Η πολιτεία σιγοντάρει το χορό συμφερόντων γύρω από την έκταση-φιλέτο.
Μια ημερίδα του ΤΕΕ Κεντρικής Μακεδονίας έγινε αφορμή να αναδειχθεί ένα ζήτημα δεκαετιών, όσον αφορά τους ελεύθερους χώρους στη Θεσσαλονίκη. Αυτό των παλιών εγκαταστάσεων της γαλακτοβιομηχανίας ΑΓΝΟ στο δήμο Σταυρούπολης.
Σε πολλά έντυπα μέσα της πόλης αναφέρθηκε ότι θα παρουσιαστεί το master plan του αρχιτεκτονικού γραφείου Νικηφορίδη – Cuomo για την ανάπλαση της έκτασης περίπου 15 στρεμμάτων του παλιού εργοστασίου ΑΓΝΟ, στα πλαίσια ημερίδας του ΤΕΕ για τα φυτεμένα δώματα.
Η είδηση αυτή προκάλεσε αντιδράσεις μεγάλης μερίδας των κατοίκων της Σταυρούπολης, ενώ άμεσα η πλειοψηφία του τωρινού Δημοτικού Συμβουλίου Σταυρούπολης εξέδωσε ψήφισμα, με το οποίο δηλώνει την αντίθεσή του στα διαφαινόμενα σχέδια αξιοποίησης της έκτασης και ότι διεκδικεί την απαλλοτρίωσή του από το δήμο και τη δημιουργία χώρου πρασίνου.
Η ιστορία της έκτασης αποτελεί τυπικό παράδειγμα τέτοιου είδους βιομηχανικών εγκαταστάσεων μέσα στον αστικό ιστό. Το 1974 η Ένωση Αγροτικών Γαλακτοκομικών και Αγελαδοτροφικών Συνεταιρισμών Θεσσαλονίκης- ΕΑΣΘ ΑΓΝΟ αγοράζει από τον Άγιο Μόδεστο – Αγελαδοτροφικό συνεταιρισμό Θεσσαλονίκης την έκταση για να στήσει την πρώτη βιομηχανία γάλακτος. Στις αρχές της δεκαετίας του ’90 ο συνεταιρισμός μετεγκαθίσταται στην περιοχή του Λαγκαδά και η έκταση αφήνεται στο έλεος του χρόνου.
Μετά το 2000 και εν μέσω μεγάλων οικονομικών προβλημάτων του συνεταιρισμού, η έκταση πωλείται στην Αγροτική Τράπεζα, η οποία με τη σειρά της το 2003 την πωλεί στην τεχνική εταιρεία Δομοτεχνική.
Όλο αυτό το διάστημα, η έκταση παραμένει ανεκμετάλλευτη. Τα κουφάρια της παλιάς γαλακτοβιομηχανίας στέκουν στο μέσον της πόλης και συντελούν στην όλο και μεγαλύτερη υποβάθμιση της περιοχής. Αν αναλογιστεί κανείς ότι η πόλη της Σταυρουπολης και όλος ο δυτικός τομέας του πολεοδομικού συγκροτήματος έχει τεράστιες ανάγκες ελεύθερων χώρων, αναπλάσεων και επαναπροσδιορισμού των χρήσεων, είναι εύλογο το ερώτημα του τί θα γίνει με αυτή την έκταση και ποια θα είναι η μελλοντική της χρήση.
Οι δημότες της Σταυρούπολης διεκδικούν να γίνει ο χώρος πράσινο έτσι, ώστε να πάρουν μια ανάσα μέσα σε μια τόσο πυκνοκατοικημένη περιοχή, το «master plan» όμως, όσο τουλάχιστον μπορεί να γίνει σαφές από τα πρόσφατα δημοσιεύματα, προβλέπει την εγκατάσταση εμπορικών χρήσεων, χρήσεων αναψυχής, κατοικίας και υπηρεσιών.
Αν και το σχέδιο ανάπλασης φαίνεται να λαμβάνει υπόψη σύγχρονους τρόπους δόμησης με ιδιαίτερο βάρος στη βιώσιμη ανάπτυξη και τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, παραμένει ένα σχέδιο που προκρίνει την κατοικία και τις εμπορικές χρήσεις. Και είναι λογικό, καθώς η έκταση είναι ιδιωτική και ήταν ιδιωτική από την εποχή παραχώρησής της στα μέσα της δεκαετίας του ’50.
Θα μπορούσε να ήταν αλλιώς;
Κάτοικοι και μερικά μέλη του δημοτικού συμβουλίου εμμένουν πως ναι. Κάνουν μνεία στην πολεοδομική μελέτη του 1972 για την περιοχή, όπου η έκταση χαρακτηρίζεται ως χώρος πρασίνου, άν και τότε ήταν σε λειτουργία η βιομηχανία γάλακτος. Με διάταγμα του 1979, στο οποίο καθορίζονται οι συντελεστές δόμησης, η έκταση έχει συντελεστή 2,4 δηλαδή μπορούν να χτιστούν πολλά, πάρα πολλά τετραγωνικά στο παλιό ΑΓΝΟ. Ένας τέτοιος συντελεστής αυξάνει την αξία του ακινήτου, κάτι το οποίο καθιστά πολύ δύσκολη μια πιθανή απαλλοτρίωσή του και απόδοση του χώρου στους κατοίκους. Οι επόμενες νομοθετικές ρυθμίσεις κάνουν την κατάσταση ακόμη πιο περίπλοκη ή με μια έννοια ακόμη πιο απλή. Με την κύρωση του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου της περιοχής το 1987 και τη μετέπειτα τροποποίησή του, το 2002, η χρήση της έκτασης καθορίζεται ως κεντρική λειτουργία, δηλαδή δίνεται η δυνατότητα ανέγερσης στην έκταση από κατοικίες και εμπορικά καταστήματα, έως τράπεζες, εστιατόρια και κέντρα διασκέδασης.
Πως είναι δυνατόν να αντισταθεί λοιπόν κανείς σε μία έκταση με τόσο υψηλό συντελεστή δόμησης και καθορισμένες τόσες πολλές χρήσεις;
Για μια ακόμη φορά γίνεται σαφές πόσο καθοριστική είναι η πολιτική βούληση. Μια μείωση του συντελεστή δόμησης, καθώς και ο ορισμός άλλων χρήσεων στην έκταση θα μπορούσε να οδηγήσει στην επίλυση του ζητήματος προς την κατεύθυνση του δημόσιου συμφέροντος. Μια αποφασισμένη δημοτική αρχή, με τους κατοίκους στο πλευρό της μπορεί να διεκδικήσει τον χώρο, απαιτώντας χρήματα από την κεντρική εξουσία για την αναγκαία απαλλοτρίωση και διεκδικώντας άλλο μέλλον για μια έκταση ζωτικής σημασίας. Κάτι όχι απραγματοποίητο, αλλά όντως αρκούντως δύσκολο στην εποχή του Καλλικράτη.
