποι καρκίνου, εμφράγματα, εγκεφαλικά, ακρωτηριασμοί».
Τα σημεία νόμιμης πώλησης προβλέπεται να έχουν μειωθεί από τα 6.000 σήμερα σε μόλις 600 στα τέλη του 2023.
Η Νέα Ζηλανδία, η οποία ήδη έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά ενηλίκων καπνιστών μεταξύ των 38 χωρών του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), προχωρά σε περαιτέρω αυστηροποίηση του αντικαπνιστικού νόμου στο πλαίσιο της κυβερνητικής προσπάθειας για μια χώρα «χωρίς τσιγάρο» έως το 2025.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ/Reuters
Εκατομμύρια θάνατοι
Η μείωση της χρήσης ενέργειας από ορυκτά καύσιμα και η ανάπτυξη αλυσίδων εφοδιασμού, υποδομών και φροντίδας με χαμηλότερες εκπομπές άνθρακα, αναμένεται να μειώσουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της υγειονομικής περίθαλψης. Παρόλα αυτά όμως, δεν δίνεται η απαραίτητη προσοχή στη χρήση εξοπλισμών μιας χρήσης από τον τομέα υγείας, εδώ και πολλές δεκαετίες.
Τα επικίνδυνα ιατρικά απόβλητα που απαιτούν ιδιαίτερο χειρισμό, αντιπροσωπεύουν το 15% των παγκόσμιων αποβλήτων του τομέα υγείας. Τα αναλώσιμα υλικά μιας χρήσης, όμως, αποτελούν το υπόλοιπο 85% των ιατρικών απορριμμάτων.
Στη συμβολή της κλιματικής αλλαγής από τον τομέα υγείας αναφέρονται ειδικοί από το Πανεπιστήμιο Johns Hopkins της Βαλτιμόρης και την Ιατρική του Σικάγου, με άρθρο τους στο επιστημονικό περιοδικό Lancet, που έχει τίτλο «Πώς η ιατρική γίνεται σκουπίδια: Η δυνατότητα για αναλώσιμα στην υγειονομική περίθαλψη».
O Τζέρεμι Γκριν, η Κάρολιν Σκόλνικ και η Μαρία Μέριτ, αναφέρουν ότι τεράστιοι όγκοι πλαστικών συσκευασιών, εργαλείων μίας χρήσης και διαγνωστικών συσκευών παράγουν αέρια θερμοκηπίου όταν αποτεφρώνονται ή όταν αποσυντίθενται σε χωματερές και ωκεανούς.
Οι ιατρικές μάσκες κατασκευάζονταν από επαναχρησιμοποιήσιμα υλικά μέχρι τη δεκαετία του 1930 και οι περισσότερες χειρουργικές μάσκες δεν ήταν μιας χρήσης μέχρι τη δεκαετία του 1960. Μια γενιά πριν, συνηθίζαμε να χρησιμοποιούμε χειρουργικές κουρτίνες που πλένονται και χειρουργικά εργαλεία που χρησιμοποιούνται ξανά. Μια γενιά πριν από αυτό, η σύριγγα ήταν επαναχρησιμοποιήσιμη τεχνολογία. Τα διαγνωστικά τεστ στα μέσα του 20ου αιώνα περιελάμβαναν τυποποιημένα σετ από γυαλί, αποστειρωμένα με αυτόκλειστο.
Σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, η ιατρική εισήγαγε τη χρήση μάσκας μιας χρήσης, χειρουργικές κουρτίνες, πλαστικές σύριγγες, χειρουργικά εργαλεία και διαγνωστικά τεστ, όλα, με πολλαπλά στρώματα πλαστικού. Και μετά ξέχασε ότι υπήρχε εναλλακτική λύση.
Καθώς η ευρεία υιοθέτηση των τεχνολογιών μιας χρήσης εγκαταστάθηκε σε χώρες υψηλού εισοδήματος κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1970 και του 1980, η επαναχρησιμοποιούμενη τεχνολογία στις χώρες χαμηλού εισοδήματος έγινε επαναλαμβανόμενη ανησυχία για τη διεθνή υγεία. Με στόχο τη μείωση των προλαμβανόμενων μολύνσεων από ανεπαρκώς αποστειρωμένα εργαλεία, ο ΠΟΥ έκανε εκστρατεία για την ευρύτερη χρήση πλαστικών και νυστεριών μιας χρήσης. Και παρότι η προσπάθεια μείωσε τον κίνδυνο μολυσματικής μετάδοσης στο νοσοκομείο, δεν δόθηκε προσοχή στον απορριπτόμενο εξοπλισμό, οπότε ξεκίνησε νέος τρόπος μετάδοσης των μολυσματικών ασθενειών.
