Το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου 2015 σημάδεψε την Ελλάδα σε μια πολύ κρίσιμη στιγμή. Για μια βδομάδα σχεδόν, από την αναγγελία της διεξαγωγής του δημοψηφίσματος έως μία μέρα μετά από αυτό, έγινε ένας «σεισμός» στη χώρα. Η νύκτα της 5ης Ιουλίου προς 6η Ιουλίου και όσα έγιναν μέχρι το μεσημέρι της 6ης Ιουλίου με τη σύνοδο των αρχηγών των κομμάτων, ακόμα απασχολούν. Πολλά δεν έχουν διευκρινιστεί, ενώ συσκοτίζονται ουσιώδη ζητήματα. Καθώς συμπληρώνονται 10 χρόνια από τότε, γράφονται πολλά. Ο Τσίπρας ζητά να δημοσιοποιηθούν τα πρακτικά της συνόδου αρχηγών, η Μέρκελ επισκέπτεται την Αθήνα και «θυμάται» πόσο δύσκολες στιγμές πέρασε κι αυτή κ.ο.κ. Υπάρχει κάποιο ενδιαφέρον για το ζήτημα…
Τι λέγεται για εκείνες τις μέρες
Η κυρίαρχη (αστική) άποψη είναι ότι εκείνες τις μέρες η χώρα έφτασε στον γκρεμό, αλλά ευτυχώς σώθηκε την ύστατη στιγμή χάρη στην ψύχραιμη στάση ορισμένων διεθνών δυνάμεων (Μέρκελ-Ομπάμα-Ολάντ) που δεν ήθελαν να εκδιωχθεί η Ελλάδα από την Ε.Ε. Βοήθησε επίσης, λένε, η αποφασιστική στάση των «Μένουμε-Ευρώπη» κομμάτων και παραγόντων (κόμματα που υποστήριξαν το «Ναι», συν Στουρνάρας και Σία), όπως και η «στροφή» ή «κωλοτούμπα» του Τσίπρα. Αυτός, λένε, μάλλον κατάλαβε ότι δεν υπήρχε άλλη επιλογή και αποδέχθηκε όλους τους όρους που τέθηκαν τελεσιγραφικά το βράδυ της 5ης Ιουλίου, επικυρώθηκαν δε την επομένη στη σύνοδο των αρχηγών. Έτσι λίγες μέρες μετά υπέγραψε τη συμφωνία με την Κομισιόν, ενώ στις 14 Αυγούστου υπερψηφίστηκε το 3ο μνημόνιο από 222 βουλευτές (Υπενθύμιση: Τη συμφωνία, εκτός από τον ΣΥΡΙΖΑ και τους ΑΝΕΛ, υπερψήφισαν η Ν.Δ., το Ποτάμι και το ΠΑΣΟΚ. Κατά ψήφισαν 64 βουλευτές, και 11 «παρών». 43 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ καταψήφισαν).
Για την κυρίαρχη άποψη, υπάρχει ένα καταστροφικό 6μηνο (διαπραγμάτευσης και πορείας προς την αβεβαιότητα) διακυβέρνησης από τον ΣΥΡΙΖΑ, και ένα εντελώς τυχοδιωκτικό δημοψήφισμα που διακινδύνεψε να ρίξει στα τάρταρα τη χώρα. Το τι ήθελε και τι προσδοκούσε ο λαός απέναντι στα μνημόνια και την ευρωκρατία από το 2010 μέχρι εκείνη τη στιγμή, δεν τους απασχολεί καθόλου. Και αυτό είναι φυσικό. Για όλους αυτούς, διεθνείς και εσωτερικούς παράγοντες, ο λαός είναι ο «εχθρός λαός» που δεν ξέρει, λαϊκίζει, ρέπει προς την οχλοκρατία, ζητά «λαϊκά δικαστήρια» ή ακόμα και «κρεμάλες», μουντζώνει τη Βουλή, δημιουργεί Πλατείες, εκδιώκει τους επισήμους σε όλη τη χώρα στις παρελάσεις της 28ης Οκτωβρίου, θέλει να τιμωρηθούν οι υπεύθυνοι των μνημονίων. Ένας εντελώς ανεύθυνος λαός.
