Η κεντροαριστερή διαχείριση δεν είναι ελληνική εφεύρεση. Δεν είναι καν νέα μέθοδος διαχείρισης της πολιτικής ζωής. Δοκιμάστηκε κυρίως στην Ευρώπη, πρωταγωνιστικό ρόλο έπαιξαν οι δυνάμεις του «ευρωκομουνισμού» και της Σοσιαλδημοκρατίας και αξιοποιήθηκε αποτελεσματικά στους πρώτους πολέμους της Νέας Τάξης στα Βαλκάνια.
Ήταν κεντροαριστερές οι δυνάμεις και οι κυβερνήσεις που νομιμοποίησαν και συμμετείχαν ενεργά στην διάλυση της τότε ενιαίας Γιουγκοσλαβίας. Είχε προηγηθεί, βέβαια, η πρώτη επίθεση στο Ιράκ για να ακολουθήσουν αργότερα και νέες σταυροφορίες των ΗΠΑ και των πρόθυμων συμμάχων τους στην Μ. Ανατολή με οικουμενική στήριξη.
Ήταν οι ίδιες δυνάμεις που έπαιξαν ενεργό ρόλο στην συγκρότηση «μεγάλων κυβερνητικών συνασπισμών» (Γερμανία, Ιταλία, Ελλάδα) για την ασφαλή συστημική διαχείριση των συμπτωμάτων της οικονομικής κρίσης που, αν και υπέβοσκε ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’70 με σοβαρά αλληλοδιάδοχα οικονομικά επεισόδια, άρχισαν να δυναμώνουν παγκόσμια. Ήταν οι ίδιες δυνάμεις που μετά το ξέσπασμα της πρόσφατης κρίσης οδήγησαν τον Ευρωπαϊκό Νότο στο ζουρλομανδύα των μνημονίων και της κοινωνικής καταστροφής.
Στην Ελλάδα συνυπήρχαν όλα τα παραπάνω και οι σχετικές δοκιμασίες, για να μείνουμε μόνο στην πρόσφατη ιστορία, είχαν δοκιμασθεί νωρίτερα. Οι συγκυβερνήσεις και τα οικουμενικά σχήματα στα τέλη της δεκαετίας του ’80 εκσυγχρονίστηκαν με τις μνημονιακές κυβερνήσεις ΝΔ-ΠΑΣΟΚ στα χρόνια των πρώτων μνημονίων.
Η έκρηξη του λαϊκού ριζοσπαστισμού και το πολιτικό ξεπέταγμα του ΣΥΡΙΖΑ, γέννημα της λαϊκής οργής των χρόνων 2012-2014, γεννούσε την ανάγκη μιας νέας κεντροαριστερής διαχείρισης, καθώς ο κίνδυνος κατάρρευσης των παλιών σχημάτων ήταν παραπάνω από φανερός. Και η διεργασία αυτή εκδηλώθηκε με την γοργή μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ στη σημερινή του μορφή. Το πώς και τι έγινε ξεφεύγουν από τα όρια αυτού του σημειώματος.
Το σημαντικό είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ μετασχηματίζεται σε βασικό εκφραστή της κεντροαριστερής διαχείρισης στη χώρα τα τρία τελευταία χρόνια. Δεν αποδέχθηκε απλά τις προηγούμενες δεσμεύσεις των Σαμαρά – Βενιζέλου, αλλά ψήφισε ο ίδιος τρίτο μνημόνιο, παρέδωσε τη δημόσια περιουσία στους δανειστές για 99 χρόνια, δέσμευσε τη χώρα σε διαρκή επιτροπεία μέχρι το 2060, βαθαίνοντας στο έπακρο το μνημονιακό καθεστώς στην Ελλάδα και δυναμιτίζοντας τις υπαρκτές δυνατότητες αντιστροφής της μνημονιακής καταστροφής.
Μια βαθιά συστημική διεργασία
Η διαδικασία και το φαινόμενο της κεντροαριστεροποίησης δεν αφορά απλά μετατόπιση σε άλλες θέσεις από όσες είχαν διακηρυχθεί ή στη μη εκπλήρωση υποσχέσεων. Αφορά την υπεράσπιση και την προσαρμογή στα δομικά στοιχεία του πολιτικού σκηνικού, της πολιτικής και του κράτους. Πρόκειται για μιας μορφή διαχείρισης που υιοθετεί ως οικουμενικές και αναπόδραστες τις επιλογές των αγορών και των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, αφήνει ανέπαφα τα συστημικά στοιχεία διακυβέρνησης και του κράτους, διαιωνίζει και προστατεύει θώκους, αξίες και λειτουργίες, αναγνωρίζει και βαθαίνει ολόκληρο το θεσμικό πλαίσιο επιβολής σε βάρος της πλειονότητας της κοινωνίας. Προφασίζεται μια δήθεν κοινωνικά ευαίσθητη διαχείριση την ίδια στιγμή που προωθεί τα πιο βάρβαρα αντιλαϊκά μέτρα. Χρησιμοποιεί ως κύριο εργαλείο την εξαπάτηση και την χειραγώγηση των πολιτών με υποσχέσεις για δήθεν μελλοντική διόρθωση όσων σήμερα εφαρμόζονται.
