«Η ενέργεια είναι ένα πολύ αδύναμο εργαλείο για χρήση στη γεωπολιτική ισχύ. Σπάνια επιλύει συγκρούσεις μεταξύ χωρών…». (καθηγήτρια Μπρέντα Σιίφερ, στην εκπομπή του Γ. Καρεκλά «Προεκτάσεις», ΡΙΚ)
«Οι πηγές του φυσικού αερίου που θα βρούμε είναι η σωτηρία μας, από κάθε άποψη». (Αδάμ Κόμπος, εφημ. Ο Φιλελεύθερος)
Χωρίς στρατηγική
Πηγαίνοντας στην Κύπρο, επιβεβαίωσα αυτό που φοβόμουν, ότι δεν έφταιγε μόνο η διανοητική μου επάρκεια, αλλά έφταιγε και η κυπριακή πραγματικότητα. Δεν υπήρξε ούτε ένας από τους συνομιλητές μου εκεί, που να μη με διαβεβαίωσε με έμφαση, και λύπη, ότι στην Κύπρο οι πολιτικές δυνάμεις που την κυβερνούν δεν έχουν καμία πολιτική άξια σχολιασμού. Η ανεπάρκειά τους σε όλα τα κρίσιμα ζητήματα επισημαίνεται απ’ όλους.
Μίλησα με ευφυείς και δημιουργικούς ανθρώπους από το χώρο των γραμμάτων, των τεχνών και της πολιτικής. Με καθηγητές πανεπιστημίου, συγγραφείς, βιβλιοπώλες, καλλιτέχνες, δημοσιογράφους, αλλά και με υπαλλήλους και ταξιτζήδες, από την «πατριωτική» Αριστερά έως την Κεντροδεξιά, συμπεριλαμβανομένων μελών του ΑΚΕΛ, το οποίο αυτοκατατάσσεται στα επιβιώσαντα «ευρωπαϊκά κομμουνιστικά κόμματα». Φυσικά, δεν ταυτίζονταν οι απόψεις τους, αλλά συμφωνούσαν όλοι, ακόμα και άνθρωποι που σχετίζονται πολιτικά με το ΑΚΕΛ, ότι δεν υπήρξε και δεν υπάρχει στρατηγική στα κυπριακά κόμματα και ότι η Κυπριακή Δημοκρατία, επί της ουσίας, πλέει ακυβέρνητη στη Μεσόγειο, κι όπου τη βγάλει η τύχη και η συγκυρία. Τίποτα δεν θα μπορούσε να είναι πιο στενόχωρο απ’ αυτή τη διαπίστωση, σήμερα. Μετά από τόσες εμπειρίες και παθήματα, αλλά και επιτεύγματα, και μάλιστα με ένα έστω sui generis κομμουνιστικό κόμμα στην εξουσία.
Επειδή κριτικές αποτιμήσεις που τσούζουν σπανιότατα κάνουν οι δικοί μας πολιτικοί για τους ομόλογούς τους στην Κύπρο, του ΣΥΝ και του ΚΚΕ συμπεριλαμβανομένων, προκάλεσα τους συνομιλητές μου να με βάλουν λίγο πιο μέσα στο πολιτικό κλίμα της Κύπρου, στο οποίο, αυτές τις μέρες, κυριαρχούσαν στα πρωτοσέλιδα:
α) Οι γεωτρήσεις σε συνεργασία με το Ισραήλ και την αμερικανική εταιρία Noble Energy, με συμφωνητικό που παραμένει μυστικό(!), προϊόν των ερευνών για τη χαμένη Ατλαντίδα, όπως σερβίριζαν το αλώνισμα της Ανατολικής Μεσογείου από Αμερικανούς και Ισραηλινούς τα δημοσιογραφικά βαποράκια!
β) Οι αντιπαραθέσεις με την Τουρκία και ο φόβος για πολεμικό επεισόδιο.
γ) Τα μαγειρέματα για τις δημοτικές εκλογές του Δεκεμβρίου.
