Ναι, χαίρετε οι πρόμαχοι και οσονούπω μάρτυρες των αρχών, εφ’ ων μόνον δύναται να θεμελιωθή η αληθής, η ακράδαντος, η λαοσώτηρα ελευθερία. Αι αρχαί σας θέλουν καταπνιγή εν τω αίματι και τω πυρί υπό των διαπλέων εκ της απορροφήσεως και του δεσποτισμού κιβδήλων δημοκρατών, αλλ’ αι αρχαί σας εισί προωρισμέναι να αναπλάσσουν τα έθνη και τους λαούς […]. Η πράξις σας της 6/18 Μαΐου εσυκοφαντήθη, εβλασφημίσθη και θα βλασφημισθή λυσσαλέως υπό των εμπεφορημένων εκ των ιδεών του παρελθόντος, της συγκεντρώσεως και της αδελφοκτονίας. Αλλ’ η πράξις σας μέλλει να χαρακτηρισθή υπό της αθανάτου ιστορίας ως η ευγενεστέρα και υψηλοτέρα του καθ’ ημάς αιώνος, η καταδίκη των εκατομμυριοπενθών και δισεκατομμυριοβόρων πολέμων. Είθε ην δυνατόν, η αδελφική αύτη φωνή φθάση μέχρις υμών εν τη οδυνηρά απομονώσει των καλλίστων αρχών σας, ως ελαχίστη παραμυθία.» (2)
Οι Έλληνες της Κομμούνας
Δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για τους Έλληνες που συμμετείχαν στην Κομμούνα, ωστόσο, η αθηναϊκή εφημερίδα Παλιγγενεσία, στο φύλλο της 14ης Ιουνίου 1871, αναφέρει ότι ένας Σπανδωνής με καταγωγή από τη Χίο, είχε αναλάβει τη θέση του διευθυντή των τηλεγραφείων της Κομμούνας.(3)
Ο Παύλος Αργυριάδης, γεννημένος στην Καστοριά το 1849, πήγε στο Παρίσι για να σπουδάσει νομικά και εκεί συνδέθηκε με γαλλικούς επαναστατικούς κύκλους. Κατά τη διάρκεια της Κομμούνας, ο Αργυριάδης αναφέρεται ότι συμμετείχε στην κεντρική επαναστατική επιτροπή. Διασώθηκε από τις σφαγές και τις διώξεις και διακρίθηκε ως δικηγόρος και σοσιαλιστής για την υπεράσπισή του σε δίκες πολιτικού χαρακτήρα, κυρίως αναρχοσυνδικαλιστών. Ο Αργυριάδης κατέχει σημαντική θέση στην ιστορία του γαλλικού σοσιαλιστικού κινήματος και φαίνεται ότι άσκησε επίδραση και στο σοσιαλιστικό κίνημα στην Ελλάδα. Πέθανε στο 1901 στο Παρίσι.
Στην ομάδα των διεθνιστών της εποχής, εντάσσονται ο έμπορος Εμμανουήλ Δαούδογλου από τη Σμύρνη και η γυναίκα του Μαρία. Ο Δαούδογλου, μαζί με ομάδα ευρωπαίων πολιτικών προσφύγων, συμμετείχε στην αντιοθωνική εξέγερση, ενώ αργότερα πήγε στην Ιταλία. Στη Νάπολη, όπου παρέμεινε κατά το διάστημα 1864-1867, συνδέθηκε με κύκλους της Α΄ Διεθνούς, της οποίας έγινε μέλος. Επιστρέφοντας στην Αθήνα δημιούργησε έναν αναρχικό κύκλο, ο οποίος διαλύθηκε σύντομα. Το 1870 ο Δαούδογλου σκοτώθηκε σε μια ρήξη μέσα στη Δημοκρατική Λέσχη. Την επόμενη χρονιά η γυναίκα του Μαρία φαίνεται ότι ήταν η μοναδική Ελληνίδα που συμμετείχε στην Κομμούνα του Παρισιού και η οποία εκτελέστηκε για την επαναστατική της δράση από τους Βερσαλλιέρους.(4)
(1) Μιχάλης Μ. Παπαϊωάννου, Η Παρισινή Κομμούνα και η Ελλάδα, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1995, σ. 20-21.
(2) Εφ. Μέλλον, 11/5/1871. Παρατίθεται στο Μιχάλης Μ. Παπαϊωάννου, ό.π., σ. 104, 106-107.
(3) Μιχάλης Μ. Παπαϊωάννου, ό.π., σ. 17.
(4) Μιχάλης Δημητρίου, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα. Από τους ουτοπιστές στους σοσιαλιστές, εκδ. Πλέθρον, Αθήνα 1985, σ. 41-45.
