Της Ματίνας Παπαχριστούδη. Ένα πολύ ενδιαφέρον σχόλιο δέχθηκε η αναδημοσίευση της στήλης του προηγούμενου Σάββατου Μedia: “σε ρόλο τανκς του συστήματος χωρίς ενοχές” στο Βαθύ κόκκινο στο Διαδίκτυο.
Αντιγράφω: «Εν μέρει είναι προβλέψιμη η συμπεριφορά υπαλλήλων ιδιωτικών εταιριών που έχουν αναλάβει θεσμικό ρόλο με τον τσαμπουκά τους. Το πράγματι ενδιαφέρον που χρήζει ανάλυσης και εξηγήσεων είναι η στάση της ”Αριστεράς” που συνοψίζεται στην συμμετοχή στα ΜΜΕ (όποτε της δοθεί ευκαιρία) και απουσία οποιασδήποτε ουσιαστικής κριτικής-αντιλόγου δράσεων που θα πρότασσε ένα διαφορετικό δημοκρατικό πλαίσιο κατανομής των ραδιοσυχνοτήτων και θα διαφώτιζε το λαό για τις σκοτεινές ολιγαρχικές πλευρές της 4ης εξουσίας(…)».
Πράγματι, η κριτική, έντονη, οργισμένη ή οξυδερκής στη συμπεριφορά και στάση των κυρίαρχων ΜΜΕ και των φωνών τους, είναι μια σχετικά «εύκολη» υπόθεση. Έχει δε εν μέρει για το αριστερό, καλά υποψιασμένο ακροατήριο, το ρόλο της μιας πλευράς διαλόγου και αφύπνισης ή προειδοποίησης.
Ας αντιγυρίσω όμως το ερώτημα. Γιατί το αριστερό ακροατήριο δεν αγοράζει αριστερές εφημερίδες; Γιατί δεν αγοράζει μαζικά την Αυγή, τον Ριζοσπάστη, τον εβδομαδιαίο Δρόμο, την Εποχή, Το Πριν; Και γιατί στη συντριπτική πλειονότητα του συνεχίζει βασανιστικά -στα όρια του μαζοχισμού- να ενημερώνεται από το Mega, τον Αnt1, τον Σκάι; Ή τα μπλογκ-σάιτ που, αποδεδειγμένα, αποτελούν την ιντερνετική προέκταση της εξουσίας χειραγώγησης του συστήματος;
Σαφώς και δεν έχω απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα. Ένα-δυο επισημάνσεις, ωστόσο, θα μπορούσαν να κατατεθούν προς προβληματισμό. Τα ΜΜΕ, τα Μedia κινούνται και λειτουργούν τόσο στην οικονομία, όσο και στην ιδεολογία. Η ταυτόχρονη αυτή λειτουργία τους καθορίζει και τους όρους για την εργασία των δημοσιογράφων αλλά και την παραγωγή του προϊόντος, της ενημέρωσης.
Η δημοσιογραφία είναι μια ακόμη δουλειά. Στην παραγωγή ιδεολογίας, βεβαίως, αλλά δουλειά. Με πρώτη της προϋπόθεση κατά την παροχή της στις επιχειρήσεις ΜΜΕ και την παραγωγή του «προϊόντος», την ανάπτυξη της αυτολογοκρισίας. Ανάλογα με το Μέσο και την κεντρική του κατεύθυνση ο εργάτης της ενημέρωσης, διαμορφώνει τον κεντρικό, αόρατο άξονα στο γραπτό του. Το να βρεις δημοσιογράφο σε ΜΜΕ χωρίς τη λειτουργία αυτολογοκρισίας είναι σαν να ζητάς από εργάτη ορυχείου να βγάλει αντί για κάρβουνο, χρυσό.
Στην παρούσα ιδιαίτερα οξυμένη κατάσταση των ΜΜΕ δεν είναι τυχαίο ότι ολοένα και περισσότεροι επαγγελματίες δημοσιογράφοι πετιούνται ακουσίως ή εκουσίως (λιγότερο) από τη βιομηχανία της μαζικής χειραγώγησης.
Τα ΜΜΕ είναι επιχειρήσεις, τα αφεντικά των οποίων ανήκουν στην ελίτ της εξουσίας, στην κορυφή της κορυφής της. Όχι μόνο κατέχουν τα μέσα παραγωγής και διάχυσης ιδεολογίας, αλλά επιβάλλουν τους κανόνες για αυτήν, επιβάλλουν τη θεσμική και επιχειρηματική λειτουργία των επιχειρήσεων Μedia.
Η τηλεόραση, ως το δυναμικότερο και μαζικότερο Μέσο σε αυτή τη βιομηχανία, παρέχεται «δωρεάν» και ουδείς «αντιφρονούντας» του καπιταλιστικού συστήματος δεν μπορεί να έχει θέση στην κατανομή των ραδιοτηλεοπτικών συχνοτήτων.
Συχνότητες δόθηκαν, βεβαίως, στα πολιτικά κόμματα (ΚΚΕ, ΛΑΟΣ). Και πάλι ισχύουν τα ερωτήματα. Γιατί δεν έκανε θραύση τηλεθέασης ο 902 TV;
Και έτσι φθάνουμε στον πυρήνα του παρεχόμενου τηλεοπτικού «προϊόντος». Η ενημέρωση, σκληρό μείγμα παραγωγής ιδεολογίας και οικονομίας, με ιδιότητες από την τέχνη αλλά και τη βιομηχανία, έχει διαφορετικούς κανόνες από τ’ άλλα προϊόντα. Απαιτεί ανθρώπους που θα πληρώνονται, απαιτεί μεγάλο κόστος, απαιτεί κανόνες. Αλλά και μόρφωση, κουλτούρα, σχέσεις, ανεξαρτησία.