δ) Η σύλληψη του Αντώνη Φανιέρου, γνωστού επιχειρηματία καζίνου, κοινώς «νονού», ο οποίος κατηγορείται ότι έστελνε μπράβους που απειλούσαν, έδερναν, απήγαγαν, έκαιγαν και σκότωναν, προκειμένου να εισπράξουν τα χρωστούμενα στο αφεντικό τους! Οι εμπρησμοί δύο αυτοκινήτων, εκείνες τις μέρες, πέρασαν στα ψιλά.
Πολιτική ανεπάρκεια
Εξαρχής, έθετα συνδυαστικά τα ακόλουθα ερωτήματα στους συνομιλητές μου:
Α. Νομίζετε ότι μπορεί το υπάρχον πολιτικό προσωπικό του νησιού να εμπλακεί χωρίς σοβαρούς κινδύνους για την ακεραιότητα και την οικονομία της Κύπρου στον ανταγωνισμό για τα πετρέλαια και τα αέρια στην Ανατολική Μεσόγειο;
Β. Αποτελεί ακόμα στρατηγικό στόχο η επανένωση του νησιού;
Γ. Είναι συμφέρουσα για την Κύπρο η όξυνση των σχέσεών της με την Τουρκία;
Οι απαντήσεις όλων ήταν από απολύτως αρνητικές έως επιφυλακτικά αρνητικές.
Κατ’ αρχήν, με άφησαν να καταλάβω ότι πίσω από τις για το θεαθήναι δηλώσεις των πολιτικών και τα άρθρα των κομματικών δημοσιογράφων, ουσιαστικά κανένας δεν πιστεύει ότι η συνένωση του νησιού είναι πλέον εφικτή, ίσως ούτε καν για πολλούς επιθυμητή. Αυτό το έχουν αντιληφθεί και οι Τουρκοκύπριοι που είχαν ψηφίσει υπέρ του Σχεδίου Ανάν, με την ελπίδα της ειρήνευσης και συνύπαρξης με τους Ελληνοκύπριους και της κατοχύρωσης των δικαιωμάτων τους κυρίως έναντι των εποίκων, γι’ αυτό τώρα αρκετοί μεταναστεύουν στην Αγγλία, απογοητευμένοι από τις συνέπειες της απόρριψής του και συμπιεσμένοι από τους εποίκους που αυξάνονται με ρυθμούς που αλλάζουν ριζικά την πληθυσμιακή σύνθεση στο βόρειο τμήμα και κατά προέκταση στο σύνολο των κατοίκων του νησιού.
Θεωρώντας, λοιπόν, κατά βάθος, την προοπτική του ενιαίου κράτους ανέφικτη, οι πολιτικές καθορίζονται με πιο στενά ρεαλιστικά κριτήρια, ήτοι το άμεσα προσδοκώμενο οικονομικό όφελος. Όλοι, πολιτικοί και πολίτες, υπολογίζουν ότι η Κύπρος θα γίνει πιο πλούσια με την εκμετάλλευση των υποθαλάσσιων υδρογονανθράκων. Το πολιτικό -και για ορισμένους ιδεολογικό και ηθικό- κόστος πέρασε ήδη σε δεύτερη μοίρα. Για να παραμείνουν οι ολοσέλιδες διαφημίσεις των πολυτελών BMW, Mercedes και Jaguar στις εφημερίδες που γράφουν ενθουσιωδώς για τις γεωτρήσεις, χρειάζεται νέο χρήμα. Τα εισαγόμενα, αγνώστου προελεύσεως, λεφτά των Ρώσων νεόπλουτων φαίνεται ότι δεν φτάνουν για να διασφαλίσουν, έστω μεσοπρόθεσμα, την απαιτούμενη ευημερία. Η ανεργία, με στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, ανάμεσα στους νέους ξεπέρασε το 20% και συνολικά το 7%. Το Χρηματιστήριο πάει από βουτιά σε βουτιά, πάνω από 5,42% πτώση την παραμονή που έφευγα από το νησί. Οι δημόσιοι υπάλληλοι κινητοποιούνται για τις περικοπές που φτάνουν και τα 500 ευρώ στους μισθούς (ανακοίνωση Ομοσπονδίας Ημικρατικών Οργανισμών ΣΕΚ), ενώ ο Γ.