Χωρίς να δοθεί η απάντηση στο αν υπάρχει, πράγματι, πολιτικό τραγούδι σήμερα και ποιο είναι αυτό, έκλεισε η συζήτηση που είχε διοργανώσει ο ραδιοφωνικός σταθμός Στο Κόκκινο 105,5, την Τετάρτη 22/9, στον Ιανό, στο πλαίσιο δημόσιων εκδηλώσεων για την πολιτική και την τέχνη. Τα συμπεράσματα έλειψαν κυρίως γιατί η συζήτηση προσέκρουσε στο διαφορετικό τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται κανείς σήμερα το πολιτικό τραγούδι και τους εκφραστές του.
«Υπάρχει πολιτικό τραγούδι, αλλά επιστρέφει με άλλον ήχο, αισθητική και στίχο», τόνισε ο δημοσιογράφος Μιχάλης Παπαμακάριος, συνοψίζοντας την άποψη των περισσοτέρων πως το πολιτικό τραγούδι θα υπάρχει για όσο μαίνεται η ταξική πάλη, για όσο γεννιούνται κινήματα και για όσο υπάρχουν οι συνθήκες που θα δίνουν την αφορμή για να εκφράζεται η πολιτική ριζοσπαστικοποίηση μέσω της τέχνης. Αυτό που ξενίζει είναι οι νέοι εκφραστικοί τρόποι, η ανοίκεια αισθητική, που όμως διαμορφώνεται πάντα σε συνάρτηση με την εποχή. Η ψυχή του πολιτικού τραγουδιού παραμένει η ίδια, όπως και άλλοτε, «στα επιμέρους απαντάει διαφορετικά ο κάθε δημιουργός και η εποχή του», πρόσθεσε η διευθύντρια του περιοδικού Δίφωνο, Μαριάνθη Πελεβάνη.
Το μεγάλο αγκάθι που εμποδίζει τη δημιουργία και τη διάδοση του σημερινού πολιτικού τραγουδιού το διατύπωσε εύγλωττα ο στιχουργός Μανώλης Ρασούλης, με την παρατήρηση πως η μουσική παραγωγή ανήκει αποκλειστικά στο υπουργείο Εμπορίου και όχι στο υπουργείο Πολιτισμού. Όλη η ουσία του προβλήματος έγκειται εκεί: Το υπάρχον μιντιακό περιβάλλον περιθωριοποιεί τη στρατευμένη τέχνη, για χάρη του προϊόντος που θα αποφέρει το μεγαλύτερο κέρδος στους χορηγούς και στις εταιρίες. Γι’ αυτό και, σύμφωνα με την τραγουδοποιό Δανάη Παναγιωτοπούλου, «το πολιτικό τραγούδι πρέπει να χτυπήσει το θέαμα».
Η Αριστερά δεν είναι άμοιρη ευθυνών σε αυτό. Αν αριστερές, προοδευτικές δυνάμεις δεν αναμιχθούν στα δίκτυα διανομής της μουσικής, οι στρατευμένοι καλλιτέχνες και όσοι αντιδρούν στους περιορισμούς που βάζουν στην τέχνη οι μεγάλες δισκογραφικές εταιρίες δεν θα γίνουν ποτέ αντιληπτοί από το ευρύ κοινό.
«Πολιτικό τραγούδι δεν υπάρχει, υπάρχουν πολλές ενοχές», υποστήριξε ο Μιχάλης Μυτακίδης των Active Member. Πώς, όμως, παύει να υπάρχει εκείνη η μορφή της τέχνης που εξευγενίζει κάθε αγώνα, που τον διαφυλάσσει μέσα στη συλλογική μνήμη της ανθρωπότητας και που, τελικά, αφυπνίζει την αγωνιστικότητα, όσο βαθιά κι αν αυτή κοιμάται στην ψυχή κάθε καταπιεσμένης ανθρώπινης ύπαρξης;
Σημασία δεν έχει αν το πολιτικό τραγούδι σήμερα είναι φτωχότερο από παλιά ή αν η καλλιτεχνική δημιουργία δεν μπορεί να παράγει υψηλή αισθητική, γιατί αυτό μπορεί να είναι ένα πρόβλημα της τέχνης σήμερα, εν γένει. Αυτό που επείγει είναι να διασφαλισθεί ότι το πολιτικό τραγούδι –όποιο κι αν είναι αυτό- δεν θα πάψει να τραγουδιέται. Γιατί, όπως πολύ σωστά τόνισε η Δανάη Παναγιωτοπούλου, «η πολιτιστική καταπίεση προετοιμάζει την πολιτική».
Το μεγάλο αγκάθι που εμποδίζει τη δημιουργία και τη διάδοση του σημερινού πολιτικού τραγουδιού το διατύπωσε εύγλωττα ο στιχουργός Μανώλης Ρασούλης, με την παρατήρηση πως η μουσική παραγωγή ανήκει αποκλειστικά στο υπουργείο Εμπορίου και όχι στο υπουργείο Πολιτισμού. Όλη η ουσία του προβλήματος έγκειται εκεί: Το υπάρχον μιντιακό περιβάλλον περιθωριοποιεί τη στρατευμένη τέχνη, για χάρη του προϊόντος που θα αποφέρει το μεγαλύτερο κέρδος στους χορηγούς και στις εταιρίες. Γι’ αυτό και, σύμφωνα με την τραγουδοποιό Δανάη Παναγιωτοπούλου, «το πολιτικό τραγούδι πρέπει να χτυπήσει το θέαμα».
Η Αριστερά δεν είναι άμοιρη ευθυνών σε αυτό. Αν αριστερές, προοδευτικές δυνάμεις δεν αναμιχθούν στα δίκτυα διανομής της μουσικής, οι στρατευμένοι καλλιτέχνες και όσοι αντιδρούν στους περιορισμούς που βάζουν στην τέχνη οι μεγάλες δισκογραφικές εταιρίες δεν θα γίνουν ποτέ αντιληπτοί από το ευρύ κοινό.
«Πολιτικό τραγούδι δεν υπάρχει, υπάρχουν πολλές ενοχές», υποστήριξε ο Μιχάλης Μυτακίδης των Active Member. Πώς, όμως, παύει να υπάρχει εκείνη η μορφή της τέχνης που εξευγενίζει κάθε αγώνα, που τον διαφυλάσσει μέσα στη συλλογική μνήμη της ανθρωπότητας και που, τελικά, αφυπνίζει την αγωνιστικότητα, όσο βαθιά κι αν αυτή κοιμάται στην ψυχή κάθε καταπιεσμένης ανθρώπινης ύπαρξης;
Σημασία δεν έχει αν το πολιτικό τραγούδι σήμερα είναι φτωχότερο από παλιά ή αν η καλλιτεχνική δημιουργία δεν μπορεί να παράγει υψηλή αισθητική, γιατί αυτό μπορεί να είναι ένα πρόβλημα της τέχνης σήμερα, εν γένει. Αυτό που επείγει είναι να διασφαλισθεί ότι το πολιτικό τραγούδι –όποιο κι αν είναι αυτό- δεν θα πάψει να τραγουδιέται. Γιατί, όπως πολύ σωστά τόνισε η Δανάη Παναγιωτοπούλου, «η πολιτιστική καταπίεση προετοιμάζει την πολιτική».
Ελβίρα Κρίθαρη
Σχόλια
