Η φετινή Πρωτομαγιά, η γιορτή των εργαζομένων θα γίνει μέσα σε προεκλογικό κλίμα. Και έτσι θα χρωματιστεί από την προσπάθεια των πολικών κομμάτων μέσα από διάφορα τερτίπια, συνεντεύξεις και αναγγελία μέτρων να προσεγγίσουν την κοινωνία συνολικά αλλά και τη νεολαία ειδικότερα και να κερδίσουν, με όποιο τρόπο, τη νεανική ψήφο. Ωστόσο όσα σήμερα λέγονται και προτείνονται, δεν μπορούν ούτε στο ελάχιστο να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που βιώνει η νεολαία στη χώρα. Στη συνέχεια παραθέτουμε μια σειρά από πίνακες και στοιχεία σχετικά με τη νεολαία – την εργασία αλλά και την ανεργία. Έτσι μπορούν να γίνουν καλύτερα αντιληπτές οι διαστάσεις μερικών από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η νεολαία στην Ελλάδα.
Οι διαστάσεις του προβλήματος:
Οι Πίνακας 1 επιβεβαιώνωει το ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό της νεανικής ανεργίας στη χώρα. Έτσι, παρότι έχει υπάρξει για την Ελλάδα μια σχετική μείωση στον δείκτη της νεανικής ανεργίας, ο οποίος στα χρόνια 2010-2013 ξεπέρασε το 50%, η χώρα μας παραμένει πρώτη στη νεανική ανεργία με τεράστια διαφορά σε σχέση με τις περισσότερες χώρες της Ε.Ε., όπου η ανεργία είναι περίπου στο μισό σε σχέση με την Ελλάδα. Θα πρέπει επίσης να επισημανθεί ότι το ποσοστό του 2021 είναι υψηλότερο από εκείνα των πρώτων ετών της κρίσης και ξεπεράστηκε μόνο στα σκληρά χρόνια των μνημονίων.
Δύσκολη αρχή και μείωση συμμετοχής
Ιδιαίτερα επιβαρυντικό ρόλο για τη νεανική ανεργία, όπως φαίνεται στον Πίνακα 2 παίζει ο χρόνος που απαιτείται για να βρει κάποιος την πρώτη του δουλειά. Το ενδιαφέρον με τα παρακάτω δεδομένα είναι ότι αφορούν ουσιαστικά την αρχή της κρίσης και άρα μια περίοδο όπου οι εργασιακές συνθήκες αλλά και η ανεργία ήταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση από ότι σήμερα. Μια μικρή αύξηση στους δείκτες των ανδρών, είναι πιθανό να οφείλεται στη στρατιωτική θητεία, ωστόσο σημαντικό είναι πως η καθυστέρηση στη μετάβαση από την εκπαίδευση στην εργασία είναι αυξημένη για όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες. Επιπλέον θα πρέπει να επισημάνουμε ότι σύμφωνα με τα αποτελέσματα άλλων ερευνών περίπου το 14% των πτυχιούχων βρήκε εργασία πριν από την αποφοίτηση, περίπου το 20% στον πρώτο μήνα μετά την αποφοίτηση, το 30% μέσα στο πρώτο έτος και υπάρχει και σχεδόν ένα 35-40% που χρειάστηκε πάνω από 12 μήνες. Επιπλέον, σύμφωνα με άλλα στοιχεία, μειωμένη είναι και η ροή των νέων από την ανεργία στην εργασία ενώ αντίστοιχα μειωμένη είναι και η ροή από την εκπαίδευση στην ανεργία/εργασία. Εν γένει, φαίνεται πως υπάρχει μια τάση να αυξάνεται το ποσοστό των νέων που επιλέγει να παραμείνει στην εκπαίδευση για αυξημένο χρονικό διάστημα. Παράλληλα μείωση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας υπάρχει και στις ηλικίες κάτω των 24 ετών, με το ποσοστό της Ελλάδας να είναι μόλις 13,45%, έναντι 32.7% της Ε.Ε. για το 2021.
Επαγγέλματα και μορφές απασχόλησης:
Ακόμη όμως και για όσους εργάζονται, θα πρέπει να παρατηρήσουμε την αντίθεση ανάμεσα στο πολύ υψηλό ποσοστό νέων που μετέχουν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και στα επαγγέλματα που τελικά τους απορροφούν. Εμπόριο και τουρισμός, απασχολούν κάτι παραπάνω από 1 στους 2 νέους –πάντα σε υπαλληλικές θέσεις–, με τις αμοιβές, την επισφάλεια και τις συνθήκες εργασίας που όλοι γνωρίζουμε. Ουσιαστικά, οι νέοι απασχολούνται σε κακής ποιότητας θέσεις εργασίας, εκείνες με τους χαμηλότερους μισθούς και τη μεγαλύτερη επισφάλεια, συχνά άσχετες με το αντικείμενο των σπουδών τους και αυτό εντείνει το φαινόμενο της ανεργίας. Παράλληλα αυτή η διάσταση, του χάσματος στο αντικείμενο σπουδών και εργασίας, αναδεικνύει και μια πορεία απαξίωσης του «γνωσιακού κεφαλαίου» και της επένδυσης στην εκπαίδευση.
Συμπερασματικά
Οι παραπάνω δείκτες σκιαγραφούν μερικές μόνο από τις πολύ προβληματικές συνθήκες που αφορούν την ένταξη της νεολαίας στην αγορά εργασίας. Η υψηλή και μακροχρόνια ανεργία σε συνδυασμό με το είδος και τη μορφή της προσφερόμενης εργασίας αλλά και το δυναμισμό που χαρακτηρίζει τους νέους εντείνουν το φαινόμενο του brain drain. Παράλληλα, εμφανίζεται συνολικά στη χώρα ένα πρόβλημα ένταξης της νεολαίας στον κοινωνικό ιστό. Αυτό προκύπτει από τον συνδυασμό των παραπάνω, με τα υψηλά ενοίκια σε σχέση με το επίπεδο των μισθών αλλά και με την τάση για την αύξηση των ετών παραμονής στην εκπαίδευση. Φαίνεται, δηλαδή, πως η Ελλάδα μετατρέπεται σε μια χώρα εχθρική προς τη νεολαία της, όπου είναι εξαιρετικά δύσκολο οι νέοι να κάνουν τα πρώτα τους βήματα, να φύγουν από το εφηβικό τους δωμάτιο, να οργανώσουν τη ζωή τους. Η νέοι εργαζόμενοι είναι εκείνοι που βιώνουν σε μεγαλύτερο βαθμό όχι μόνο την ανεργία αλλά και την απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων. Παράλληλα, το ξεπούλημα της χώρας όχι μόνο δεν δημιουργεί «ποιοτικές» θέσεις εργασίας αλλά εντείνει την τάση για τη μετατροπή σε χώρα ειδικού τουρισμού με τη νέα γενιά να προορίζεται μαζικά για θέσεις εργασίας είτε στην εστίαση και το εμπόριο είτε σεζόν σε νησιά. Η κατάσταση αυτή προσδίδει νέες διαστάσεις στο υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας και οφείλει να απασχολήσει όσους σήμερα αγωνίζονται ενάντια σε αυτό.
* Το παρόν κείμενο αποτελεί μέρος μιας συλλογικής εργασίας για τη νεολαία που γίνεται από ομάδα νέων με αφορμή το 4ο συνέδριο της ΚΟΕ