Με δύο-τρία από τα παραπάνω να ικανοποιούνται στα κυρίαρχα ΜΜΕ, οι διαφορετικές φωνές των ΜΜΕ θα βρίσκουν χώρο -προς το παρόν- μόνο στο Διαδίκτυο. Κι εκεί θα έχουν το κοινό τους το οποίο δεν πληρώνει για το διαφορετικό προϊόν της άλλης, αδέσμευτης αλλά όχι ανεξάρτητης, ενημέρωσης.
Πράγματι, η κριτική, έντονη, οργισμένη ή οξυδερκής στη συμπεριφορά και στάση των κυρίαρχων ΜΜΕ και των φωνών τους, είναι μια σχετικά «εύκολη» υπόθεση. Έχει δε εν μέρει για το αριστερό, καλά υποψιασμένο ακροατήριο, το ρόλο της μιας πλευράς διαλόγου και αφύπνισης ή προειδοποίησης.
Ας αντιγυρίσω όμως το ερώτημα. Γιατί το αριστερό ακροατήριο δεν αγοράζει αριστερές εφημερίδες; Γιατί δεν αγοράζει μαζικά την Αυγή, τον Ριζοσπάστη, τον εβδομαδιαίο Δρόμο, την Εποχή, Το Πριν; Και γιατί στη συντριπτική πλειονότητα του συνεχίζει βασανιστικά -στα όρια του μαζοχισμού- να ενημερώνεται από το Mega, τον Αnt1, τον Σκάι; Ή τα μπλογκ-σάιτ που, αποδεδειγμένα, αποτελούν την ιντερνετική προέκταση της εξουσίας χειραγώγησης του συστήματος;
Σαφώς και δεν έχω απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα. Ένα-δυο επισημάνσεις, ωστόσο, θα μπορούσαν να κατατεθούν προς προβληματισμό. Τα ΜΜΕ, τα Μedia κινούνται και λειτουργούν τόσο στην οικονομία, όσο και στην ιδεολογία. Η ταυτόχρονη αυτή λειτουργία τους καθορίζει και τους όρους για την εργασία των δημοσιογράφων αλλά και την παραγωγή του προϊόντος, της ενημέρωσης.
Η δημοσιογραφία είναι μια ακόμη δουλειά. Στην παραγωγή ιδεολογίας, βεβαίως, αλλά δουλειά. Με πρώτη της προϋπόθεση κατά την παροχή της στις επιχειρήσεις ΜΜΕ και την παραγωγή του «προϊόντος», την ανάπτυξη της αυτολογοκρισίας. Ανάλογα με το Μέσο και την κεντρική του κατεύθυνση ο εργάτης της ενημέρωσης, διαμορφώνει τον κεντρικό, αόρατο άξονα στο γραπτό του. Το να βρεις δημοσιογράφο σε ΜΜΕ χωρίς τη λειτουργία αυτολογοκρισίας είναι σαν να ζητάς από εργάτη ορυχείου να βγάλει αντί για κάρβουνο, χρυσό.
Στην παρούσα ιδιαίτερα οξυμένη κατάσταση των ΜΜΕ δεν είναι τυχαίο ότι ολοένα και περισσότεροι επαγγελματίες δημοσιογράφοι πετιούνται ακουσίως ή εκουσίως (λιγότερο) από τη βιομηχανία της μαζικής χειραγώγησης.
Τα ΜΜΕ είναι επιχειρήσεις, τα αφεντικά των οποίων ανήκουν στην ελίτ της εξουσίας, στην κορυφή της κορυφής της. Όχι μόνο κατέχουν τα μέσα παραγωγής και διάχυσης ιδεολογίας, αλλά επιβάλλουν τους κανόνες για αυτήν, επιβάλλουν τη θεσμική και επιχειρηματική λειτουργία των επιχειρήσεων Μedia.
Η τηλεόραση, ως το δυναμικότερο και μαζικότερο Μέσο σε αυτή τη βιομηχανία, παρέχεται «δωρεάν» και ουδείς «αντιφρονούντας» του καπιταλιστικού συστήματος δεν μπορεί να έχει θέση στην κατανομή των ραδιοτηλεοπτικών συχνοτήτων.
Συχνότητες δόθηκαν, βεβαίως, στα πολιτικά κόμματα (ΚΚΕ, ΛΑΟΣ). Και πάλι ισχύουν τα ερωτήματα. Γιατί δεν έκανε θραύση τηλεθέασης ο 902 TV;
Και έτσι φθάνουμε στον πυρήνα του παρεχόμενου τηλεοπτικού «προϊόντος». Η ενημέρωση, σκληρό μείγμα παραγωγής ιδεολογίας και οικονομίας, με ιδιότητες από την τέχνη αλλά και τη βιομηχανία, έχει διαφορετικούς κανόνες από τ’ άλλα προϊόντα. Απαιτεί ανθρώπους που θα πληρώνονται, απαιτεί μεγάλο κόστος, απαιτεί κανόνες. Αλλά και μόρφωση, κουλτούρα, σχέσεις, ανεξαρτησία.
Με δύο-τρία από τα παραπάνω να ικανοποιούνται στα κυρίαρχα ΜΜΕ, οι διαφορετικές φωνές των ΜΜΕ θα βρίσκουν χώρο -προς το παρόν- μόνο στο Διαδίκτυο. Κι εκεί θα έχουν το κοινό τους το οποίο δεν πληρώνει για το διαφορετικό προϊόν της άλλης, αδέσμευτης αλλά όχι ανεξάρτητης, ενημέρωσης.
Σχόλια
