Με τη σφραγίδα της Τρόικας το νέο Λύκειο. Του Χρήστου Σιάχου
Τέλη Ιουλίου και με διαδικασίες fast track το υπουργείο Παιδείας θέτει σε διαθεσιμότητα 2.122 καθηγητές της τεχνικής εκπαίδευσης και μετατρέπει 302 συναδέλφους σε διοικητικούς υπαλλήλους, καταργώντας συγκεκριμένες ειδικότητες αντίστοιχων κλάδων και κατηγοριών του προσωπικού της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Στη συνέχεια εμφάνισε και προώθησε στη Βουλή το Σχέδιο Νόμου για την αναδιάρθρωση της Β/βάθμιας Εκπαίδευσης και λοιπές διατάξεις. Η πρώτη διαπίστωση που κάνει κάποιος διαβάζοντας το κείμενο είναι ότι έχει γίνει λάθος στον τίτλο του νομοσχεδίου. Ο τίτλος που δένει στο γράμμα αλλά και στο πνεύμα του Σχεδίου Νόμου είναι: «Δραματική συρρίκνωση της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (γενικής και επαγγελματικής) – ενίσχυση της Εφήμερης Κατάρτισης και λοιπές διατάξεις». Στις 3/9 ολοκληρώθηκε στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής η συζήτηση και η ψήφιση του, σε πρώτη ανάγνωση. Το νομοσχέδιο θα μπει προς ψήφιση στην Ολομέλεια την ερχόμενη Τρίτη.
Ας κάνουμε μια περιήγηση στο θαυμαστό κόσμο του νέου Λυκείου που ετοιμάζει η κυβέρνηση.
1 Από τις 60 σελ. του Σχεδίου Νόμου οι 10 σελίδες αναφέρονται στο Γενικό Λύκειο (ΓΕΛ), οι 14 στο Επαγγελματικό Λύκειο (ΕΠΑΛ) και οι 28 στους φορείς της μη-τυπικής εκπαίδευσης, δηλαδή τους φορείς της κατάρτισης (μεταγυμνασιακές σχολές επαγγελματικής κατάρτισης-ΣΕΚ, μεταλυκειακά ινστιτούτα επαγγελματικής κατάρτισης-ΙΕΚ). Κάπως έτσι σχεδιάζεται να είναι και οι αναλογίες φοίτησης του μαθητικού δυναμικού στις αντίστοιχες δομές εκπαίδευσης, μετά από την πλήρη εφαρμογή αυτού του σχεδίου.
2 Το εργαλείο που θα χρησιμοποιηθεί για να οδηγηθεί μεγάλο τμήμα των μαθητών στην κατάρτιση είναι το γνωστό, οι πολλές και αναβαθμισμένες εξετάσεις. Καλός τρόπος, δοκιμασμένος, ταξικότατος και απολύτως συμβατός με το κράτος-αποικία που οικοδομείται.
Πολλά εξεταστικά φίλτρα σε όλες τις τάξεις του ΓΕΛ, δύσκολες εξετάσεις ακόμα και στα ΕΠΑΛ (τράπεζα θεμάτων κ.λπ.), προφανώς για να βοηθηθούν οι μαθητές και οι γονείς να επιλέξουν τη μορφή εκπαίδευσης και το σχολείο που ταιριάζει στην κοινωνική τους θέση. Το πνεύμα του συγκεκριμένου Σχεδίου Νόμου είναι σαφέστατο: η εκπαιδευτική διαδικασία μετά το Γυμνάσιο, για τη μεγάλη πλειοψηφία των μαθητών μεθοδεύεται να είναι η εφήμερη κατάρτιση και η φτηνή μαθητεία.
3 Σχολές επαγγελματικής κατάρτισης (ΣΕΚ). Θυμίζουν κάτι από τις κατώτερες και μέσες τεχνικές σχολές που θεσπίστηκαν με το Ν.580/1970 και λειτούργησαν έως το 1977. Απαραίτητη προϋπόθεση εγγραφής το απολυτήριο γυμνασίου και ο μαθητής να είναι πατρός εργάτη, μισθωτού ή ανέργου. Παρέχουν αποκλειστικά και μόνο βεβαίωση κατάρτισης, εισιτήριο για την τάξη μαθητείας-τσάμπα εργασίας που θα οδηγήσει στο τέλος σε εξετάσεις πιστοποίησης για το πτυχίο ειδικότητας. Διέξοδο για την Τριτοβάθμια στην άλλη ζωή. Μόνη δυνατότητα, εγγραφή σε ΙΕΚ για αναβάθμιση πτυχίου μέσα από παρόμοια διαδικασία.
