του Νίκου Σταθόπουλου*
Άγνωστη η (τυπική) έκβαση της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, ενώ συντάσσεται αυτό το σημείωμα. Το μόνο (εκτός από τη σαφέστατη επίτευξη των βασικών στόχων της Ρωσίας) απτά «γνωστό», ως τώρα, είναι η καταιγιστική «παρέμβαση» της τελειοποιημένης προπαγάνδας. Μιας «καινής επιστήμης» που «απογειώνει» την έννοια της χειραγώγησης στο ασύλληπτο σύμπαν της ολοκληρωμένης «παραγωγής πραγματικότητας».
ΣΤΟΥΣ ΚΑΙΡΟΥΣ μας, δεν αλλάζουν μόνο οι πόλεμοι (οι τρόποι και τα μέσα τους) αλλά και, αν όχι κυρίως, η παρουσίασή τους. Όσοι υπομειδιούν ειρωνικώς με αυτά, θεωρώντας ότι είναι μια θεωρητικίζουσα ανεκδοτολογία, ας μην ξαναμιλήσουν για το λειτουργικότατο και δομικά καταστατικό «εποικοδόμημα» της εποχής της «άυλης οικονομίας» και του Θεάματος. Ας επανακάμψουν στα γηραλέα και ξεδοντιασμένα «θέσφατα» των «εργαλείων» που χρησιμοποιούσε η παλαιότερη ιστορική περίοδος. Σήμερα η εικόνα ΕΙΝΑΙ ο κόσμος!
Δεν είναι απλά η απόκρυψη πληροφοριών ή η παραποίηση δεδομένων, αλλά είναι κυρίως η «κατασκευή εμπειρίας»! Μέσω «πειραγμένων»(έως και εντελώς πρωτότυπων σκετς…) εικόνων, χαλκευμένων «πληροφοριών», παραπλανητικών-αποπλανητικών «αναλύσεων» από «ειδικούς», συνδυασμού γεωπολιτικής οπτικής, οικονομικής διερεύνησης, στρατιωτικοπολεμικών εκτιμήσεων και «ανθρώπινων λεπτομερειών»: Δεν δημιουργείται μια «εντύπωση» αλλά μια «πραγματικότητα», κυριολεκτικά δημιουργείται μια «σελήνη» όπου (όπως ωρύονται οι παλιοί μεγασυνωμοσιολόγοι) τάχα προσεδαφίζεται μια σεληνάκατος! Και εν πολλοίς όλα αυτά είναι ένα συνειδητό ψέμα που ως «κατασκευή» δεν επηρεάζει σε κρίσιμο βάθος τα πλέγματα αλληλεξαρτήσεων που όχι απλώς υφίστανται αλλά συνιστούν και το «όντως είναι» του παρόντος κόσμου.
Το ρεζουμέ αυτής της αναπαραστατικής αχρειότητας είναι η ανάδειξη ενός νέου «Σατανά», της πουτινικής Ρωσίας, ως παρόντος εκπροσώπου του μ.Τ. (μετά Τείχος) «Κακού» το οποίο αντιμάχεται ως ρομφαιούχος Αρχάγγελος η ευρωατλαντική Δύση ΜΑΣ από το 1990 και εντεύθεν. Αυτό που υποβάλλεται είναι η ιδεολογία ενός εχθρού ο οποίος είναι δομικά αντίθετος στον «άριστο των πολιτισμών», και τούτο αποτελεί την κρίσιμη διαφορά με τους υπόλοιπους «ανταγωνιστικούς πόλους»: Ακριβώς επειδή η Δύση δύει, ως αποτέλεσμα των μοντέρνων καπιταλισμών που απελευθέρωσε ως άλλα τζίνια από το μπουκάλι, απολυτοποιεί την αντίθεση, την αναβαθμίζει ψυχοπαθητικά αλλά μοιραία σε «οντολογική αναμέτρηση», όπως κάθε παρακμάζων οργανισμός που ταυτίζει το τέλος του με το τέλος των πάντων.
Η «δύση της Δύσης» είναι η είσοδος όχι σε μια «εποχή της Ανατολής» αλλά σε μια «μεταϊστορία του Τεχνανθρώπου», όπου ως γενικό περιβάλλον και αναπαραγωγικό στάτους θα υπάρχει μια ως τώρα μη κατανοητή σύνθεση της τοπικότητας με την παγκοσμιότητα. Είναι ακριβώς το πολιτισμικό καθεστώς που προσδιορίζεται από τις συνθήκες της Ρωσικής, της Κινεζικής, της Ινδικής ανάπτυξης και δυναμικής. Ενώ οι Δυτικοί αυτοαποδομούνται (π.χ. μέσω των «μεταναστευτικών/προσφυγικών ροών») βυθιζόμενοι ηλιθίως στο πολιτισμικό πνεύμα που υποβάλλει το ίδιο τους το μοντέλο ανάπτυξης, οι «άλλοι», οι «Κακοί», συντάσσουν την πλανητική προοπτική τους σε μια βάση εθνοκρατική. Μιλάμε για τη «Δύση» ως γεωστρατηγικό Όλον, ως «πεποίθηση πολιτισμού».
