O 62χρονος σήμερα Ζοάο Πέδρο Στέντιλε είναι οικονομολόγος, αλλά πάνω απ’ όλα είναι ο ιστορικός ηγέτης του βραζιλιάνικου Κινήματος των Χωρίς Γη (MST), ενός από τα πιο ζωντανά και δυναμικά κοινωνικά κινήματα της Λατινικής Αμερικής, στο οποίο συμμετέχουν 700 χιλιάδες οικογένειες. Στα 30 χρόνια ζωής του το Κίνημα έχει οργανώσει 7,5 χιλιάδες καταλήψεις γης, από τις οποίες τις 2,5 χιλιάδες κατά τη διάρκεια των επτά χρόνων της διακυβέρνησης Λούλα, και έχει θρηνήσει εκατοντάδες θύματα στην πάλη του εναντίον των μεγαλογαιοκτημόνων και των κατασταλτικών μηχανισμών.
Το Κίνημα των Χωρίς Γη στήριξε εκλογικά και τον Λούλα και τη Ντίλμα Ρούσεφ, τη σημερινή πρόεδρο της χώρας, αλλά πάντα με κριτική ματιά. Ειδικά σε σχέση με την τελευταία, ήταν οι πρώτοι που δημόσια άσκησαν κριτική στην κυβέρνησή της όταν άρχισε να παίρνει μέτρα εναντίον των συμφερόντων των εργαζομένων και έδειξε σημάδια φιλελεύθερης προσαρμογής.
Το παρακάτω κείμενο αφορά τις εκτιμήσεις του Στέντιλε για την πολιτική κατάσταση στη Λατινική Αμερική, όπως τις διατύπωσε στο περιθώριο του 6ου Συνεδρίου της Λατινοαμερικάνικης Συνομοσπονδίας Αγροτικών Οργανώσεων και του «Αγροτικού Δρόμου», ενός διεθνούς κινήματος αγροτών, που πραγματοποιήθηκε στις 10-17 Απρίλη στην Αργεντινή. Στο συνέδριο συμμετείχαν πάνω από 2 χιλιάδες αντιπρόσωποι από ολόκληρη τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική, οι οποίοι συζήτησαν σχετικά με τις προκλήσεις, τους αγώνες και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το αγροτικό κίνημα στην ήπειρο.
Βρισκόμαστε πιο κοντά σε μια νέα άνοδο των μαζών παρά σε μια συντηρητική παλινόρθωση
Του Ζοάο Πέδρο Στέντιλε
Ένας από τους βασικούς παράγοντες που εξηγούν την αναζωπύρωση των επιθετικών ενεργειών της Δεξιάς, που μπορεί να φτάσουν και σε πραξικοπήματα, είναι το γεγονός ότι οι ΗΠΑ προσπαθούν να ανακτήσουν τον έλεγχο της Λατινικής Αμερικής. Πέρα από τη βούλησή τους να επαναφέρουν στην επιρροή τους τη Λατινική Αμερική ως γεωπολιτικό χώρο, έχουν ανάγκη και τις πρώτες ύλες μας: τα μεταλλεία, την ενέργεια από το πετρέλαιο και την αιθυλική αλκοόλη, την υδροηλεκτρική ενέργεια, ακόμη και τα αγροτικά προϊόντα μας.
Όταν μιλάμε για τις ΗΠΑ, δεν αναφερόμαστε αποκλειστικά στη σημερινή πολιτική του προέδρου Ομπάμα. Η πραγματική και διαρκής ισχύς των ΗΠΑ έγκειται στην οικονομική δύναμη των επιχειρήσεών τους, των τραπεζών τους, στη δύναμη της κατασκοπείας, της CIA, των βορειοαμερικάνικων ένοπλων δυνάμεων. Σ’ αυτό το φόντο τοποθετούνται οι πρόσφατες βορειοαμερικάνικες πρωτοβουλίες, όπως η λεγόμενη «Συμμαχία του Ειρηνικού», η οποία έχει ως στόχο τη συνεργασία των ΗΠΑ με τις κυβερνήσεις του Παναμά, της Κολομβίας και του Περού, μεταξύ άλλων.
Τώρα οι ΗΠΑ δείχνουν μια έντονη κινητικότητα σε σχέση με τη Βενεζουέλα, τη Βραζιλία και την Αργεντινή. Στην περίπτωση αυτών των τριών χωρών-κλειδιά για την αποτροπή της κυριαρχίας τους, χρησιμοποιούν πάνω απ’ όλα την ηγεμονική δύναμη που έχουν στα μεγάλα μέσα επικοινωνίας. Η Δεξιά δουλεύει αυτή τη στιγμή ιδεολογικά και πολιτικά, στην πάλη των τάξεων, με τα μέσα επικοινωνίας. Έτσι, στη Βενεζουέλα το κύριο κόμμα της Δεξιάς είναι το ισπανικό CNN, στη Βραζιλία το δίκτυο Globo και εδώ στην Αργεντινή ο όμιλος Clarín.