Για τη χρεοκοπία της χώρας το 2010, ούτε λόγος. Ούτε λόγος για το γιατί της χρεοκοπίας και τις ευθύνες του μεταπρατικού οικονομικού (με δανεικά) συστήματος, ούτε λόγος για ένα άθλιο πολιτικό σύστημα που κι αυτό φέρει τεράστιες ευθύνες.
Να τι λένε ορισμένοι για εκείνες τις μέρες:
● Μητσοτάκης: «Τέτοιες μέρες πριν από δέκα χρόνια, με capital controls, με τις τράπεζες να κλείνουν, λίγες μέρες πριν από ένα καταστροφικό δημοψήφισμα το οποίο οδήγησε σε μία εμβληματική “κωλοτούμπα”, μας φόρτωσε ένα τρίτο μνημόνιο και κράτησε τη χώρα ουραγό στην ανάπτυξη της Ευρώπης για τουλάχιστον μία τετραετία» (Υπουργικό Συμβούλιο, 30/6/2025)
● Ο κ. Κοττάκης χαρακτηρίζει το δημοψήφισμα ως την «κατ’ εξοχήν αντιευρωπαϊκή πράξη της μεταπολιτεύσεως, ασχέτως εάν ευτυχώς δεν είχε δραματικά αποτελέσματα για τη χώρα» (Εστία, 1/7/2025).
Το ΚΚΕ χαρακτηρίζει το δημοψήφισμα ως «ένα στημένο παιχνίδι». Το 2015 καλούσε σε «άκυρο» (Ριζοσπάστης, 10/7/2021).
● Ο κ. Ευ. Βενιζέλος θα τονίσει, πιο πολιτικά: «Η σύγκρουση μνημόνιο-αντιμνημόνιο ήταν και πραγματική σύγκρουση, που συμπύκνωσε και πολλαπλασίασε άλλους διχασμούς. Παίχτηκε η τύχη της Ελλάδας στο παρά ένα. Το δημοψήφισμα τι ήταν; Συμβολικά, η Δημοκρατία κατίσχυσε με το 62% που είπε “όχι”. Ρεαλιστικά, η χώρα υποτάχθηκε στη βούληση των εταίρων. Την απόφαση που έπρεπε να πάρουμε εμείς τη μετατρέψαμε σε επιβολή εκ των έξω» (Economist Events, 9/4/2021). Βέβαια το «την απόφαση που έπρεπε να πάρουμε εμείς», έστω κόντρα στο «η Δημοκρατία κατίσχυσε με το 62% που είπε “όχι”», δείχνει τη βαθιά του αστική αντίληψη για το τι σήμαινε η σύγκρουση «μνημόνιο-αντιμνημόνιο».
Τι έγινε εκείνες τις μέρες
Πρόκειται για ένα ζήτημα που δεν έχει φωτιστεί αρκετά. Έχουμε γράψει και δημοσιεύσει πολλά κείμενα, τόσο για την πορεία της «διαπραγμάτευσης», όσο και για τη μη προετοιμασία γενικά του ΣΥΡΙΖΑ, και τις αυταπάτες που είχε η ηγεσία του. Έχουμε τονίσει πως από το καλοκαίρι του 2014 είχε χαραχθεί μια γραμμή για «διαπραγμάτευση χωρίς σύγκρουση». Είδαμε πως 1 μόλις μήνα μετά την εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ, και με συσπειρωμένο ένα πιο μεγάλο μέρος του λαού γύρω του από όσους τον ψήφισαν, υπάρχει μια πρώτη παράδοση με τη συμφωνία της 20ής Φεβρουαρίου (για την οποία πανηγύριζε τότε το δίδυμο Τσίπρας-Βαρουφάκης, αν και ο δεύτερος, πολύ αργότερα, θα κάνει αυτοκριτική). Η συμφωνία εκείνη ακύρωνε κάθε δυνατότητα της ελληνικής Βουλής να νομοθετεί χωρίς τη συγκατάθεση των Θεσμών (δηλαδή της ευρωκρατίας), και ο στόχος ήταν να έρθει μια συμφωνία 70% μνημόνιο 30% κάτι άλλο (πάλι δια στόματος Βαρουφάκη).
