του Φιλήμωνα Πατσάκη*
Το Νηφάλιο φως του Νανούρη είναι από τα έργα που θυμίζουν τη μη χρησιμότητα της ποίησης. Μιας ποίησης που μπορεί να ειρωνεύεται το σώμα της, όπως στο Κατά φαντασίαν, όπου όμως περιέχεται μια τρομερή κριτική για το τώρα της ποίησης. Η ποίηση μας λένε πολλοί γράφεται εν κενώ, επί μεταίω, ερήμην του κοινού. Μην έχετε καμία αμφιβολία όταν ακούγονται τέτοιες κουβέντες περί της μοναξιάς των σημερινών ποιητών, πίσω της κρύβεται μια θεωρητική συζήτηση ορθής πολιτικής και καθήκοντος κατά την οποία ο ποιητής οφείλει να ανταποκρίνεται σε μια κοινωνική ζήτηση να αναζητά τον μέσο όρο.
Είναι δύσκολο να γράφεις ξέροντας πως η ζωή σού ξεγλιστρά, την ώρα που ο χρόνος χάνει τη δύναμη για απόφαση, ξέροντας ότι με αυτό τον τρόπο τίποτα δεν μπορεί να αρχίσει. Είναι εξαιρετικά εύκολο να αποδυθείς στον αγώνα του εμπορεύματος της συνήθειας, του κοινού και κατασκευασμένου γούστου∙ όμως, από μακριά έρχεται μια συνειδητοποίηση της γραφής ως μέρος μιας επώδυνης αυτογνωσίας, ως συστατικό στοιχείο του αναστοχασμού. Αυτό που θα προσπαθήσουμε να διηγηθούμε είναι οι ατελείωτες δυνατότητες του Είναι. Αυτές οι δυνατότητες είναι που παράγουν τις πολλαπλότητες και αντιμάχονται τις επιτηδευμένες τελεολογίες και σαφήνειες που μετέτρεψαν τον κόσμο σε αυτό το ζοφερό τοπίο.
Στη σημερινή εποχή του αδιάκοπου παρόντος αυτό μπορεί να μοιάζει παράδοξο, αλλά είναι αυτό το παράδοξο που στηρίζει τη δημιουργία και την τέχνη. Ένα σημαντικό κομμάτι των δημιουργών γράφει πλέον όχι για να εκφράσει την έλλειψη σαφήνειας που στοιχειώνει την ύπαρξη, αλλά αναφορικά με το τι θα μπορούσε να πουλήσει με βάση το εκάστοτε παραγόμενο γούστο. Είναι μέρος ενός συστήματος κοινωνικού ελέγχου το γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος της τέχνης εισάγεται στον χώρο της φαντασμαγορίας ως διασκέδαση και μόνο. Ο Νανούρης αρνείται αυτόν τον ρόλο. Μας προτείνει μια πολύ ιδιαίτερη παρέλαση προσώπων, του αναρχικού Φανέλι ή των προσφύγων που «κυκλοφορούν ανάμεσα μας σαν σκιές».
Στο έργο του Νανούρη έρχεσαι αντιμέτωπος με μια γλώσσα ρέουσα σε συνεχή συνδιαλλαγή όχι με το υπάρχον αλλά με αυτό που θα μπορούσε, με τις δυνατότητες και όχι τις βεβαιότητες. Ίσως σας είναι γνωστή η διάκριση του Βίλχεμ φον Χούμπολτ ανάμεσα στη γλώσσα ως έργο, δηλαδή ως συντελεσμένο προϊόν, ως σταθερό σύστημα, ένα είδος νεκρού κατάλοιπου, η πετρωμένη λάβα της γλωσσικής δημιουργικότητας, όπως θα πει ο ίδιος και από την άλλη είναι η γλώσσα ως ενέργεια, δηλαδή ως μια συνεχής συνθετική εξελικτική διαδικασία δημιουργίας. Στο έργο του Νανούρη η δεύτερη γλώσσα δεσπόζει, μια γλώσσα σε κίνηση σε ένταση, σε συνδιαλλαγή με τις δυνατότητες.
Είναι έκδηλη η μη αποδοχή του υπάρχοντος ως αυθεντίας, είναι φανερή η αγωνία της υπέρβασης. Συνομιλεί τόσο όμορφα με την παράδοση, την καταγωγή, στέκεται στην συνεκβολή κοινών παραδόσεων, εκεί που ραγίζει η ύπαρξη και φαίνεται το βάθος της απρόσωπης ψυχής της οποίας η σωτηρία δεν μπορεί παρά να βρίσκεται μέσα στο κοπιώδες και σωματικό τώρα–εδώ.
Καθώς είμαστε «ανεπιστρόφως εφήμεροι», όπως μας λέει ο Νανούρης στο «Ρεπορτάζ» του, σκοντάφτουμε πάνω στο παράλογο του Καμύ, δηλαδή αν συμβαίνει αυτό τότε το ντύσιμο της ζωής με σκοπούς και στόχους αποκτάει άλλη σημασία.
Θαυμάζουμε την ικανότητα του Νανούρη να περιεργάζεται τον βίο με την ένταση μιας αδιόρατης θλίψης, του διάχυτου ερωτισμού της άρνησης απέναντι στο υπάρχον και ένα διαβρωτικό χιούμορ, μια ένταση καρναβαλική που σαρώνει τις ευκολίες και τις βεβαιότητες ακόμα και στην απαισιοδοξία του.
Όταν έκλεισα το έργο αυτό ήξερα ότι, όπως λέει και στο Αυτεπίστροφο η ζωή δεν εξακολουθεί ανέμελη, αλλά υποψιασμένη.
* Ο Φιλήμων Πατσάκης είναι συγγραφέας
Παρουσίαση στο Γαλάτσι
Η ποιητική συλλογή του Δημήτρη Νανούρη Νηφάλιο φως παρουσιάζεται απόψε, 13 Ιανουαρίου 2018, στις 8 μ.μ., στον Πολιτιστικό και Κοινωνικό Χώρο «Αμπάριζα» (Λυσίου & Γαλακηδών 11, Γαλάτσι) με ομιλητές τη φιλόλογο Κατερίνα Παγίδα και τους δημοσιογράφους και συγγραφείς Περικλή Κοροβέση και Γιώργο Σταματόπουλο.
Θα απαγγείλουν οι Νικόλας Κατεινάς, Δημήτρης Κελίδης, Μανόλης Μπαρδάνης και Αντώνης Φραγκίσκος.
Θα ακολουθήσουν μουσικές και τραγούδια.
