Άνοιξα το Διαδίκτυο για να δω πώς πέρασε στον «κυβερνοχώρο» η απώλεια τριών σημαντικών ανθρώπων, που είχα το προνόμιο να γνωρίσω από κοντά. Τα αποτελέσματα της αναζήτησης πενιχρά μέσα σε δισεκατομμύρια πληροφορίες. Μικρές αναφορές σε ανθρώπους που άφησαν αξιοσημείωτο και ασυνήθιστο έργο. Ανόμοιοι μεταξύ τους, στη δημιουργία, στο χαρακτήρα, στο στυλ.
Ο Τάκης Πανανίδης ήταν από τους πιο ανορθόδοξους, τους πιο μοναχικούς, τους πιο αυτοκαταστροφικούς. Στη δεκαετία του ’60, η τρέλα του με το συμβαίνον, τον έκανε αποκλειστικό φωτογράφο της Κολούμπια στις δόξες της. Με την άδεια και την παρότρυνση του Τάκη Β. Λαμπρόπουλου, απαθανάτισε τα μεγαθήρια της λαϊκής μουσικής στο γίγνεσθαι. Ο Καζαντζίδης με τη Μαρινέλλα στο ιστορικό στούντιο της Κολούμπια (που κατεδάφισε ο Μάκης Μάτσας με την ανοχή του υπουργείου Πολιτισμού), ο Μπιθικώτσης με φόντο την Ακρόπολη, ο Θεοδωράκης στο Κεντρικόν, ο Χατζιδάκις στο πιάνο, οι συντελεστές του Άξιον Εστί επί το έργον, ο Ζαμπέτας κολλητά με τον Ωνάση, ο Ξαρχάκος αντίκρυ στη Μελίνα και χιλιάδες άλλες «στιγμές» αξεπέραστες του νεότερου ελληνικού πολιτισμού, μεταφέρονται σαν εικόνες στο διηνεκές μόνο χάρη στο φακό του Πανανίδη, που έτρεχε για να καταγράψει τα πρόσωπα εν δράσει στις ηχοληψίες, τις συναυλίες και τα κέντρα διασκέδασης. Δεν ήταν εύκολος, δεν ήταν λογικός, δεν ήταν εγκρατής, αλλά είχε ταλέντο. Κι άφησε πίσω του διαμάντια.
Ο Δημήτρης Λιοσάτος ήταν λεπτός, κομψός, γλυκός άνθρωπος. Σαν ποίημα ο ίδιος. Τα καλοκαίρια περίμενε υπομονετικά τους θεατές στο δημοτικό κινηματογράφο, στη Νίκαια, να δουν τις ταινίες που διάλεγε, από αγάπη για το σινεμά. Και νοιαζότανε για το βόλεϊ. Και μαρτυρούσε με τα κοινά. Ήθελε να είναι δημιουργικός, να προσφέρει, αλλά η Αριστερά δύσκολα τον χώραγε πια. Δεν ήταν χοντρόπετσος. Δεν τον έβλεπα πολύ συχνά, αλλά ήδη μου λείπει η παρουσία του.
Ο Αντρέας Παγουλάτος δεν σου γέμιζε εύκολα το μάτι. Σου γέμιζε, όμως, το μυαλό αν τον παρακολουθούσες με προσοχή. Δεν προλάβαμε να κάνουμε μαζί τίποτα παραπάνω από τις θερμές χαιρετούρες μας, τη συνεύρεσή μας σε απαγγελίες ποιημάτων, προβολές ταινιών, παρέες φίλων, βιβλιοπωλεία, καφενεία και πεζοδρόμια στα Εξάρχεια. Ευτυχώς, πριν φύγει ξαφνικά, μας άφησε πολλές λέξεις με πλούσια νοήματα βαλμένες όμορφα στη σειρά.
Τρεις! Δεν είναι που φεύγουν. Είναι που δεν αντικαθίστανται.