Η ΔΥΣΗ, όμως, γενικά είναι σε αποδρομή ως προς το πρότερον αποκλειστικό Μεγαλείο και ως ιστορικοπολιτική απτότητα δεν είναι ενιαία, ομοούσια και ομοιοούσια: Είναι μια σύγκλιση γενικώς ομότροπων σχηματισμών που, όμως, και εκ της φύσεως της κοινωνικής κατασκευής τους και εξαιτίας της ιστορικής προέλευσης, διατηρούν μια μοναδικότητα ξεχωριστού προσώπου καθένας τους. Ποτέ δεν θα ενωθεί η Ευρώπη γιατί τα εθνικά συστατικά της είναι συνειδητοποιημένοι πολιτισμοί που επικαλύπτουν το κοινωνικό τους με την ασύλληπτη βαθύτητα του πολιτιστικού τους. Αυτό το στοιχείο θα υπονομεύει κάθε άνωθεν βούληση και σχέδιο ένωσης (που είναι μια άκρως εγκεφαλική και ταξικοπολιτική σύλληψη), ασχέτως αν περιστασιακοί λόγοι και ειδικά κατά καιρούς συμφέροντα θα πριμοδοτούν μια τέτοια διαδικασία.
Η «δύση της Δύσης» είναι η είσοδος όχι σε μια «εποχή της Ανατολής» αλλά σε μια «μεταϊστορία του Τεχνανθρώπου», όπου ως γενικό περιβάλλον και αναπαραγωγικό στάτους θα υπάρχει μια ως τώρα μη κατανοητή σύνθεση της τοπικότητας με την παγκοσμιότητα
Δεν «απαντούν» στη Ρωσία, και γιατί είναι εν προφανεί αδίκω, και γιατί δεν υπάρχει ομοφωνία, και γιατί, βέβαια, εδώ δεν είναι Μιλόσεβιτς και Σαντάμ και Καντάφι. Αν ήταν η «δυναμική των ανταγωνισμών» που ρυθμίζει την περίσταση, και με δεδομένη την πολυκρίση του συστήματος και την κλιμακούμενη ένταση των «αναδυόμενων», θα είχαμε ήδη αν όχι γενικό παγκόσμιο πάντως, σίγουρα, πολλές ισχυρές εστίες. Άλλωστε, η «στρατηγική της πολεμικής επέκτασης» των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-ΕΕ από το Τείχος και μετά έναν τέτοιο χαρακτήρα έχει, είναι ένας μονομερής άτυπος παγκόσμιος πόλεμος. Οι γελοιότητες των δυτικών ΜΜΕ περί «ρωσογενούς Γ΄ ΠΠ» είναι μια τυπική χειραγωγική δημαγωγία άξια μόνο για τα ακροατήρια των Ευαγγελάτων. Ναι, είναι ένας κανονικός και βιαιότατος πόλεμος, δεν είναι μια «εκπαιδευτική εκδρομή» με κάποιες «παράπλευρες απώλειες», αλλά είναι από κάθε άποψη επιζήμιο να τον αξιολογούμε μέσα από τα φίλτρα των «πολιτικών προσωπικοτήτων» όπως η ασυγχώρητη συχωρεμένη «μαντάμ σκύλα» Ολμπράιτ!
ΤΩΡΑ, η Ρωσία (όχι ερήμην της Κίνας και της Ινδίας) μετατρέπει, δυνάμει, τον παγκόσμιο πόλεμο σε πολυμερή, κι αυτό ακριβώς μουδιάζει τους Δυτικούς οι οποίοι, στην εποχή της άυλης οικονομίας και της υπερτεχνολογίας, στην εποχή της γενικευμένης διασύνδεσης, είναι –όπως όλοι…– ταυτόχρονα απέναντι και μέσα, χρήστες και αντικείμενα χρήσης, επιτιθέμενοι και αμυνόμενοι. Σε ένα τέτοιο στάτους απλά κάνεις κινήσεις αύξησης των σημείων μειονεξίας του (κρίσιμου) αντιπάλου και όχι μετωπικών ρήξεων. Δεν θα «γενικευτεί» ο πόλεμος, γιατί δεν αφήνουν οι Εταιρείες, δεν επιτρέπουν τα μοντέλα σχέσης και δεν το επιθυμεί ο «άνθρωπος του κυβερνοχώρου». Η Εποχή της Παγκοσμιοποίησης καθιστά από μόνη της και αυτόματα κάθε τι παγκόσμιο! Ήδη ο επικεφαλής της Ντόιτσε Μπανκ ζητά «λιγότερη αυστηρότητα» στις κυρώσεις.