Η κεντροαριστερή διαχείριση δεν είναι απλά η μεταπήδησης σε άλλες θέσεις (πιο δεξιές) ή τα δάνεια θέσεων από ένα άλλο πρόγραμμα. Η κεντροαριστοποίηση είναι δομικό συστατικό του πολιτικού συστήματος, που διατηρώντας και κινούμενη εντός συστημικών πλαισίων ακυρώνει στην πράξη άλλες δυνατότητες, εγκλωβίζει δυνάμεις, εξωραΐζει το σύστημα.
Ιδεολογικά επιχειρεί να αξιοποιήσει τη σχέση της με λαϊκά στρώματα ή κινήματα, κυρίως μέσω της ανάθεσης και των εκλογικών ποσοστών, για να αποκτήσει η ίδια δύναμη και νομιμοποίηση. Στην εξελιγμένη της μορφή, ως κυβερνητική εξουσία χρησιμοποιεί ολοένα και περισσότερο καθεστωτικά εργαλεία για τη διαχείριση όλων των θεμάτων. Είναι έξω από την λογική της κεντροαριστεράς η ανάπτυξη λαϊκού κινήματος, η ενεργητική παρεμβολή του λαϊκού παράγοντα και, πολύ περισσότερο, η αποφασιστική στήριξη στο λαό και στις δυνάμεις του.
Μια διεργασία με αντιφάσεις
Η κεντροαριστεροποίηση δεν είναι μια διαδικασία χωρίς αντιφάσεις, ούτε σημαίνει έλλειψη συγκρούσεων και αντιπαραθέσεων με άλλους πόλους, είτε διεθνείς είτε εσωτερικούς. Η αντιπαράθεση αυτή έχει ως όριο την αποδοχή των τετελεσμένων ως μοναδική αξιόπιστη επιλογή και ζητούμενο την παραχώρηση βαθμών ελευθερίας και χρόνου για να περάσει όσο πιο ανώδυνα πολιτικά τις επιβαλλόμενες πολιτικές. Αλλά το τελευταίο δεν είναι αποκλειστικό χαρακτηριστικό της κεντροαριστεράς. Ας θυμηθούμε ότι και η Δεξιά είχε έρθει σε αντιπαράθεση με τέτοιους κύκλους (Καραμανλής με νταβατζήδες, Σαμαράς όταν ήταν αντιμνημονιακός κ.λπ.).
Η αντιπαράθεση της κεντροριστεράς με άλλες συστημικές δυνάμεις δεν αφορά προγράμματα και αναγκαίες αλλαγές που οδηγούν σε μια διαφορετική συγκρότηση την οικονομία και την κοινωνία. Έχοντας στην πράξη αποδεχθεί ως μοναδική επιλογή την παγκόσμια οικονομική συνταγή περιορίζει αναγκαστικά τα όρια της αντιπαράθεσης στον τύπο διαχείρισης και την αποτελεσματικότητα του τρόπου διακυβέρνησης. Αξιοποιώντας τα ίδια εργαλεία και δεμένη χειροπόδαρα από τους διεθνείς και εγχώριους οικονομικούς παράγοντες αναζητά δικαίωση μέσα από το σχήμα «σφίξιμο – χαλάρωση» της οικονομικής πολιτικής. Έχει αποδεχθεί πλήρως το πολιτικό παιχνίδι όπως ορίζεται σήμερα. Αποδέχεται ως αξεπέραστη αρχή την ύπαρξη δύο βασικών πόλων στη πολιτική ζωή, με ή χωρίς συμμάχους, που θα απορροφούν διαδοχικά την πολιτική φθορά και θα αλληλοδιαδέχονται ο ένας τον άλλον στην κυβερνητική εξουσία, υπηρετώντας όμως το ίδιο αντιλαϊκό σχέδιο. Με την πολιτική της πασχίζει να σταθεί στην εξουσία με την ψευδαίσθηση ότι θα καταφέρει να περιορίσει τη φθορά της ή να φορτώσει τα βάρη στον αντίπαλο.
Η κεντροαριστερή διαχείριση σημαδεύεται από έναν αχταρμά «αριστεροδεξιών» λόγων, πράξεων, ταχτικών, προσεγγίσεων, χειρισμών που όμως αντί να επιλύουν το πρόβλημα συμβάλλουν στην γενικευμένη σύγχυση και στην αποδόμηση κριτηρίων και στην φθορά ειδικά των αριστερών κριτηρίων.
Ιδεολογικά και πρακτικά, η κεντροαριστερά και η κεντροαριστερή διαχείριση αποτελεί σημαντικό παράγοντα καθίζησης της λαϊκής συμμετοχής και κινητικότητας. Με αυτή την έννοια κρίσιμο παράγοντα που η υπέρβαση και αποδυνάμωση του θα συντελέσει σε μια αναγεννητική προοπτική.