Γ. της ΠΕΟ Π. Κυρίτσης αποκαλύπτει ότι το 8% του ενεργού πληθυσμού καρπώνεται το 40% του εθνικού εισοδήματος και η υπουργός Εργασίας, Σωτηρούλα Χαραλάμπους, ανακοινώνει ότι η φτώχεια στους 53 χιλιάδες συνταξιούχους μειώθηκε κατά 3%! (εφημ. Χαραυγή)
Η Κύπρος δεν ανήκει στις φτωχές χώρες, αλλά οι ανισότητες έχουν πάρει την ανηφόρα και όλα είναι εύθραυστα. Με το σύνθημα «Ο εργαζόμενος διώκεται, ο πλούτος προστατεύεται», οι οργανώσεις εκπαιδευτικών ΟΕΛΜΕΚ, ΟΛΤΕΚ και ΠΟΕΔ μαζί με την Παγκύπρια Ομοσπονδία Φοιτητικών Οργανώσεων διαμαρτυρήθηκαν και οργάνωσαν, την περασμένη Τρίτη, απεργία στα σχολεία. Και διαδικτυακοί ακτιβιστές καλούσαν για μποϊκοτάζ σε γάλα και ψωμί κατά της ακρίβειας και της αισχροκέρδειας ειδικά στα τρόφιμα. Φωνή βοώντος, βέβαια, την ώρα που η Βουλή ψήφιζε μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ 5% για αγορά πρώτης κατοικίας έως 363 τ.μ. (το ΑΚΕΛ δεν κατάφερε να πετύχει μείωση του εμβαδού).
Κι αυτά δεν είναι τα μόνα σαράκια που ροκανίζουν την κοινωνία. Οι Κύπριες δεν θέλουν ή δεν μπορούν να γεννήσουν φυσιολογικά! Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας κατατάσσει την Κύπρο πρώτη σε καισαρικές παγκοσμίως (50,9%!), γιατί «αποφέρουν περισσότερα στους γιατρούς και σε λόγους ανησυχίας των γυναικών…», δηλώνει η Νίκη Παναγιώτου, πρόεδρος των μαιών του ΠΑΣΥΝΜ. (εφημ. Πολίτης).
Η μαύρη σωτηρία
Το πετρέλαιο, το πετρέλαιο θα μας σώσει! Μια προσμονή που διαισθάνεσαι ότι τη μοιράζονται μάλλον όλοι. Σε καμία εφημερίδα δεν θα βρεις άρθρα εναλλακτικού προβληματισμού. Αντιρρήσεις και επιφυλάξεις για τις γεωτρήσεις υπάρχουν, βέβαια, αλλά δεν πολυακούγονται μέσα στη γενική συναίνεση. Αντιθέτως, περισσεύουν οι καταγγελίες σε βάρος της Τουρκίας που «απειλεί την Κυπριακή Δημοκρατία και προσπαθεί να εμποδίσει την ευημερία των Ελληνοκυπρίων» και οι επιθέσεις σε βάρος του προέδρου Δημήτρη Χριστόφια για ενδοτισμό, επειδή υποσχέθηκε -μετά την αντίδραση της Τουρκίας- μερίδιο από τα μελλοντικά πετροδολάρια και στους Τουρκοκύπριους. Δεν έχει σημασία ότι, σε προγενέστερο χρόνο, και αντίπαλοι πολιτικοί είχαν υποσχεθεί το ίδιο από υπουργικούς θώκους, όπως ο Γ. Λιλλήκας, τέως υπουργός Εμπορίου και Βιομηχανίας στην κυβέρνηση του Τ. Παπαδόπουλου, το 2005.
