Η κοινωνία έδειξε τον ΣΥΡΙΖΑ σαν την προτιμότερη εναλλακτική λύση στο πρόβλημά της. Και μ’ αυτή τη λύση προχωράμε.
Αλλά για να προχωρήσουμε μ’ αυτή τη λύση, πρέπει να ξεπεράσουμε τις γεροντικές μας αδυναμίες. Η κοινωνία στο σύνολό της, ακόμα και το πιο συντηρητικό της κομμάτι, έχει ανάγκη από ανανέωση. Ανανέωση προσώπων, ανανέωση ιδεών, ανανέωση τρόπου λειτουργίας, ανανέωση τρόπων σκέψης. Εάν δεν κάνω λάθος σ’ αυτή την εκτίμηση, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ανταποκρίνεται επαρκώς στην ανάγκη της πλήρους ανανέωσης. Με λίγο από εδώ και λίγο από εκεί, το καινούργιο δεν φτιάχνεται. Ορισμένες από τις δυσκολίες θέλουν χρόνο. Η έλλειψη ενός προτύπου, ενός έτοιμου μοντέλου, σημαίνει ότι πρέπει να ανακαλύπτεις, να εφευρίσκεις, να δημιουργείς. Κι αυτό μπορεί με τις καλύτερες επιλογές να επισπεύδεται, αλλά δεν μπορεί να εκβιάζεται, να βγαίνει με το ζόρι. Κάθε τι έχει το χρόνο ωρίμασής του.
Πολλές, όμως, από τις δυσκολίες είναι ανθρωπογενείς. Δημιουργούνται από τους ανθρώπους και στη χειρότερη εκδοχή, συντηρούνται και αναπαράγονται. Αυτού του είδους τις δυσκολίες πρέπει να αντιμετωπίσουμε ανοιχτά και στα ίσια. Να θέτουμε τα ζητήματα, να μην είμαστε παθητικοί, ν’ αποδίδουμε ευθύνες, να κάνουμε αυτοκριτική, να διορθώνουμε τα λάθη, τα δικά μας και των άλλων, να προτείνουμε λύσεις.
Τελευταία, τέθηκε το ζήτημα της τύχης των συνιστωσών. Αυτοδιάλυση, μετατροπή σε τάση ή λίγο μέσα-λίγο έξω με το καθεστώς του παρατηρητή; Και, βεβαίως, όπως ήταν αναμενόμενο, το θέμα κυριάρχησε στην Κεντρική Επιτροπή και βγήκε καπελωτικά προς τα έξω. Αλλά κάθε νουνεχής πολίτης πανικοβάλλεται όταν βλέπει με τι ασχολούνται «αυτοί στον ΣΥΡΙΖΑ». Και η πιο πρόσφατη συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής δεν ήταν πολύ διαφορετική από τις προηγούμενες. Οι φωνές που επισήμαναν ως πρώτα τα ζητήματα που έχουν σχέση με τη δουλειά μέσα στην κοινωνία, με τη διαμόρφωση συγκεκριμένων προτάσεων για τα καυτά προβλήματα της ανεργίας, της φτώχειας, της υποτέλειας, της υγείας, της παιδείας κ.λπ. και με τη δημοκρατική συγκρότηση του ΣΥΡΙΖΑ και όχι τη μεθοδευμένη συγκρότηση που επιχειρείται, χάθηκαν και δεν εισακούστηκαν.
Από τη μεγάλη Συνδιάσκεψη του περασμένου Δεκεμβρίου και από τις πρόσφατες εκλογές για τις νομαρχιακές επιτροπές, φάνηκε ότι υπάρχουν ομάδες και άτομα που κουβαλούν ακέραιες τις αντιλήψεις τους από την προηγούμενη φάση και προσπαθούν -πρώτα και πάνω απ’ όλα- να επιβάλλουν την κυρίαρχη θέση τους στο νέο ΣΥΡΙΖΑ. Και να βάλουν το μεγάλο φορέα της Αριστεράς μέσα στο μικρό μπουκάλι που ήταν περιορισμένη η Αριστερά επί δεκαετίες. Η εκλογή της Κεντρικής Επιτροπής, έστω μεταβατικής, περασμένη μέσα από διάφορα φίλτρα (75 αριστίνδην μέλη, 60 γυναίκες όχι με εκλογή αλλά με ποσόστωση, προσθήκη μελών μετά τη Συνδιάσκεψη κ.λπ.), δεν απέσπασε ούτε καν το χάλκινο μετάλλιο της δημοκρατικότητας. Με κινήσεις εκ των άνω, που με διάφορες ενέργειες αποσπούν και τη συναίνεση πολλών από κάτω, η αντιπροσωπευτικότητα κόλλησε. Η ένταξη δεκάδων χιλιάδων νέων μελών στον ΣΥΡΙΖΑ δεν εκφράστηκε στα αποτελέσματα.
Η επισήμανση από τον γραμματέα του ΣΥΡΙΖΑ Δημήτρη Βίτσα, στην τελευταία συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής, ότι 66 στους 66 γραμματείς των νέων νομαρχιακών επιτροπών προέρχονται από τον Συνασπισμό, και μάλιστα από παλιά μέλη, αφορά άλλη μια έκφραση αυτού του φαινομένου. Ούτε ένας από τους πολυάριθμους νέους συντρόφους και ακτιβιστές που εντάχθηκαν στον ΣΥΡΙΖΑ δεν μπόρεσε να περάσει από το στενό στόμιο που επέβαλαν οι πεπειραμένοι εκλογοπλάστες. Αντίστοιχες μεθοδεύσεις έγιναν και στην εκλογή των μελών των νομαρχιακών επιτροπών. Ακόμα και μέλη που απέτυχαν να εκλεγούν από τις κομματικές οργανώσεις σαν εκλέκτορες στις εκλογές των νομαρχιακών επιτροπών, έβαλαν υποψηφιότητα και εκλέχτηκαν οι ίδιοι στις νομαρχιακές επιτροπές με μεγάλο αριθμό ψήφων επειδή ανήκουν σε κάποια «ομάδα» που κατέβασε λίστα, και πριμοδοτήθηκαν. Και πολλά άλλα, ούτε ευχάριστα ούτε αριστερά.
