Σαν βγαίνετε στον πηγαιμό για το νησί, εύχεστε να είναι μακρύς ο δρόμος. Τα νησιά της άγονης γραμμής έχουν, εδώ και χρόνια, την αίγλη τους. Έστω και για δυο τρεις μήνες το χρόνο. Δεν ήταν πάντα έτσι – θυμάστε; Στη διάστικτη θάλασσα του Αιγαίου κάποια από τα νησιά ήταν κάποτε τρύπες στη γεωγραφία.
Μακρόνησος, Γιάρος, Γιούρα, Λήμνος, Άι Στράτης, Ικαρία, Λέρος, Ανάφη… Τόποι αναψυχής, ίσως, σήμερα. «Τόποι εξορίας και βασανιστηρίων, τόποι λυρισμού και ποίησης» άλλοτε, μας θυμίζει η Δώρα Δημητρούλια-Kohlhaas, διδάκτωρ Ελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μάρμπουργκ, στην εξαιρετικά πρωτότυπη, δίγλωσση έκδοση Άγονη Γραμμή: ποιητές, ποιήματα και ιστορία της μεταπολεμικής Ελλάδας. Τρεις Έλληνες ποιητές -ο Άρης Αλεξάνδρου, ο Μανόλης Αναγνωστάκης και ο Τίτος Πατρίκιος- οι κορυφαίοι της λεγόμενης «γενιάς της ήττας», ανθολογήθηκαν και μεταφράστηκαν για πρώτη φορά στα γερμανικά και, μάλιστα, από (προχωρημένους, είναι αλήθεια) φοιτητές της ελληνικής γλώσσας, υπό την επίβλεψη της Δ. Δημητριούλια. Το εγχείρημα θα μπορούσε να εξαντληθεί σε μια φιλολογική άσκηση, αν δεν συνοδευόταν από το γνωσιολογικό σοκ που υφίσταται ένας ανυποψίαστος Γερμανός (έχοντας ο ίδιος αρκετά τραύματα μνήμης για την ιστορία της χώρας του), όταν αντιλαμβάνεται το ιστορικό περιβάλλον αλλά και τις ατομικές συνθήκες υπό τις οποίες οι νεαροί κομμουνιστές ποιητές του πολέμου και του εμφυλίου, διωκόμενοι από τις δυνάμεις Κατοχής, το εμφυλιακό και μετεμφυλιακό καθεστώς, ακόμα και από το (επίσης διωκόμενο) κόμμα τους, επιβιώνουν και γράφουν ποίηση. «Επαίτες μιας άλλης ζωής/ της Στιγμής λιποτάχτες», τουρίστες της άγονης γραμμής, της γραμμής της θανατικής καταδίκης, της φυλακής και της εξορίας. Αν για την Ελλάδα η μνήμη αυτή αναγνωρίστηκε και αποκαταστάθηκε, με καθυστέρηση δεκαετιών σε συνθήκες μικροαστικού φολκλόρ, για την υπόλοιπη Ευρώπη παρέμεινε terra incognita. Κι αυτό εξηγεί γιατί ποιητές σαν τους τρεις ανθολογούμενους στη δίγλωσση έκδοση δύσκολα «διαβάζονται» (από Έλληνες ή Γερμανούς) χωρίς μια επίμονη, λεπτομερή ιστορική αντίστιξη. Και σ’ αυτό, η Άγονη Γραμμή της Δ. Δημητρούλια και των συνεργατών της απαντά με τα εύγλωττα βιογραφικά των ποιητών, τις καίριες σημειώσεις και, κυρίως, μ’ ένα πυκνό αλλά άρτιο ιστορικό επίμετρο για όλα όσα συνέβησαν στην Ελλάδα από τη μεταξική δικτατορία μέχρι το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου το 1949. Άγονη Γραμμή, γόνιμη δουλειά της φίλης Δώρας, εξίσου «τρελής» με τους ποιητές που μετάλλασσαν την ασχήμια σε ομορφιά, την πίκρα σε ποίηση.
Γ.Κ.
Γ.Κ.
Σχόλια