Εν τω μεταξύ η κοινή γραμμή ΣΥΡΙΖΑ για «διαπραγμάτευση χωρίς σύγκρουση» σήμαινε ότι η Ελλάδα θα κατέβαλλε όλες τις δόσεις για το χρέος κανονικά. Έτσι μπήκαμε σε μια φάση «τηγανίσματος» από την Ευρωκρατία, που είχε προετοιμαστεί για το ενδεχόμενο ανάληψης της διακυβέρνησης από τον ΣΥΡΙΖΑ και ο χρόνος δούλευε υπέρ της. Σιγά-σιγά στέγνωναν όλα τα ταμεία για να πληρώνονται οι δόσεις, ενώ οι επιτήδειοι έβγαζαν τα λεφτά τους στο εξωτερικό (λέγεται ότι περίπου 100 δισ. έφυγαν από τη χώρα το εξάμηνο αυτό). Η παγίδευση στήθηκε καλά, και τον Ιούνιο τέλειωναν τα τέρμινα από όλες τις πλευρές. Ο Τσίπρας και οι βασικοί του συνεργάτες σκέφτηκαν έναν ελιγμό για να φθάσουν σε μια συμφωνία, χωρίς να έχουν επίγνωση της άγριας τιμωρητικής διάθεσης της Ευρωκρατίας. Η «πιρουέτα» ήταν η διεξαγωγή ενός δημοψηφίσματος που θα έρχονταν πάνω-κάτω ισοπαλία (μικρό προβάδισμα του «Ναι» ή του «Όχι»), άρα «δεν μπορεί να γίνει κάτι διαφορετικό από αποδοχή μιας συμφωνίας με το μικρότερο δυνατό κόστος». Ο χρόνος που επιλέχθηκε, η στιγμή που ανακοινώθηκε, ο χρόνος για τη διεξαγωγή του (μόλις μία εβδομάδα), όλα έδειχναν πως ήταν κίνηση τελευταίας στιγμής, και μάλιστα τακτικού χαρακτήρα.
Συνέβη όμως κάτι απρόοπτο: Η ανάταση ενός λαού, και κυρίως της νεολαίας, που είδε το Δημοψήφισμα σαν μια στιγμή δημοκρατίας και άμεσης έκφρασης του λαού απέναντι στα μνημόνια, την πολιτική πειραματόζωου για τη χώρα. Μέσα σε μια συγκλονιστική εβδομάδα ξεσηκώθηκε ο λαός και πήρε στις πλάτες του το Δημοψήφισμα, την ίδια στιγμή που μια πτέρυγα του ΣΥΡΙΖΑ ανοικτά το σαμποτάριζε (βλ. Δραγασάκης, τότε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης). Το αποτέλεσμα, ένα συντριπτικό 62% «ΟΧΙ», ήταν ένα χαστούκι στην Ευρωκρατία αλλά και στα σχέδια για συνθηκολόγηση. Υπάρχουν αρκετές αναφορές από αυτόπτες μάρτυρες εκείνης της βραδιάς για το πώς εξέλαβε το αποτέλεσμα ο ίδιος ο Τσίπρας. Η φράση προς τον Γ. Βαρουφάκη αργά τη νύκτα, «τα κάναμε μο@νί», είναι ενδεικτική. Άλλωστε σε ερωτήσεις που έθετε ο Βαρουφάκης τις προηγούμενες μέρες προς την ηγετική ομάδα (που έκανε και τις διαπραγματεύσεις), «γιατί κάνουμε το δημοψήφισμα, για να το χάσουμε;», δεν έπαιρνε απαντήσεις.