Να γιατί «υποστηρίζοντας» την εκστρατεία του Πούτιν προάγουμε τη λογική της λειτουργικής πολυπολικότητας που επιτρέπει διαβάθμιση της ισχύος σε ένα σύστημα εύθραυστων ισορροπιών και, συνεπώς, έχει προϋποθέσεις για ανάπτυξη δυναμικών αμφισβητήσεων με τη μορφή κινημάτων ή και κρατικών πολιτικών. Σε μια ανθρωποσφαγή εξαρχής καταδικαστέα για λόγους αρχής αλλά και εμφανώς «ήπια»(όχι βέβαια με την «ηπιότητα» που υποστηρίζουν οι Ρώσοι…) και καθόλου ασύστολης βαρβαρότητας (όπως, π.χ., των ΗΠΑ στο Ιράκ ή του παρατεταμένου μαζικού φονικού στην Υεμένη. Αλλά, πάντως, βαρβαρότητας έστω κι αν η βασική αιτία γι’ αυτό είναι η βρομερή τακτική του Ζελένσκι να οχυρωθεί μέσα στις πόλεις), η οδύνη για την «ανθρώπινη κατάπτωση», για το «αδιόρθωτο της ανθρώπινης Πτωτικότητας», συναντιέται πολιτικά με την αναγκαιότητα ανακαθορισμού των ισορροπιών που απαιτεί το «δώσε στα πράγματα τον χρόνο τους» ζητούμενο των κινηματικών προταγμάτων.
Μια τσιμενταρισμένη πλανητική ηγεμονία της Δύσης ή ένας διευρυμένος διπολισμός (τα κλασικά «δύο στρατόπεδα») δεν θα ευνοούσαν τέτοιες φυγόκεντρες διεργασίες. Δεν τείνουμε προς έναν «διευρυμένο διπολισμό» γιατί η «διαφορά» είναι ο διέπων κανόνας στην εποχή μας: Είναι ακριβώς η βαθιά αλληλεξάρτηση των «μονάδων» που καθιστά επισφαλή και αβέβαιη κάθε μεγα-ενότητα, αφού και ο μικρότερος «παίκτης» μπορεί να προκαλέσει κολοσσιαίους τρανταγμούς. Μην κοιτάτε που επιστρατεύθηκαν τα πιο πουλημένα κομματικά αρχηγεία για να καναλιζαριστεί η «κρίση χρέους» του Νότου, δεν θα γίνεται πάντα αυτό, καθώς αποδείχθηκε ακριβώς γι’ αυτό το λόγο (δηλαδή δεν λειτούργησαν συστημικοί αυτοματισμοί αλλά προδοτική συμπαιγνία των «προοδευτικών – Αριστερών») ότι δεν υπάρχει δομική δυνατότητα ελέγχου αλλά πολιτική μόνο. Και το «πολιτικό» είναι μια άκρως ανοιχτή και απρόβλεπτη μεταβλητή.
ΑΛΛΩΣΤΕ, το ίδιο το σύστημα αναγκάζεται, έστω και με όρους Μαζικής Δημοκρατίας, να κινητοποιεί μάζες(«βγάζει κόσμο», στο δρόμο ή στα fora του fb για να φανεί «παλλαϊκή κατακραυγή») άρα υποχρεώνεται να επανεισάγει την πολιτική στη δημόσια σφαίρα, οπότε αντικειμενικά καλλιεργεί και ένα ουσιαστικό ποσοστό πρωτοβουλίας και ανεξάρτητης κρίσης. Αν ο «κλασικός» καπιταλισμός ήταν «το βασίλειο της αντίφασης», ε ο μεταμοντέρνος καπιταλισμός της υπερτεχνολογικοποιημένης κυριαρχίας του «απογειωμένου» χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου είναι η ίδια η Αντίφαση ενσαρκωμένη σε κοινωνική μορφή, και γι’ αυτό ακριβώς τον λόγο τα αρχαία μας αναλυσιακά εργαλεία έχουν ακυρωθεί και μαζί τους και εμείς όσο επιμένουμε σε αυτά.
* Ο Νίκος Σταθόπουλος είναι φιλόλογος και συγγραφέας