Ο πρόεδρος Χριστόφιας είναι σήμερα σε δυσχερή θέση, όχι γιατί η πολιτική του δεν έχει ούτε ένα ίχνος σοσιαλιστικού μετασχηματισμού, ακόμα και σοσιαλδημοκρατικού τύπου, ούτε γιατί προσπαθεί να εξευμενίσει τον Ερντογάν, αλλά γιατί του προσάπτουν σοβαρές ευθύνες για την καταστροφική έκρηξη στο Μαρί που κόστισε τη ζωή 13 ανθρώπων, βύθισε το νησί στο σκοτάδι, τραυμάτισε πολύ σοβαρά την οικονομία του και φώτισε τη σαθρότητα του συστήματος. Οι διαμαρτυρόμενοι για την απρονοησία και ανικανότητα των διοικούντων να αποτρέψουν τον όλεθρο που φωνάζουν «Θάνατος στο Χριστόφια» μπροστά στο Προεδρικό Μέγαρο, ανήκουν σε ακραίες πλευρές, αλλά η τσαντίλα και η απογοήτευση για το συμβάν είναι διάχυτη σε όλα τα κοινωνικά στρώματα. Αλλά, ταυτόχρονα, κάθε συνετός πολίτης αναρωτιέται, αν φύγει ο Χριστόφιας ποιος θα τον αντικαταστήσει; Φαίνεται κανείς για καλύτερος; Η καθαρόαιμη Δεξιά είναι αξιοθρήνητη. Πάντως, η γενική αίσθηση ότι το πολιτικό προσωπικό της χώρας είναι ανεπαρκές δεν κρύβεται, σε αντίθεση με τη γενική άποψη για τον Ερντογάν και τους Τούρκους πολιτικούς που είναι απεχθείς, αλλά θεωρούνται επαρκέστατοι για τα συμφέροντα της δικής τους χώρας.
Ρηχές και αντιφατικές εκτιμήσεις
«Η αναβάθμιση των σχέσεων μας με το Ισραήλ ήταν για μας μια στρατηγική επιλογή» (Τ. Μητσόπουλος-ΔΗΣΥ), «Δεν έχουμε την πολυτέλεια να στερηθούμε τη στήριξη και την αλληλεγγύη των αραβικών κρατών. Πολύ περισσότερο να επιτρέψουμε διείσδυση της Τουρκίας, μέσα απ’ αυτή τη συγκυρία, να επιχειρεί να τεθεί επικεφαλής του αραβικού κόσμου» (Γ. Λουκαΐδης-ΑΚΕΛ) και ο Β. Λυσσαρίδης ζητάει κι άλλη προσφυγή στο Συμβούλιο Ασφαλείας! «Η Τουρκία θα φωνάξει καλά και θα γαβγίσει και στο τέλος θα σιωπήσει», δήλωσε ο Αρχιεπίσκοπος, επικεφαλής μιας εκκλησίας με τεράστια οικονομικά συμφέροντα, από ιδιοκτησία γης μέχρι εμπόριο αλκοολούχων ποτών! (Οι δηλώσεις από την εφημερίδα Ο Φιλελεύθερος).
Η «γεωτρησολογία» και η πολεμοφοβία μαζί με δόσεις λεονταρισμών δεσπόζουν στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων και τις ενημερωτικές εκπομπές της τηλεόρασης, χωρίς να αφήνουν πολλά περιθώρια για στοχασμό, για μια βαθύτερη αξιολόγηση των πολιτικών επιλογών και των συνεπειών τους. Και οι θέσεις των επιφανών προσώπων και εκπροσώπων των κομμάτων είναι φτωχές και ρηχές. Πουθενά δεν άκουσα ή δεν βρήκα μια ικανοποιητική απάντηση για την αξία και τις προοπτικές της συμμαχίας της Κύπρου με το Ισραήλ. Ο αντιτουρκισμός σίγουρα ωθεί σε συμμαχίες ακόμα και με το διάβολο, αλλά με ποιο αντίτιμο; Οι σχολιαστές και οι πολιτικοί πολύ μικρή σημασία αποδίδουν στα παρακάτω:
1. Το Ισραήλ αντιμετωπίζει σοβαρότατα προβλήματα, μετά από το μεγάλο κύμα διαμαρτυρίας που εκδηλώθηκε στο εσωτερικό του και τις αναπάντεχες αλλαγές και αναστατώσεις στο περιβάλλον του και ιδίως στην Αίγυπτο. Πρόβλημα που παίρνει μεγαλύτερες διαστάσεις εξαιτίας της ρήξης του με τον ισχυρότερο παράγοντα της ευρύτερης περιοχής, την Τουρκία, και τις νέες συμμαχίες που μπορεί να διαμορφωθούν. Δηλαδή, το Ισραήλ δεν αποτελεί εγγύηση.
