Της Ματίνας Παπαχριστούδη.
Τα ΜΜΕ, ειδικά η τηλεόραση, έχουν τη «γραμματική» τους. Κανόνες και πλαίσια, μέσω των οποίων κατευθύνουν τη διέλευση του βασικού στόχου τους: τη χειραγώγηση της κοινωνίας. Αν και η αποκωδικοποίηση της τηλεοπτικής γλώσσας δεν είναι εύκολη υπόθεση, ωστόσο, έγινε πια αναγνωρίσιμη. Ακόμη και οι παντελώς απαίδευτοι στο ασυνείδητο μήνυμα που εκπέμπεται στις τηλεοπτικές ειδήσεις, με όσα θεατρινίστικα τσαλίμια κι αν είναι φτιασιδωμένο από τους γκουρού της τηλε-προπαγάνδας, νιώθουν ενοχλημένοι από όσα ακούνε.
Η ανάληψη της ευθύνης για την εγκαθίδρυση του νέου οικονομικού και πολιτικού καθεστώτος με τη σφραγίδα του ΔΝΤ από τα ιδιωτικά τηλεοπτικά κανάλια, ο τρόπος που αυτό επιβάλλεται τους τελευταίους μήνες, γεννούν τις πρώτες απόπειρες αποκρυπτογράφησης τηλεοπτικών τακτικών. Αλλά και την προσπάθεια να αρθρωθεί μια τακτική αντίστασης, άμυνας έστω, στην επικυριαρχία της τηλεοπτικής προπαγάνδας. Μόλις πρόσφατα, στην ιστοσελίδα του indymedia, δημοσιεύθηκε ένα κείμενο προερχόμενο, όπως φαίνεται, από τον κλάδο των φαρμακοποιών που αναμένουν να γίνουν στόχος το προσεχές διάστημα, το οποίο αποτελεί απόπειρα αποκωδικοποίησης της τακτικής συκοφάντησης κλάδων και κινητοποιήσεων. Ως κύρια χαρακτηριστικά της προπαγάνδας αναφέρονται: 1. Η δαιμονοποίηση του «κλάδου». 2. Η κατασκευή «πλεονεκτημάτων» προς εξόντωση του «κλάδου» 3. Η ποινικοποίηση των κινητοποιήσεων. 4. Η φίμωση και απώλεια εντυπώσεων.
Τα τέσσερα παραπάνω στάδια περιγράφουν, σχεδόν με ακρίβεια, το περιβάλλον στο οποίο ασκείται ο τηλεοπτικός προπαγανδιστικός λόγος. Στην αρχή στοχοποείται ο κλάδος που αντιδρά ή προτίθεται να αντιδράσει, εξαιτίας των ιδιαίτερα σκληρών μέτρων. Οι δημόσιοι υπάλληλοι, για παράδειγμα, είναι οι φταίχτες για το δημόσιο χρέος, οι λιμενεργάτες για τα χάλια των λιμανιών ή για την απώλεια τουριστών. Στη συνέχεια προβάλλονται, δήθεν αθώα, υπό μορφή ερωτημάτων συνήθως, πλεονεκτήματα που θα προκύψουν από κάθε είδους «απευλευθέρωση», όπως η μείωση των τιμών, η μεγιστοποίηση παρεχόμενων υπηρεσιών και της ποιότητάς τους κ.λπ. Η αντιμετώπιση των κινητοποιήσεων είναι μια ξεχωριστή κατηγορία για την παρουσίαση των οποίων χρησιμοποιείται το «βαρύ οπλοστάσιο» της χειραγώγησης. Η πρόκληση συναισθημάτων με το βομβαρδισμό εικόνων και λόγων αγανάκτησης από μια, απροσδιορίστου χαρακτήρα, μάζα. Θυμηθείτε μόνο πώς έδειχναν να ουρλιάζουν «ταλαιπωρημένοι» επιβάτες πλοίων.
Η τελευταία πράξη παίζεται στον αέρα με τους εκπροσώπους των συνδικαλιστικών οργανώσεων ή σωματείων. Η αντιμετώπισή τους είναι αριστοτεχνικά σχεδιασμένη και σκηνοθετημένη, ώστε να χάσουν τις εντυπώσεις. Ο Νόρμαν Σπίνραντ στο βιβλίο του «Ο Τζάκ Μπάρον και η αιωνιότητα» αποτυπώνει το εφιαλτικό αποτέλεσμα στη σκηνοθεσία των τηλεοπτικών προσκεκλημένων. Όποιος πρέπει να καεί στον αέρα, καίγεται σε μια έκρηξη υπερπαραγωγής δημοκρατικού διαλόγου…
Το ενδιαφέρον του κειμένου είναι μεγαλύτερο, εξαιτίας της προσπάθειας εισαγωγής μιας μορφής αντίστασης στην αναγνωρίσιμη τακτική των τηλεοπτικών δελτίων. Προβάλλεται η ανάγκη προβολής και σύνδεσης των επιμέρους κλαδικών αιτημάτων με τα προβλήματα στην κοινωνία και την οικονομία. Δεν μπορείς να μιλήσεις για το ποσοστό κέρδους των φαρμακείων αν δεν πεις, παράλληλα, για το ρόλο των εταιριών στα νοσοκομεία, τις σχέσεις κράτους και φαρμακευτικών κ.λπ. Επίσης, η ιδιαίτερη προσοχή στην εκπροσώπηση του τηλε-διαλόγου. Η «συμβουλή» ποτέ κανείς από τους συνδικαλιστές στο τηλεοπτικό παράθυρο μόνος του χωρίς άλλον συνάδελφο, δείχνει πως διαβάστηκε με επιτυχία, ως ένα από τα πιο ευφυή «κόλπα» των τηλε-σόου ενημέρωσης. Υποδύονται ρόλους οι τηλε-σχολιαστές με συγκεκριμένο ρεπερτόριο; Θα πρέπει να αντιμετωπιστούν με τα ίδια όπλα. Με καλεσμένους που θα μοιράσουν τους ρόλους της δικής τους αλήθειας και προπαγάνδας με ίσους όρους. Σε διαφορετική περίπτωση, προτείνει ο γράφων, καλύτερα να σταλεί δελτίο Τύπου.