4 Επιπλέον, για να μη δημιουργούνται συγχύσεις περί του δημόσιου χαρακτήρα της κατάρτισης το άρθρο 24, παρ. 8 ξεκαθαρίζει ότι: «Οι κάτοχοι άδειας ίδρυσης και λειτουργίας Ιδιωτικού Ινστιτούτου Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.ΙΕΚ), σύμφωνα με τις διατάξεις της υποπαραγράφου Θ’ του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012 (Α’ 222), αδειοδοτούνται, αυτόματα, χωρίς καμία πρόσθετη προϋπόθεση και για την ίδρυση και λειτουργία Σχολής Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΣΕΚ)».
5 Ακόμα και σε αυτό το εξετασιοκεντρικότατο σύστημα οι μαθητές της Γ’ τάξης Λυκείου θα μαθαίνουν, το αργότερο στις 15 Μάρτη, με Υπουργική Απόφαση τον: «Αριθμό των εισακτέων και τα ειδικά μαθήματα ανά Σχολή, Τμήμα ή Εισαγωγική Κατεύθυνση, του τρέχοντος έτους» Άρθρο 4, παρ. 2. Σεβασμό τέτοιου επιπέδου στον προγραμματισμό των μαθητών αλλά και των οικογενειών τους είχαμε να νιώσουμε χρόνια.
6 Κοιτάζοντας το σχεδιάγραμμα του εκπαιδευτικού συστήματος που προκύπτει με βάση το Σχέδιο Νόμου και όπως είναι δημοσιοποιημένο, είναι εμφανής η κατάργηση οποιασδήποτε οριζόντιας διασύνδεσης μεταξύ των δύο τύπων σχολείων (ΓΕΛ και ΕΠΑΛ), όπως και ανάμεσα στην τυπική και μη-τυπική εκπαίδευση. Μοναδική δυνατότητα στους προαγόμενους της Α’ τάξης ΓΕΛ να μπορούν να εγγράφονται στη Β’ τάξη ΕΠΑΛ. Το αντίστροφο, στη μοναδική αυτή διασύνδεση δεν υπάρχει. Επιπλέον, δυνατότητα σε αποφοίτους ΣΕΚ να εγγραφούν σε ΓΕΛ ή ΕΠΑΛ για να αποκτήσουν απολυτήριο ή πτυχίο άλλης ειδικότητας δεν προβλέπεται. Ομοίως, για αποφοίτους ΓΕΛ ο μόνος δρόμος για απόκτηση πτυχίου ειδικότητας είναι τα ΙΕΚ, προφανώς μόνο στις ειδικότητες που προσφέρουν. Το ίδιο ισχύει και για αποφοίτους ΕΠΑΛ για απόκτηση πτυχίου άλλης ειδικότητας.
7 Για τους αποφοίτους της Γ’ τάξης ΕΠΑΛ με βάση το άρθρο 12 παρ. 1 «χορηγείται α. Απολυτήριο Λυκείου (ισότιμο με το Απολυτήριο Γενικού Λυκείου) μετά τις ενδοσχολικές εξετάσεις και β. Πτυχίο Ειδικότητας επιπέδου 3, μετά από ενδοσχολικές εξετάσεις από το ΕΠΑΛ». Επιπλέον, οι ίδιοι απόφοιτοι έχουν τη δυνατότητα που τους δίνει το άρθρο 13, παρ. 1 που ορίζει ότι «οι απόφοιτοι του δευτεροβάθμιου κύκλου σπουδών ΕΠΑΛ, όλων των τύπων, έχουν δικαίωμα συμμετοχής σε ειδικές πανελλαδικές εξετάσεις για εισαγωγή σε σχολές των ΤΕΙ, σε αντίστοιχες ή συναφείς ειδικότητες του πτυχίου τους και σε ειδικό ποσοστό θέσεων». Για μαθητές που θέλουν να φοιτήσουν σε ειδικότητες των δύο υπό κατάργηση τομέων (Υγείας-Πρόνοιας και Εφαρμοσμένων Τεχνών) και θα παρέχονται πλέον μόνο στην κατάρτιση, τι από τα προηγούμενα ισχύει; Καταστρατηγείται η συνταγματική αρχή της ισονομίας ή όχι; Έχει νόημα να μπαίνουν τέτοια ερωτήματα αυτή την περίοδο ή όχι;
8 Το υπουργείο μέχρι και σήμερα αδιαφορεί επιδεικτικά για τους μαθητές της επαγγελματικής εκπαίδευσης που φοιτούσαν ήδη ή γράφτηκαν τον Ιούνιο, ή θα γραφτούν αυτές τις ημέρες, στους τομείς από τους οποίους καρατόμησε τους αντίστοιχους εκπαιδευτικούς (Υγείας-Πρόνοιας, Εφαρμοσμένων Τεχνών στα ΕΠΑΛ, Αισθητικής-Κομμωτικής και Υγείας στις ΕΠΑΣ). Εμφανώς δεν αναγνωρίζει στο 30% περίπου των μαθητών της επαγγελματικής εκπαίδευσης το δικαίωμα να σπουδάσουν σε αυτό που έχουν επιλέξει.
