Μενίδια και… Ριβιέρες στην μνημονιακή Ελλάδα
της Μαρίας Λαντζανάκη
Με αφορμή όσα γίνονται στο Μενίδι τις τελευταίες μέρες αναδεικνύεται ανάγλυφα ένα ακόμα μεγάλο πρόβλημα. Η έντονη φτωχοποίηση και περιθωριοποίηση γειτονιών και περιοχών της χώρας, η δημιουργία γκέτο που στοιβάζονται οι αποκλεισμένοι και οι εξαθλιωμένοι, πρακτικές που αποτελούν και μέρος της επίσημης πολιτικής του μνημονιακού καθεστώτος.
Όπως είναι και επίσημη πολιτική η δημιουργία περιοχών-θερέτρων όπου θα ψυχαγωγείται το υψηλό εισόδημα και ο «καλός» τουρισμός. Και σε όλα αυτά θα είναι μπλεγμένα με τον ένα ή τον άλλο τρόπο μεγάλα συμφέροντα, μικρές ή μεγάλες συμμορίες και το κράτος είτε με την απουσία του είτε με την παρουσία του, βλέπε αστυνομία και καταστολή ή μπίζνες με τους ημέτερους και τους κολλητούς.
Κοινωνικές χαβούζες
Η δημιουργία περιοχών και γειτονιών της Αθήνας αλλά και άλλων πόλεων της χώρας που έχουν τα χαρακτηριστικά κοινωνικής χαβούζας είναι σύμφυτη με την συνεχιζόμενη εξαθλίωση στην οποία έχει βουτηχτεί η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Ο σκουπιδότοπος της Ευρώπης, γιατί έτσι θεωρείται από το διευθυντήριο της Ε.Ε. η χώρα μας, δεν γίνεται να μην περιέχει πολλούς μικρότερους σκουπιδότοπους στο εσωτερικό του.
Επί της ουσίας, κοινωνικές χαβούζες όπου στοιβάζονται μέσα όσοι απορρίπτονται. Διάφορες μειονοτικές ομάδες που έχουν πεταχτεί σε διάφορες περιοχές εδώ και καιρό, άνεργοι, νεόπτωχοι και ούτω καθεξής. Περιοχές που έτσι και αλλιώς εδώ και χρόνια «υπάρχουν» στο όριο του κοινωνικού περιθωρίου, μέσα στην Ελλάδα της κρίσης, ανατινάζονται και γίνονται στην κυριολεξία ανθρώπινες χωματερές. Η ανεργία, η φτώχεια, τα αδιέξοδα, η εξαθλίωση, η κρατική αναλγησία και αδιαφορία, οδηγούν τους ανθρώπους αυτών των περιοχών, ιδιαίτερα αυτούς που ανήκουν στις πιο περιθωριοποιημένες ομάδες, συχνά αυτές είναι διάφορες μειονότητες όπως οι τσιγγάνοι ή οι ρωσοπόντιοι ή και άλλες, και ιδιαίτερα την νεολαία (όλων των «φυλών») στην παραβατικότητα, στον συμμοριτισμό και εντέλει σε διάφορες εκδοχές του εγκλήματος -οργανωμένου και μη.
Το Μενίδι της εξαθλίωσης
Κάτω από αυτήν οπτική δεν πρέπει να μας κάνoνουν καθόλου εντύπωση αυτά που γίνονται στο Μενίδι τις τελευταίες μέρες. Αφορμή ο τραγικός θάνατός ενός μικρού παιδιού από αδέσποτη σφαίρα. Τέτοιες περιοχές είναι στην κυριολεξία καζάνια που βράζουν και με την παραμικρή αφορμή «σκάνε» με μεγάλη ένταση. Και βέβαια έχουν και δίκιο οι υπόλοιποι κάτοικοι του Μενιδίου να εξεγείρονται απέναντι σε αυτήν την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί στις γειτονιές που ζουν. Δρουν και διάφορα γνωστά και μη εξαιρετέα φασιστοειδή που θέλουν να αποκομίσουν πολιτικό όφελος από τα γεγονότα όμως η αλήθεια είναι άλλη. Το Μενίδι εδώ και καιρό είναι μια κοινωνική χαβούζα.
Είναι ντροπή που μια περιοχή της Αθήνας έχει φτάσει σε αυτήν την κατάσταση. Είναι ντροπή που αναφερόμαστε σε περιοχές που ζουν συνάνθρωποί μας με τους όρους γκέτο, σκουπιδότοπος, χωματερή, περιθώριο κοκ. Είναι ντροπή, γιατί εκεί ζουν χιλιάδες άνθρωποι που παλεύουν να ζήσουν με αξιοπρέπεια, που παλεύουν για ένα μεροκάματο, υπάρχουν χιλιάδες παιδιά που πάνε στα σχολεία και ονειρεύονται ένα καλύτερο αύριο, μέχρι να τους το στερήσουν, ζουν χιλιάδες συμπολίτες μας που τους έχουν πετάξει σε μια περιοχή έτσι απλά και τους λένε «βγάλτε τα μάτια σας – δεν μας ενδιαφέρετε». Αλλά δυστυχώς η αλήθεια είναι κυνική και πρέπει να την δούμε κατάματα αν θέλουμε καταρχήν να συνειδητοποιήσουμε τι συμβαίνει γύρω μας και μετά αν θέλουμε να κάνουμε κάτι για το αλλάξουμε.