Αυτά, σε συνδυασμό με άλλες καταστάσεις, π.χ. προνομιακή προβολή συγκεκριμένων στελεχών από τα τηλεοπτικά κανάλια ή άδηλος αριθμός επαγγελματικών στελεχών που αυτοπροβάλλονται αμειβόμενα, κάνει τη δημοκρατία κόσκινο. Προβλήματα της Αριστεράς παλαιόθεν, που δεν πρέπει να μεταφέρουμε στο νέο φορέα. Όλοι και όλα πρέπει να λειτουργούν δημοκρατικά και φανερά, αλλιώς κανένας δεν είναι υποχρεωμένος να σεβαστεί τον άλλον ή τις αποφάσεις που λαμβάνονται ακόμα κι αν διατηρείται το τυπικό της δημοκρατίας.
Και το θέμα που ανακύπτει δεν έχει να κάνει μόνο με τις αρχές που οφείλει να έχει ένα κόμμα της Αριστεράς και οι οποίες πρέπει να είναι απαραβίαστες. Έχει να κάνει με την αξιοκρατία που πρέπει να κυριαρχεί στο κόμμα και να το ζωογονεί. Έχει να κάνει με τη δυνατότητα του κάθε μέλους να εκφράζεται ισότιμα, να εκλέγει και να εκλέγεται ισότιμα. Έχει να κάνει με το άνοιγμα στην κοινωνία, που έχει μπουχτίσει από τα κόμματα στελεχών, αιώνιων και αμετακίνητων, που δεν αφήνουν διόδους διάχυσης μέσα στο κόμμα των πιο δραστήριων και δημιουργικών στοιχείων της κοινωνίας. Γιατί, ποιος άξιος, ικανός και ιδεολόγος πολίτης, ποιος αγνός νέος αγωνιστής, είναι διατεθειμένος να μπει στη λογική των «ομάδων», των «φίλτρων» και των «μηχανισμών» προκειμένου να γίνει αποδεκτός και να προσφέρει στο κόμμα και στο κίνημα; Οπότε, μένει το κόμμα στους επαγγελματίες της πολιτικής, στους μηχανισμούς και στις κλειστές ομάδες, αφήνοντας απ’ έξω την κοινωνία. Και τότε, από πού θα προκύψουν οι καινούργιες ιδέες; Και τα καινούργια στελέχη; Και πώς θα γίνει ο ΣΥΡΙΖΑ το κόμμα της νέας εποχής;
Κι αυτό ήδη το βιώνουμε. Κάτι δεν πάει καλά. Γράφτηκαν χιλιάδες μέλη, αλλά δεν συμμετέχουν. Απλώνεται η αίσθηση μιας δυσκαμψίας. Η κοινωνία δεν νιώθει τον ΣΥΡΙΖΑ στο μάγουλό της σαν ένα φρέσκο αεράκι μαχητικής αναγέννησης και προόδου. Με τους νέους ακτιβιστές στη γωνία και με την κοινωνία στους παρατηρητές, πολλοί φοβούνται ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα είναι αρκετά σαθρός και ευάλωτος για να αντέξει τα ισχυρά παλιρροϊκά κύματα που σαρώνουν τα πάντα.
Οι συνιστώσες έχουν λόγο ύπαρξης, έχουν και ευθύνες, αλλά το πρόβλημα είναι πολύ πιο μεγάλο και πιο ουσιαστικό. Να βλέπουμε το δάσος και όχι μόνο το δέντρο. Να ξεκινάμε από την κοινωνία και στην κοινωνία να καταλήγουμε. Και τα στελέχη, ιδίως τα εκλεγμένα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής, να μην ενδίδουν στη συνήθεια, στο «είθισται», στις παγιωμένες πλειοψηφίες και μειοψηφίες, στην κακή κληρονομιά που βαραίνει και ταλαιπωρεί όλη την Αριστερά. Και όλοι μαζί, μέλη, στελέχη και πρόεδρος, να υπηρετούμε τις ανάγκες της κοινωνίας, χωρίς εκπτώσεις στις αρχές, χωρίς προνόμια σε ελίτ στελεχών και χωρίς παραχωρήσεις σε εσωστρεφείς και αδιαφανείς ομαδοποιήσεις. Να σκύψουμε και να δώσουμε πνοή στις οργανώσεις βάσης που λιμνάζουν, να μπούμε μέσα στα μαζικά κινήματα, στα αθλητικά σωματεία, τους πολιτιστικούς συλλόγους και τους κοινωνικούς φορείς.
Να μην περιμένουμε τον κόσμο να έρθει σε μας, να πάμε εμείς στον κόσμο. Ο νέος ΣΥΡΙΖΑ δεν κατασκευάζεται με μέτρα και αποφάσεις, αλλά σφυρηλατείται και δένει με συνείδηση, γνώση, πίστη και όραμα.
Στέλιος Ελληνιάδης