2. Εκτός από την Τουρκία, συμφέροντα έχουν η Αίγυπτος, με την οποία η Κύπρος είχε συνάψει συμφωνία για τα θαλάσσια «οικόπεδα» το 2005, ο Λίβανος που έχει ήδη κάνει σειρά έντονων προσφυγών στους διεθνείς οργανισμούς για παραβιάσεις της ΑΟΖ από το Ισραήλ, η Συρία, η οποία σ’ αυτή τη φάση έχει άλλες προτεραιότητες, αλλά είναι σίγουρο ότι δεν θα μείνει εκτός διεκδικήσεων και βεβαίως, η Παλαιστίνη, η οποία ακόμα κι αν δεν αναγνωριστεί ως κράτος από τον ΟΗΕ μέσα στις προσεχείς μέρες, αργά ή γρήγορα θα αμφισβητήσει τη νομιμότητα των επεκτατικών ενεργειών του Ισραήλ, έχοντας ένα σημαντικό κομμάτι του θαλάσσιου χώρου που της ανήκει και τώρα έχει αυθαιρέτως καταπατηθεί από το Ισραήλ.
3. Καμία χώρα, πλην των μητροπόλεων, δεν βγήκε κερδισμένη από τις εξορύξεις και δη τις αμφισβητούμενες. Από το Ιράκ έως τη Λιβύη και τη Νιγηρία, χώρες μεγαλύτερες και ισχυρότερες, η εμπλοκή στην παραγωγή πετρελαίου/γκαζιού είχε καταστρεπτικά αποτελέσματα, ορατά δια γυμνού οφθαλμού. Οι πανίσχυρες πολυεθνικές του πετρελαίου με την υποστήριξη των μητροπολιτικών κυβερνήσεων δεν αφήνουν πολλά περιθώρια στη διαχείριση του μαύρου χρυσού και καθοδηγούν τις ντόπιες νομενκλατούρες σύμφωνα με τα δικά τους συμφέροντα που μόνο εν μέρει και ανάλογα με την ισχύ τού καθενός συμπίπτουν με τα συμφέροντα του κράτους παραγωγού.
4. Θάβεται ακόμα πιο βαθιά οποιαδήποτε περίπτωση συνδιαλλαγής με την Τουρκία και αναζήτησης βατού δρόμου ειρηνικής συνύπαρξης και επανένωσης του κράτους, δημιουργώντας μία ένταση της έντασης δυσβάστακτη στο παρόν και απρόβλεπτη στην εξέλιξή της. Η δε πολιτική επίλυσης του Κυπριακού καθίσταται πλέον ιστορικό ανάγνωσμα.
