Χτες μάθαμε μια πολύ δυσάρεστη είδηση. Ένας μικρός αλλά επιθετικός όγκος στον εγκέφαλο πήρε από κοντά μας τον σεβαστό και αγαπητό φιλόσοφο, συγγραφέα, διανοούμενο και ακτιβιστή, Ντομένικο Λοσούρντο.
Ο Ντομένικο Λοσούρντο ήταν ξεχωριστή περίπτωση «αιρετικού» διανοούμενου που με συνέπεια αρνήθηκε να ακολουθήσει την πεπατημένη της ενσωματωμένης στο σύστημα διανόησης ή να υιοθετήσει την «ενιαία σκέψη» που έχει επιβληθεί από τον νεοφιλελευθερισμό και τη νέα τάξη πραγμάτων στον κόσμο μετά το 1989-1990.
Γεννημένος κοντά στο Μπάρι το 1941, σπούδασε στο Τύμπιγκεν και το Ουρμπίνο, όπου μέχρι το τέλος δίδασκε Φιλοσοφία της Ιστορίας. Με βαθιές γνώσεις της ιστορίας και των πολιτικών επιστημών, «αμετανόητος» και μάχιμος κομουνιστής, όχι μόνο επειδή ήταν μέλος του ιταλικού PCDI αλλά και επειδή μόνιμα με μια μικρή βαλίτσα στο χέρι ήταν παρών όπου τον καλούσαν να δώσει διαλέξεις, να κάνει μαθήματα ή να παρουσιάσει τα βιβλία του στην Ιταλία, στην Ευρώπη ή στον κόσμο. Έτσι είχα τη χαρά και την τιμή να τον γνωρίσω και από κοντά στο Resistance Festival, το καλοκαίρι του 2010, όταν ήρθε για να παρουσιάσει την ελληνική έκδοση του βιβλίου του Το Λεξικό της Αυτοκρατορίας, εκδόσεις Α/συνεχεια. Βιβλίο που είχε σκοπό «να αποδομήσει την ιδεολογική κάλυψη των εν εξελίξει “ανθρωπιστικών” πολέμων και να αποτελέσει συνεισφορά σε ιστορικό και φιλοσοφικό επίπεδο, για την αποκάλυψη των βασικών επιχειρημάτων της τρέχουσας ιδεολογίας του πολέμου» όπως αναφέρει ο ίδιος στον πρόλογο της έκδοσης.
Τότε που, πέρα από την εξαιρετική υπομονή και ευγένεια που έδειχνε σε κάθε μου απορία σχετικά με τη μετάφραση, η σεμνότητα και το ήθος του έδειξε πώς πρέπει να είναι ένας οργανικός διανοούμενος της Αριστεράς.
Το δεύτερο βιβλίο του που μεταφράσαμε για τις εκδόσεις Α/συνεχεια. στα ελληνικά, Η Πάλη των Τάξεων – μια πολιτική και φιλοσοφική ιστορία, ήταν μια επίπονη και τεκμηριωμένη εργασία προκειμένου να ανατρέψει πολλά στερεότυπα για την ταξική πάλη, και να βοηθήσει στην επαναθεμελίωση και στην επικαιροποίησή της σαν ένα «αναγκαίο εργαλείο τόσο για την κατανόηση του ιστορικού προτσές όσο και για την προώθηση των χειραφετητικών αγώνων».
Πολλά από τα άλλα βιβλία του αφορούν το έργο των Καντ, Χέγκελ, Νίτσε ή ασχολούνται με την αποδόμηση της επιχειρηματολογίας του σύγχρονου αναθεωρητισμού και τη διερεύνηση ζητημάτων της μαρξιστικής θεωρίας (Αντι-ιστορία του φιλελευθερισμού, Στάλιν – ιστορία και κριτική μιας μαύρης ιστορίας, Η μη βία – μια ιστορία εκτός του μύθου, και το τελευταίο βιβλίο του Ο Δυτικός Μαρξισμός, (Laterza, 2017), με τον χαρακτηριστικό υπότιτλο «Πώς γεννήθηκε, πώς πέθανε, και πώς μπορεί να ξαναγεννηθεί».
Ο καθηγητής Ντομένικο Λοσούρντο δεν ήταν μόνο βαθύς γνώστης της ιστορίας. Είχε απόλυτη συναίσθηση, σαν τον Λαμπριόλα, πως «οι ιδέες δεν πέφτουν από τον ουρανό», (όπως αναφέρει ο Άντζελο ντ’ Όρσι στον επικήδειο που δημοσιεύτηκε σήμερα στο ιταλικό ιστολόγιο micromega). Και για τούτο έψαχνε πάντα τις δομικές αιτίες που τις γεννούσαν στη συγκεκριμένη ιστορική συγκυρία, επιχειρώντας να αναλύσει τους οικονομικούς, κοινωνικούς, ιδεολογικούς και πολιτισμικούς όρους και συνθήκες.
Εκφράζουμε τη θλίψη μας για την απώλειά του που αφήνει ένα δυσαναπλήρωτο κενό ανάμεσα στους μαχόμενους και συνεπείς αντισυστεμικούς διανοούμενους, είδος που τείνει να εκλείψει στην ωφελιμιστική εποχή μας.
Ας είναι ελαφρύ το χώμα που θα σε σκεπάσει, σεβαστέ και αγαπητέ μας Ντομένικο…
Άβα Μπουλούμπαση – εκδόσεις Α/συνεχεια