Στην περίπτωση της Βραζιλίας αυτή τη στιγμή έχουν καταφέρει ώστε ένα τμήμα της μεσαίας τάξης να βγει στους δρόμους. Έκαναν όμως ένα λάθος, γιατί ώθησαν στις διαμαρτυρίες σηκώνοντας τη σημαία του στρατιωτικού πραξικοπήματος. Σ’ αυτό το σχέδιο δεν υπάρχει κανένα δίκιο, αλλά δεν έχει και πολιτική βιωσιμότητα.
Κατά βάθος, μπορεί και να μην χρειάζονται να ανατρέψουν τις κυβερνήσεις μας. Αυτό που θέλουν είναι να ασκήσουν αφόρητη πίεση ώστε οι κυβερνήσεις, τουλάχιστον της Αργεντινής και της Βραζιλίας, να επιστρέψουν στη νεοφιλελεύθερη ατζέντα, που είναι η ατζέντα του κεφαλαίου. Να επιστρέψουν στις πολιτικές που εγγυώνται τα κέρδη τους.
Κατά συνέπεια, για το λαό και τα λαϊκά κινήματα δεν υπάρχει άλλος δρόμος από το να βγουν στους δρόμους – επειδή οι δρόμοι και οι πλατείες είναι ο χώρος όπου κάνουν πολιτική οι μάζες, όπως ακριβώς γίνεται σήμερα με τις αυξανόμενες συνδικαλιστικές και λαϊκές διαδηλώσεις στη Βραζιλία ενάντια στο νόμο για την εργασιακή επισφάλεια.
Ωστόσο, σε διάφορες χώρες της Λατινικής Αμερικής, με την εξαίρεση ίσως της Βενεζουέλας και της Βραζιλίας, οι μάζες ψήφισαν αυτά τα χρόνια προοδευτικές κυβερνήσεις χωρίς να βρίσκονται ακόμη σε μια ιστορική κίνηση νέας ανόδου, κι ενώ ερχόμαστε από μια μακρά υποχώρηση της πάλης των τάξεων.
Πιστεύω ότι, εάν θέλουμε αλλαγές, εάν θέλουμε να καλυτερέψουν οι συνθήκες ζωής του λαού, ως λαϊκά κινήματα πρέπει να ωθούμε τον κόσμο να βγαίνει στους δρόμους και τις πλατείες για να παλέψει ιδέες και προτάσεις. Αυτός είναι ο δρόμος για να φρενάρουμε την επίθεση της Δεξιάς, και ακόμη για να εμποδίσουμε τις κυβερνήσεις των χωρών μας να επιστρέψουν στη νεοφιλελεύθερη προσαρμογή.
Η κατάσταση στη Βραζιλία σήμερα έχει ως εξής: Από τη μια μεριά, οι διαδηλώσεις των μελών των λαϊκών κινημάτων, συμπεριλαμβανομένων των αγροτικών και συνδικαλιστικών οργανώσεων. Και από την άλλη, η Δεξιά με την αντιδραστική και ρατσιστική μεσαία τάξη που επιθυμεί ένα στρατιωτικό πραξικόπημα. Σε αυτό το πλαίσιο, ο λαός ακόμη κάθεται και βλέπει τηλεόραση, σαν να επρόκειτο για ποδοσφαιρικό αγώνα: η Δεξιά ενάντια στην Αριστερά. Αν καταφέρουμε να σηκωθεί ο κόσμος και να βγει στο δρόμο, τότε θα κερδίσουμε το παιχνίδι. Γιατί, για την ώρα, είμαστε ισοπαλία: 2-2.
Μεσοπρόθεσμα, θα υπάρχει μόνο ένας δρόμος: να ενθαρρύνουμε όλους τους τρόπους λαϊκής κινητοποίησης για να δημιουργήσουμε στις χώρες μας μια νέα ιστορική περίοδο ανόδου του μαζικού κινήματος, όπως, σε γενικές γραμμές, είχαμε από το 1945 έως το 1973 σε ολόκληρη την ήπειρο.
Πιστεύω ότι βρισκόμαστε πιο κοντά σε μια νέα άνοδο των μαζών, παρά σε μια συντηρητική παλινόρθωση.