Το αλκοόλ, μέγας εχθρός…
Η επιστήμη είναι σαφής για την επίδραση της μεγάλης κατανάλωσης αλκοόλ στον εγκέφαλο: οι δυνατοί πότες παρουσιάζουν αλλαγές στη δομή και τον όγκο του εγκεφάλου, αλλαγές που συνδέονται με πτώση των γνωσιακών λειτουργιών.
Σύμφωνα όμως με μια νέα μελέτη, ακόμα και η μέτρια κατανάλωση –μερικά ποτήρια μπίρα ή κρασί την εβδομάδα– μπορεί να είναι επίσης επιβλαβής για τον εγκέφαλο.
Η ανάλυση δεδομένων για 36.000 ενήλικες στη Βρετανία υποδεικνύει ότι ακόμα και η μικρή έως μέτρια κατανάλωση αλκοόλ σχετίζεται με μείωση του συνολικού όγκου του εγκεφάλου.
Η μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Nature Communications, δεν επαρκεί για να επιβεβαιωθεί αιτιώδης σχέση ανάμεσα στο αλκοόλ και αυτές τις μεταβολές – θεωρητικά μπορεί να υπάρχει κάποιος άλλος παράγοντας που εξηγεί τη στατιστική συσχέτιση.
«Τα ευρήματα έρχονται σε αντίθεση με επιστημονικές και κυβερνητικές κατευθυντήριες γραμμές για τα όρια ασφαλούς κατανάλωσης» λέει ο Χένρι Κράνζλερ, διευθυντής του κέντρου μελέτης εθισμού στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, μέλος της ερευνητικής ομάδας.
«Για παράδειγμα, αν και το (αμερικανικό) Εθνικό Ινστιτούτο για την Κατάχρηση Αλκοόλ και τον Αλκοολισμό συνιστά στις γυναίκες να μην καταναλώνουν κατά μέσο όρο πάνω από ένα ποτό την ημέρα, το συνιστώμενο όριο για τους άνδρες είναι διπλάσιο, μια ποσότητα που υπερβαίνει το επίπεδο κατανάλωσης που συνδέθηκε στη μελέτη με μειωμένο εγκεφαλικό όγκο».
Για παράδειγμα, μεταξύ των συμμετεχόντων στην 5η δεκαετία της ζωής τους, η αύξηση της μέσης κατανάλωσης από μία μονάδα αλκοόλ (μια μικρή μπίρα) στις δύο μονάδες την ημέρα συνδέθηκε με αλλαγές του εγκεφάλου που αντιστοιχούν χονδρικά σε δύο έτη γήρανσης. Η αύξηση από τις δύο στις τρεις μονάδες αλκοόλ την μέρα συνδέθηκε με 3,5 επιπλέον έτη γήρανσης.
Η αύξηση της κατανάλωσης από τις μηδέν μονάδες στη μία μονάδα την ημέρα δεν βρέθηκε να έχει σημαντική επίδραση, όμως η αύξηση από τη μία στις δύο μονάδες την ημέρα σχετιζόταν με μείωση της φαιάς και λευκής ουσίας, με άλλα λόγια απώλεια εγκεφαλικών κυττάρων.
Η σχέση «δεν είναι γραμμική» επισημαίνει ο Ρεμί Ντάβιετ του Πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν στο Μάντισον. «Χειροτερεύει όσο περισσότερο πίνεις.»
Για να πάρουν μια εικόνα της επίπτωσης, οι ερευνητές συνέκριναν την παρατηρούμενη μείωση του εγκεφαλικού όγκου με τη συρρίκνωση που συμβαίνει αναπόφευκτα με τη γήρανση.
Αν και κατανάλωση ενός ποτού την ημέρα βρέθηκε να αντιστοιχεί μόνο σε έξι μήνες επιπλέον γήρανσης, τα τέσσερα ποτά υπερέβαιναν τη μια δεκαετία.