Τo success story του υπουργείου δεν περιλαμβάνει τη δυνατότητα σε αυτούς τους μαθητές να πάρουν απολυτήριο Λυκείου και πτυχίο της ειδικότητας που θέλουν. Εμμέσως μέχρι τώρα αλλά και άμεσα, με κάποιο τρόπο τις επόμενες μέρες, μετά τη διαθεσιμότητα των καθηγητών έρχεται και η διαθεσιμότητα αυτών των μαθητών. Επιπλέον, στο υπό ψήφιση νομοσχέδιο προβλέπεται το οριστικό κλείσιμο 102 σχολείων (ΕΠΑΣ) το Σεπτέμβρη του 2014.
Αυξημένα καθήκοντα για τους καθηγητές
Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, εκτός από το σαφή αντιδραστικό και αντιεπιστημονικό ιδεολογικό προσανατολισμό του, εξυπηρετεί και το γενικότερο σχέδιο που υλοποιείται αυτή την περίοδο των μνημονιακών-τροϊκανών χρόνων. Η εκπαίδευση των μαθητών να αντιστοιχηθεί πλήρως με τη νέα δραματική κοινωνική υποβάθμιση των μεγαλύτερων τμημάτων του λαού. Με απλά λόγια, η νέα τάξη πραγμάτων και το ειδικό καθεστώς που την επιβάλλει σε αυτόν τον τόπο οδηγεί το λαό στο μαύρο μέλλον της εξαθλίωσης και της αγραμματοσύνης, με σχέδιο και αποφασιστικότητα.
Οι εποχές της ευδαιμονίας, του εφησυχασμού αλλά και της ανάθεσης είναι πλέον ευανάγνωστο, ότι τελείωσαν άδοξα. Έχει δίκιο η συνείδησή μας που μας καλεί να μην απουσιάζουμε, που φωνάζει ότι μας αφορά και εμάς αυτό που γίνεται και ας μην υπάρχει ακόμα στις εγκυκλίους και στις αποφάσεις η περίπτωσή μας. Ναι, είναι αλήθεια ότι όσα «προσόντα» και να νομίζει ότι έχει ο καθένας, τυπικά και μη τυπικά, ορθώς ή πλαγίως αποκτημένα, δυστυχώς δεν επαρκούν για να σωθεί ατομικά. Ναι, είναι σωστό ότι καθείς από εμάς έχει πλέον το νούμερό του στα κομπιούτερ της τρόικας. Και είναι αυταπόδεικτο ότι κληρώνει για όλους.
Επομένως, το βασικό ερώτημα «τι κάνουμε;» επανέρχεται πολλαπλά αναβαθμισμένο και κυρίως πιο ώριμο. Οι αναλύσεις που κάναμε, οι εκδηλώσεις που οργανώσαμε αλλά κυρίως οι πολλές σε μέγεθος και ποιότητα κινηματικές δράσεις των τελευταίων τρεισήμισι χρόνων μας δίδαξαν πολλά. Κατανοούμε με το μυαλό και με τη γνώση ότι το επόμενο διάστημα θα είναι κρίσιμο για το πού θα πάνε τα πράγματα. Ακούγεται όλο και περισσότερο, όλο και πιο καθαρά η άποψη που λέει ότι ο αγώνας της ανατροπής για να είναι αποτελεσματικός χρειάζεται συσσώρευση κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων, σχέδιο δράσης και ξεκάθαρο πολιτικό στόχο.
Οφείλουμε, κατ’ αρχήν, να αντιληφθούμε τον κλάδο μας σαν ένα κομμάτι ολόκληρης της πληττόμενης κοινωνίας. Οφείλουμε να εργαστούμε, το επόμενο διάστημα, με μεθοδικότητα και σχέδιο στην οικοδόμηση ενός μεγάλου μετώπου εκπαιδευτικών-κοινωνίας που την ίδια ώρα που θα αυτοπροσδιορίζεται ως μέτωπο Παιδείας, ταυτόχρονα θα κάνει την υπέρβαση και θα εντάσσεται σε ένα μεγάλο κοινωνικό ρεύμα ανατροπής και θετικής διεξόδου για το λαό και το τόπο μας. Οφείλουμε ο κύριος στόχος μας να είναι η ανατροπή αυτής της αντιλαϊκής πολιτικής, αυτής της μαύρης πραγματικότητας που βιώνουμε. Προαπαιτούμενο αυτής της ανατροπής αποτελεί το γκρέμισμα του καθεστώτος τρόικας-κυβέρνησης-μνημονίων. Και ένα από τα όπλα μας είναι η γενική πολιτική απεργία. Τις επόμενες μέρες να δώσουμε κατ’ αρχήν τη μάχη της μαζικότητας και της συμμετοχής. Να δώσουμε τη μάχη με όρους κινηματικού ξεσηκωμού που να υπηρετούν και να εντάσσονται στο συνολικότερο σχέδιο ανατροπής.
* Ο Χρήστος Σιάχος
είναι μέλος της Α’ ΕΛΜΕ Αχαΐας