5. Υπάρχουν και πολλές άλλες παράπλευρες επιπτώσεις, μερικές καθόλου ασήμαντες. Η απομόνωση/απομάκρυνση της Κύπρου από όλες, πλην Ισραήλ, χώρες της Ανατολικής Μεσογείου. Η απάρνηση των Παλαιστινίων, που διαφάνηκε από τις «ναι μεν, αλλά» δηλώσεις του Χριστόφια στη Νέα Υόρκη, ο οποίος μας είχε προετοιμάσει με την απαγόρευση ελλιμενισμού και απόπλου των σκαφών του Στολίσκου για τη Γάζα. Η εμπλοκή της Κύπρου στους αμερικανοϊσραηλινούς σχεδιασμούς και η πιθανή «δυσαρέσκεια» των Ρώσων, που παρέχοντας δάνειο της τελευταίας ώρας στην Κύπρο, δείχνουν το ιδιαίτερο ενδιαφέρον τους και μάλιστα, σε μια στιγμή που με το ισχυρό δίδυμο Πούτιν-Μεντβέντεφ δηλώνουν με σαφήνεια ότι πήραν το μάθημά τους από το πάθημά τους στη Λιβύη.
Στα νύχια των ΗΠΑ και του Ισραήλ
Δυστυχώς, η κυπριακή άρχουσα πολιτική τάξη φαίνεται να οδηγεί την Κύπρο σε ανεξερεύνητα, ανώμαλα και επικίνδυνα εδάφη, στην κυριολεξία πολύ ρευστά. Το όποιο οικονομικό όφελος, αν επιτευχθεί, μπορεί να είναι μια ασήμαντη λεπτομέρεια μέσα σε ένα κυκεώνα ζητημάτων που ανακύπτουν. Ποιος και πώς θα τα χειριστεί όλα αυτά τα αλληλοεπηρεαζόμενα συμπλέγματα; Πώς μία τόσο μικρή χώρα, που δεν έχει καταφέρει να ανακτήσει την ακεραιότητά της, μπορεί να εμπλακεί σε τόσο μεγάλα «παιχνίδια», στον ανταγωνισμό με υπέρτερες διεθνείς και τοπικές δυνάμεις που βρίσκονται οριζοντίως και καθέτως σε σύγκρουση και αντιδικία; Πού στηρίζεται; Η Ελλάδα δεν μπορεί πια ούτε τον εαυτό της να βοηθήσει. Η Ευρώπη όταν βλέπει τα δύσκολα δυστροπεί και με τους συμμάχους της, και τους σώζει με τέτοιο αντάλλαγμα που καλύτερα θα ήταν να τους είχε αφήσει να πεθάνουν (βλέπε, επίσης, Ελλάδα). Οι ΗΠΑ, είναι αφελές να πιστεύει κανείς ότι θα θυσιάσουν την Τουρκία για χάρη της Κύπρου. Η τάση τους θα είναι να επανασυνδέσουν την Τουρκία με το Ισραήλ ή, τουλάχιστον, να εξομαλύνουν τις διαφορές, γιατί η Τουρκία θα είναι η γέφυρά τους με την Αίγυπτο, ίσως και τη Συρία και το Ιράν. Η Κύπρος θα χρησιμοποιείται πάντα ως εργαλείο, ως σφήνα, άλλοτε χρήσιμη κι άλλοτε όχι.
Έτσι κι αλλιώς, όπως γράφει κι ο Σενέρ Λεβέντ στην εφημ. Πολίτης, «Είτε οι Έλληνες σκάψουν είτε οι Τούρκοι, μήπως κάνει καμιά διαφορά; Ούτως ή άλλως εκείνοι (οι Αμερικανοί) θα το φάνε (το πετρέλαιο), έτσι δεν είναι;».
Διαβάζοντας δεκάδες άρθρα και τοποθετήσεις κομματικών και κρατικών ιθυνόντων, αλλά μιλώντας και με σκεπτόμενους ανθρώπους, όλα μου δείχνουν ότι, μ’ αυτές τις πολιτικές, το αύριο της Κύπρου δύσκολα θα είναι καλύτερο ή ασφαλέστερο από το σήμερα.