Το βράδυ της 5ης προς 6η Ιουλίου, ενώ ακόμα ο λαός πανηγύριζε, συμβαίνουν πράγματα που δεν είναι τόσο γνωστά και έχουν τα χαρακτηριστικά ενός ευρωκρατικού πραξικοπήματος (έχουμε γράψει αναλυτικά γι’ αυτά). Πρώτον, από πλευράς Ευρωκρατίας ανακοινώνεται στον ΠτΔ Παυλόπουλο ότι δεν αναγνωρίζεται πλέον ο Τσίπρας και η κυβέρνησή του σαν συνομιλητής, και ότι οι Θεσμοί συνομιλούν μόνο μαζί του. Δεύτερον, ζητούν αμέσως να συγκληθεί σύνοδος αρχηγών των κομμάτων που ουσιαστικά θα ακυρώσει το Δημοψήφισμα και θα εξουσιοδοτήσει τον πρωθυπουργό να έρθει στις Βρυξέλλες και να υπογράψει ό,τι του προταθεί. Τρίτον, ο Παυλόπουλος ενημερώνει τον Τσίπρα σχετικά και του ζητά να κάνει μια δήλωση ερμηνευτική του δημοψηφίσματος, και να προσέλθει στη σύνοδο – αφού απολύσει τον Βαρουφάκη. Γίνονται συσκέψεις στο Μαξίμου, όπου επιβεβαιώνονται όσα τελεσιγραφικά έθεσαν οι ευρωκράτες, και γίνεται αναφορά πως αν δεν υποταχθεί η κυβέρνηση θα υπάρξουν κινήσεις που θα παραπέμπουν σε νέο Γουδή. Λέγεται μάλιστα ότι σε αυτές τις συσκέψεις πήραν μέρος και παράγοντες της στρατιωτικής ηγεσίας, και βεβαίως ο αρχηγός της ΕΥΠ κ. Ρουμπάτης, που κινούνταν στο μήκος κύματος της αποδοχής των όρων της ευρωκρατίας.
Την επόμενη στις 10.00 το πρωί και έως τις 12.30 γίνεται η σύνοδος των αρχηγών κομμάτων υπό τον κ. Παυλόπουλο, και παίρνονται οι αποφάσεις που ακυρώνουν το Δημοψήφισμα και αποδέχονται όλους τους όρους που θέτει η Ευρωκρατία…
Πού βρισκόμαστε σήμερα
Ας υποθέσουμε ότι τότε η Ελλάδα σώθηκε από τα χειρότερα. Ακολούθησε το 3ο και χειρότερο μνημόνιο. Η χώρα μπήκε σε γύψο. Μετά το 2018 όλοι όσοι ψήφισαν το 3ο Μνημόνιο ομονοούν ότι βγήκαμε από τα Μνημόνια και τις δεσμεύσεις τους. Πρόκειται για το μεγαλύτερο ψέμα της Μεταπολίτευσης! Η χώρα βρίσκεται υπό εποπτεία, και μάλιστα ισχυρή και διαρκή. Αλλά ούτε οι συνέπειες της χρεοκοπίας έχουν αντιμετωπιστεί, ούτε έχει υπάρξει μια σημαντική ανάπτυξη. Το πλιάτσικο είναι η κύρια πλευρά από το 2018 έως σήμερα. Λιμάνια, αεροδρόμια, υποδομές κ.λπ. έχουν περάσει στα χέρια των Δανειστών, το χρέος είναι πολύ μεγαλύτερο από ό,τι ήταν όταν χρεοκοπήσαμε, μισθοί-συντάξεις έχουν κατακρεουργηθεί, οι εργασιακές σχέσεις έχουν ανατιναχθεί, ο κοινωνικός ιστός έχει κατακερματιστεί, η διεθνής θέση της χώρας έχει υποβαθμιστεί, και από παντού ξεπηδούν σκάνδαλα, μίζες, ρουσφέτια, μαφιοποίηση της επίσημης πολιτικής και οικονομικής ζωής, καταπάτηση στοιχειωδών δικαιωμάτων, υποκλοπές, συγκαλύψεις, παρακολουθήσεις, διώξεις, εμπλοκή σε πολέμους που δεν είναι δικοί μας. Μια κανονική αποικία και ένα εσωτερικό καθεστώς εχθρικό προς τον λαό και τη χώρα, υποτελές στα διεθνή κέντρα. Παρ’ όλα αυτά:
- Η κυρία Μέρκελ μας συγχαίρει για όσα πετύχαμε: «Η Ελλάδα ωρίμασε πολιτικά μέσα στην κρίση», και μας κοροϊδεύει κανονικά: «Είστε λαός από τον οποίο θα μπορούσαμε να μάθουμε πολλά» (Ίδρυμα Νιάρχος, 2/7/2025).