Το Μενίδι, ή Δήμος Αχαρνών, είναι ο τέταρτος δήμος σε πληθυσμό στην Περιφέρεια Αττικής και δωδέκατος της χώρας με κοντά 110.000 κατοίκους. Πρόκειται για μια γειτονιά με τρομερή ανεργία και με το ποσοστό των παιδιών που δουλεύουν να φτάνει το 24% – το μεγαλύτερο ποσοστό της χώρας. Με περιοχές που είναι κακόφημες και επικίνδυνες, όπου γίνεται εμπόριο ναρκωτικών, όπλων και λευκής σαρκός αλλά και με περιοχές που είναι όπως σε κάθε άλλο μέσο προάστιο της Δυτικής Αθήνας. Μια γειτονιά που τη θυμούνται το κράτος και οι πολιτευτές μόνο όταν γίνονται εκλογές, είτε τοπικές είτε κεντρικές. Βλέπετε, είναι πολύς κόσμος γενικά αλλά και οι Ρομά και οι ρωσοπόντιοι είναι πολλές ψήφοι ως κοινωνικές κατηγορίες και όχι μόνο στο Μενίδι, αλλά σε όλη την Δυτική Αττική, στο υπόλοιπο Αττικής και σε όλη τη χώρα. Πολλές καριέρες έχουν στηθεί πάνω σε αυτές τις ψήφους. Το Μενίδι μόνο του μπορεί να βγάλει βουλευτή ή βουλευτές αλλά και να προσφέρει πολλές ψήφους σε περιφερειακούς άρχοντες. Δεν είναι τυχαίο ότι και στις περιφερειακές εκλογές το 2014 αλλά και στις βουλευτικές το 2015 όλοι είχαν τρέξει να μαζέψουν ψήφους στο Μενίδι. Όλα αυτά όταν έχει εκλογές. Μετά η περιοχή συνεχίζει να «υπάρχει» σε ένα αδιάκοπο βούλιαγμα.
Άρα όλα αυτά που γίνονται τις τελευταίες μέρες μπορούν να εξηγηθούν. Παράλογα και αποκρουστικά αλλά ερμηνεύσιμα όπως φαίνεται. Και θα συνεχίσουν να γίνονται είτε φτάνουν στα δελτία ειδήσεων είτε όχι. Γιατί αν δεν δοθεί μια διέξοδος στους ανθρώπους, κοινωνική, πολιτική, εργασιακή, πολιτιστική θα συνεχίσει η «προς τα κάτω βόλτα».
Μπορεί τα αστυνομικά μέτρα να «εκτονώνουν» προσωρινά την κατάσταση αλλά όπως όλοι καταλαβαίνουμε η αστυνομία έχει πάει εκεί για να φύγει και κυρίως επειδή το θέμα πήρε δημοσιότητα. Και βέβαια, δεν είναι ότι δεν ξέρει τι γίνεται στην περιοχή. Αν δεν είναι μπλεγμένη, είναι σίγουρο ότι υλοποιεί και αυτή με την σειρά της την πολιτική ότι τα κοινωνικά γκέτο είναι χρειαζούμενα στην Ελλάδα της κρίσης. Ο ρόλος της αστυνομίας είναι να κρατά τα πράγματα στην περιοχή υπό έλεγχο, να προσέχει να μην ξεφεύγουν και γίνονται… ειδήσεις.
Οι αθηναϊκές Ριβιέρες
Βέβαια υπάρχει όπως πάντα και η άλλη όψη του νομίσματος. Η επίσημη πολιτική διαχείρισης του μνημονιακού ημι-αποικιακού καθεστώτος δεν θέλει μόνο περιοχές γκέτο. Θέλει και μέρη της Αθήνας να γίνουν Κολωνάκια και Ριβιέρες (Ριβιέρα: διάσημο γαλλικό παραλιακό θέρετρο) για να μπορούν αυτοί που κερδίζουν από την όλη κατάσταση να ζουν χωρίς να ενοχλούνται, να μπορούν να ξοδεύουν τα λεφτά τους μακριά από τα ενοχλητικά βλέμματα ή για να «διασκεδάζει» ο κυριλέ τουρισμός.