Ο Νετανιάχου στην ομιλία του στον ΟΗΕ αποκάλυψε άλλη μια σοβαρή πτυχή της συνεργασίας της ακροδεξιάς κυβέρνησης του Ισραήλ με την άρχουσα πολιτική τάξη της Κύπρου, πρωτοστατούντος του ΑΚΕΛ. Για να δικαιολογήσει τον εποικισμό και τη στρατιωτική κατοχή του Ισραήλ στα παλαιστινιακά εδάφη της Δυτικής Όχθης, που θα αποτελέσουν τον κορμό τού υπό αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους, επικαλέστηκε την ομαλή και φυσιολογική παρουσία των βρετανικών βάσεων στο νησί! Με την ίδια λογική, βεβαίως, δικαιολογεί, κι ας μην το ομολογεί, και την παρουσία τουρκικού στρατού στην Κύπρο!
«Για άλλη μια φορά η Κύπρος δίνεται ως παράδειγμα αιτιολόγησης της παράνομης παρουσίας ξένων στρατευμάτων, λόγω της συνεχιζόμενης παρουσίας των Βρετανικών Βάσεων, οι οποίες, με βάση το σύγχρονο Διεθνές Δίκαιο, δεν θα έπρεπε να βρίσκονται στην Κύπρο. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου συνέκρινε, από το πλέον επίσημο βήμα, αυτό της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, την παρουσία των Βρετανικών Βάσεων στην Κύπρο με την κατοχή της Δυτικής Όχθης, με στόχο να υπερασπιστεί τη θέση του υπέρ της συνέχισης της στρατιωτικής παρουσίας της χώρας του σε στρατηγικά σημεία της περιοχής, ακόμη κι αν υπάρξει ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος», γράφει μεταξύ άλλων η Μικαέλλα Λοΐζου στην εφημερίδα η σημερινή. Σε καμία άλλη εφημερίδα δεν βρήκα αυτή την κυνική και ταπεινωτική για την Κύπρο δήλωση του Νετανιάχου, γιατί οι Κύπριοι πολιτικοί δεν βγάζουν άχνα για τις βάσεις, αν και πολλοί αντιλαμβάνονται ότι αποτελούν τη ρίζα του κακού στο νησί και την αιτία πολλών συμφορών, όχι μόνο του παρελθόντος, αλλά και του παρόντος και σίγουρα του μέλλοντος. Ο συναισθηματικός αντιτουρκισμός, η «τουρκιά» όπως μου είπε ένας συνομιλητής μου, και η προσδοκία κερδών από τις γεωτρήσεις θάβει ακόμα πιο βαθιά όχι μόνο το ζήτημα της αγγλικής στρατιωτικής κατοχής στο νησί, αλλά και την προοπτική επανένωσης της Κύπρου. Από το ΑΚΕΛ και τους κεντρώους δεξιούς ώς τους εθνικιστές, εκ δεξιών ή εξ αριστερών προερχόμενους, η πολιτική θολούρα από αφέλεια ή ιδιοτέλεια κυριαρχεί. Γι’ αυτό και ο Νετανιάχου μπορεί να κάνει παιχνίδι χρησιμοποιώντας πολλαπλώς την Κύπρο, όπως και ο κάθε Νετανιάχου.
Συναισθηματικοί λόγοι, τραυματικές εμπειρίες, εθνικιστικές παρανοήσεις, ψευδαισθήσεις, βολέματα, έξωθεν πιέσεις, εξαρτήσεις, τετελεσμένα γεγονότα, πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα, συνθέτουν ένα θολό μείγμα που δεν επιτρέπει στους Κύπριους να παραδεχτούν ότι μόνον η βελτίωση των σχέσεων με την Τουρκία, όσο δύσκολη κι αν είναι, μπορεί να εξασφαλίσει την ειρηνική διευθέτηση του κυπριακού ζητήματος. Ότι, είτε το θέλουν είτε όχι, η μοίρα τους είναι αδιαίρετη. Αλλά αυτή η παραδοχή, που θα καθόριζε και τις ανάλογες πολιτικές, είναι δύσκολη και σε πολλές περιπτώσεις δυσχεραίνεται και από την άλλη πλευρά, η οποία επίσης υπόκειται στους δικούς της αρνητικούς συντελεστές.
Στέλιος Ελληνιάδης
(Στο επόμενο: περί πολιτιστικών στην Κύπρο)