- Ο κύριος Ντράγκι –συνομιλώντας παρακαλώ με τον κύριο Μυτιληναίο της Metlen, έρχονται ολοταχώς οι επιχειρηματίες στο προσκήνιο– λέει: «Θυμάμαι αυτές τις μαύρες ημέρες και βλέποντας την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην Ελλάδα, το μόνο που μπορεί να πει κάποιος στον ελληνικό λαό είναι συγχαρητήρια για την πρόοδο που έχει επιτύχει» (συνέδριο Economist, 30/6/2025).
Με το έγκλημα των Τεμπών και το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ έπρεπε να είχε τελειώσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη με εσωτερικούς όρους (κίνημα + αξιόπιστη αντιπολίτευση), που όμως δεν υπάρχουν. Τώρα φαίνεται πως οι μέρες της τελειώνουν επειδή η πολιτική Τραμπ αλλά και ευρωπαϊκές δυνάμεις κινούνται προς άλλες πίστες, χωρίς τον Μητσοτάκη στην ατζέντα. Ο ίδιος προσπαθεί να εκβιάσει και να κερδίσει χρόνο, και κάνει τα πάντα για να ελέγχει μηχανισμούς και δικαστική εξουσία – προς μάτην. Η Νέα Δημοκρατία να μετονομαστεί σε Νέα Δικογραφία: ειπώθηκε, και είναι πετυχημένο. Για όποιον θυμάται, η κατάσταση μοιάζει όταν διάφορα κέντρα είχαν τελειωμένο τον Κώστα Καραμανλή (για τη στάση του απέναντι σε Ρωσία και υπόθεση ένταξης FYROM στο ΝΑΤΟ) και έσκασαν σκάνδαλα, στάλθηκαν διάφορα μηνύματα, ξέσπασαν πυρκαγιές κ.λπ. Η διαφορά είναι ότι τότε η χώρα ήταν πιο ισχυρή γενικά, σε σχέση με τη διάλυση και απίσχναση που έπαθε με τη Χρεοκοπία, τα Μνημόνια και τους γεωπολιτικούς αναδασμούς.
***
Μία επιπλέον παρατήρηση, περί ευρωπαϊσμού και αντιευρωπαϊσμού: Ακόμα και από σφοδρούς επικριτές της πολιτικής Μητσοτάκη, όπως ο κ. Κοττάκης, ο ευρωπαϊσμός εξωραΐζεται και εμφανίζεται περίπου ως πανάκεια, σε μια στιγμή που η Ευρώπη, και η Ε.Ε. ειδικότερα, παραπαίουν. Δείτε πώς σκέπτεται ο κ. Κοττάκης (από τους πιο οξυδερκείς και σημαντικούς δημοσιογράφους):
«Ωστόσο, είναι εξόχως ενδιαφέρον ότι όλες οι δικογραφίες που έχει διαβιβάσει στο κοινοβούλιο η Ευρωπαία Εισαγγελέας, καθώς και άλλες πολύκροτες πολιτικές υποθέσεις που ταλανίζουν τον δημόσιο βίο τα τελευταία έξι χρόνια, επί της φιλοευρωπαϊκής Κυβερνήσεως της Νέας Δημοκρατίας, συνιστούν τον ορισμό των αντιευρωπαϊκών πράξεων. Την συνέχεια του δημοψηφίσματος. Αντιευρωπαϊκή πράξις ήταν οι υποκλοπές χωρίς άδεια δικαστικών αρχών, αντιευρωπαϊκή πράξις ήταν οι ανολοκλήρωτες πλην καλοπληρωμένες συμβάσεις 717 και 635, αντιευρωπαϊκή πράξις είναι και τώρα η υπόθεσις του ΟΠΕΚΕΠΕ… Όταν περιφρονείς τους ευρωπαϊκούς νόμους για να κλέψεις ευρωπαϊκά χρήματα είσαι βαθιά αντιευρωπαίος! Γι’ αυτό και το πολιτικό σύστημα με πρώτη την Κυβέρνηση θα κινδυνεύσει με πολιτική κατάρρευση το προσεχές διάστημα, ούτως ώστε να ανασυγκροτηθεί σε κάτι νέο… Πλησιάζει η ώρα της Ευρώπης λοιπόν. Αλλά θα είναι πικρή ώρα» (1/7/2025).