Έτσι ολόκληρες περιοχές του παραλιακού μετώπου της Αττικής ετοιμάζονται να γίνουν μια «άλλη πόλη». Εκεί ήδη έχουν αρχίσει να λειτουργούν όπερες, βιβλιοθήκες, υπάρχει κυριλέ νυχτερινή ζωή, σταδιακά θα μεταφερθούν και άλλες λειτουργίες, ψυχαγωγικές και μη, από το κέντρο της Αθήνας, ετοιμάζονται πάρκα με λουξ κατοικίες και εμπορικά κέντρα. Σκοπός να δημιουργηθεί μια αποστειρωμένη και ελέγξιμη κατάσταση με άλλους κανόνες και διευθετήσεις όπου θα είναι ανεπιθύμητη η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών. Εκεί θα είναι επιθυμητά μόνο τα υψηλά βαλάντια, ντόπια και ξένα. Ακριβώς όπως είναι διαρθρωμένες όλες οι σύγχρονες μεγαλουπόλεις του πλανήτη. Διάφορα γκέτο για τους πολλούς, άβατα για τους λίγους.
Αυτή η μορφή δυαδικοποίησης, δύο κόσμοι μέσα στην ίδια πόλη, είναι κάτι που έχουν ήδη επιβάλει οι κυβερνητικοί υπάλληλοι της αποικίας και κάτι που θέλουν να εξαπλωθεί. Άλλωστε για να μπορέσει ο πληθυσμός να είναι ελέγξιμος πρέπει να γίνεται συνεχής προσπάθεια να είναι κοινωνικά περιθωριοποιημένος ή κοινωνικά αποχαυνωμένος άρα και πολιτικά αποπροσανατολισμένος.
Εταιρεία, συμμορία, αστυνομία…
Οι λέξεις του τίτλου είναι που χαρακτηρίζουν την πολιτική και κοινωνική ζωή της Ελλάδας. Μιας χώρας-αποικία της Γερμανίας με την βούλα της ευρωπαϊκού διευθυντηρίου που την διαχειρίζεται ένας θλιβερός πολιτικός κόσμος. Χώρα-χώρος που λυμαίνονται διάφορες πολυεθνικές εταιρείες. Που αγοράζουν πρώτα-πρώτα τους πολιτικούς της και μετά τις υποδομές της, τον ορυκτό της πλούτο, τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της, τον φυσικό της πλούτο και στο τέλος και τους πολίτες της. Που φέρονται λες και είμαστε η πίσω αυλή τους, λες και τους ανήκει ό,τι υπάρχει σε αυτό τον τόπο. Που έχουν έρθει απλά για να μας απομυζήσουν και μετά βλέπουν τι θα μας κάνουν.
Μια αποικία που την λυμαίνονται οι κάθε λογής συμμορίες. Οι μεγάλες «οικογένειες», αυτές που αποτελούνται από τα μεγάλα ντόπια συμφέροντα που τους ανήκουν κανάλια, ομάδες, καράβια, λιμάνια, ξενοδοχεία, εργοστάσια, λαθρεμπόρια και περιοχές σαν την Νέα Φιλαδέλφεια, την Θεσσαλονίκη, τον Πειραιά. Μια άλλη μορφή μεταμοντέρνων γκέτο που κανένας δεν μιλάει για αυτά. Τα μεγάλα άβατα της Ελλάδας που η δημοκρατία και η ελευθερία εξοστρακίζονται αν δεν έχει γίνει ήδη αυτό. Και βέβαια, συμμορίες μικρές γιατί εκεί οδηγείται αναγκαστικά μεγάλο κομμάτι της νεολαίας που δεν βλέπει μέλλον και είναι γεμάτο αδιέξοδα. Στον συμμοριτισμό, στην βία, στην παραβατικότητα, την μικρή και μεγάλη εγκληματικότητα, στα ναρκωτικά και στο νάρκωμα για να τη βγάλει ακόμα μία μέρα και έχει ο θεός.
Και βέβαια, μια αποικία της αστυνομίας. Γιατί όπου δεν πιάνει το δούλεμα, ο χειρισμός και η περιθωριοποίηση έρχεται η καταστολή, προληπτική και μη, για να «λύσει» τυχόν προβλήματα. Για να φυλάει τις επενδύσεις των πολυεθνικών, να τις προφυλάσσει από τις διαμαρτυρίες των ιθαγενών κατοίκων ή να εκκενώνει περιοχές όπου πρόκειται να έρθει η «ανάπτυξη», βλέπε Ελληνικό. Που θα είναι συνεννοημένη με τους μεγάλους «οίκους» της χώρας έναντι πολλαπλών ανταλλαγμάτων και θα πουλάει «νταβατζιλίκι» στους μικρούς. Και βέβαια, θα επιτελεί και έναν από τους βασικούς της ρόλους που είναι να προστατεύει τους διαχειριστές της αποικίας, τον πολιτικό κόσμο, από τις τυχόν κινητοποιήσεις διαμαρτυρίες των πολιτών.