Έχουμε λοιπόν μια φιλοευρωπαϊκή κυβέρνηση, που όμως προχωρά σε αντιευρωπαϊκές πράξεις (σκάνδαλα, μίζες, συγκαλύψεις, παρεμπόδιση δικαστικών αρχών κ.λπ.). Έχουμε εν τέλει ένα πολιτικό σύστημα που είναι «βαθιά αντιευρωπαϊκό». Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι ο κ. Κοττάκης ξεπλένει όλο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, εμφανίζοντας ό,τι είναι εγχώριο περίπου ως «αντιευρωπαϊκό». Ο μηχανισμός της Ε.Ε. και οι εισαγγελικές αρχές μπορούν να τελειώσουν τον Μητσοτάκη (όπως και ο Τραμπ), αλλά δεν καθαγιάζεται η φύση και η πρακτική της Ε.Ε. Ξεχνά ο κ. Κοττάκης τι γίνεται στην Ευρώπη συνολικά, και ειδικά με σκάνδαλα και σφετερισμό χρήματος από τα ταμεία. Θα αναφέρουμε τα πιο ενδεικτικά, διότι η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα που έχει εμπλακεί σε σκάνδαλα διαφθοράς ή κακοδιαχείρισης κοινοτικών κονδυλίων:
- Η Ρουμανία είναι στις πρώτες θέσεις σε αριθμό υποθέσεων απάτης με ΕΣΠΑ και κονδύλια αγροτικής ανάπτυξης.
- Στη Βουλγαρία εντοπίστηκε εκτεταμένη διαφθορά σε έργα υποδομής (π.χ. αυτοκινητόδρομοι, γεωργικές επιδοτήσεις).
- Στην Ουγγαρία η κυβέρνηση Όρμπαν έχει κατηγορηθεί ότι μοιράζει έργα ΕΣΠΑ σε συγγενείς και φίλους του πρωθυπουργού (π.χ. πεθερός του, μέσω εταιρείας Elios).
- Στην Τσεχία ο πρώην πρωθυπουργός Μπάμπις κατηγορήθηκε ότι χειραγώγησε ευρωπαϊκή χρηματοδότηση μέσω ψευδούς μικροεταιρείας (Stork’s Nest case).
- Στην Ιταλία συχνά εντοπίζονται παρατυπίες σε κοινοτικά κονδύλια σε δήμους, ιδιαίτερα στο Νότο.
- Η Γαλλία είχε περιπτώσεις κατάχρησης κονδυλίων γεωργίας.
- Στην Ισπανία ερευνήθηκαν υποθέσεις υπερτιμολογήσεων σε έργα υποδομής (ιδιαίτερα Ανδαλουσία και Καστίλη).
- Σε Γερμανία και Ολλανδία αποκαλύφθηκαν μεγάλα φορολογικά σκάνδαλα και χρηματοπιστωτικές απάτες, όπως το σκάνδαλο CumEx: κόλπα από τράπεζες στη Γερμανία, Δανία, Ολλανδία κ.ά. στέρησαν από δημόσια ταμεία πάνω από 60 δισ. € σε φόρους.
Για να μην μιλήσουμε για την Κομισιόν, τα… προφορικά συμβόλαια δισεκατομμυρίων, και τους περίπου 30.000 λομπίστες στην περιοχή των Βρυξελλών. Σωστός παράδεισος! Μόνο που τώρα τα κονδύλια πρέπει να προσανατολιστούν στην πολεμική στρατιωτική προετοιμασία. Τα σκάνδαλα μπορούν να χρησιμεύσουν και για τη συμμόρφωση όλων προς την «πολεμική οικονομία»…
(Θα ακολουθήσει ειδικότερο σημείωμα για τη στάση της Αριστεράς και των συνιστωστών του ΣΥΡΙΖΑ εκείνο το διάστημα, και το τι θα μπορούσε και τι δεν θα μπορούσε να γίνει)
