Σε ένα περίπλοκο και πολεμικό περιβάλλον, που επικρατεί στην περιοχή, επιχειρείται να μπει στην εξίσωση των διεθνών διεργασιών και το Κυπριακό, από το οποίο, ωστόσο, απουσιάζει η δυναμική των πραγμάτων και παντελώς οι όποιες θετικές προοπτικές. Παρόλα αυτά, τα Ηνωμένα Έθνη, θα επιχειρήσουν μια ακόμη προσπάθεια, γνωρίζοντας πως οι δυνατότητες να σπάσει το παρατεταμένο αδιέξοδο είναι μηδαμινές.
Το ενδιαφέρον, πάντως, είναι πως στην Τουρκία τα ΜΜΕ, κυρίως τα καθεστωτικά, κάνουν λόγο ότι το 2025 θα είναι η χρονιά του Κυπριακού. Ότι, δηλαδή, θα υπάρξουν εξελίξεις αλλά και αποτελέσματα. Από που προκύπτει αυτό; Γνωρίζουν στην Άγκυρα οτιδήποτε το οποίο όλοι εμείς δεν ξέρουμε; Δεν είμαστε ενημερωμένοι για οποιεσδήποτε παρασκηνιακές κινήσεις;
Το σκηνικό διαμορφώνεται με την κατοχική πλευρά να προβαίνει σε κινήσεις που δεν έχουν για την ίδια κόστος, ούτε και την επηρεάζουν επί της ουσίας.
Αρχικά, η Άγκυρα έχει συναινέσει να προσέλθει ο εγκάθετος της στα κατεχόμενα, Ερσίν Τατάρ, στο δείπνο της 15ης Οκτωβρίου στη Νέα Υόρκη με οικοδεσπότη τον γενικό γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες και συνδαιτυμόνα τον πρόεδρο Χριστοδουλίδη. Στη συνέχεια αποδέχθηκε τη σύγκληση άτυπης Πενταμερούς για το Κυπριακό, που χρονικά τοποθετείται τον Μάρτιο. Θα μεσολαβήσει συνάντηση Χριστοδουλίδη και Τατάρ στη Λευκωσία για το θέμα της διάνοιξης οδοφραγμάτων, τη Δευτέρα 20 Ιανουαρίου ενώ στα μέσα Φεβρουαρίου θα επισκεφθεί το τρίγωνο Αθήνα-Λευκωσία-Άγκυρα η αναπληρώτρια γ.γ. του ΟΗΕ, Ρόζμαρι Ντι Κάρλος για να προετοιμάσει την άτυπη Πενταμερή.
Η επίσκεψη Φιντάν
Γιατί, όμως, αποδέχθηκε η κατοχική δύναμη να ξεκινήσει μια νέα συζήτηση στο Κυπριακό; Ιδιαίτερα σε μια περίοδο κατά την οποία θεωρείται ότι έχει αναβαθμιστεί ο ρόλος της, ειδικά μετά την κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία;
Η θέση της κατοχικής δύναμης είναι πως συζητά μόνο στη βάση μιας συμφωνίας για δυο κράτη στο νησί. Αυτό το έχει ξεκαθαρίσει η Άγκυρα στα Ηνωμένα Έθνη και έχει «επιχειρηματολογήσει» σε επαφές της επί τούτου. Πρόκειται για μια «επιχειρηματολογία», η οποία στηρίζεται στο αφήγημα ότι έχουν ολοκληρωθεί οι συζητήσεις για μια λύση στη μέχρι σήμερα συμφωνημένη βάση, αυτή δηλαδή της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας.
Σημειώνεται ότι την περασμένη εβδομάδα επισκέφθηκε τα κατεχόμενα ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, ο οποίος ενημέρωσε την ηγεσία του κατοχικού καθεστώτος, για την τακτική που θα ακολουθηθεί ενόψει εξελίξεων. Ο Φιντάν ήταν ξεκάθαρος ως προς την τουρκική προσέγγιση. Μεταξύ πολλών άλλων είπε και τα εξής: «Από το 1974 μήπως χύθηκε αίμα στην Κύπρο μετά το πέρασμα στην διζωνική ζωή; Δεν χύθηκε. Έγινε πόλεμος; Δεν έγινε. Ο ελληνοκυπριακός τομέας αναπτύσσεται με την οικονομία του; Αναπτύσσεται. Παίρνει επενδύσεις; Παίρνει. Παίρνει τουρισμό; Παίρνει. Υπάρχει η απειλή πολέμου; Δεν υπάρχει. Υπάρχει το εμπόδιο της τρομοκρατίας; Ούτε. Το μέρος αυτό συνεχίζει τον δικό του δρόμο ειρηνικά, αλλά συνεχίζει. Γιατί δεν το μετατρέπουν σε πιο δομικό; Η διεθνής κοινότητα γιατί το παραγνωρίζει αυτό… Μετά τη λύση δύο κρατών, οι έχοντες εξουσία, οι πολιτικοί με πρωτοβουλία και από τις δύο πλευρές, θα συναντηθούν και θα κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους για να οδηγήσουν ακόμα πιο μπροστά το νησί. […]»
Αναφέροντας περαιτέρω ότι θέλουν να αντικατοπτριστεί και στην Κύπρο το θετικό κλίμα στις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας, ο Τούρκος υπουργός υποστήριξε ότι μπορεί να συναντηθούν η Ελλάδα, η Τουρκία, η «ΤΔΒΚ» και ο «ελληνοκυπριακός τομέας», κατά την έκφρασή του, και να κτίσουν μαζί ένα καλύτερο μέλλον για την περιοχή!
Είναι σαφές πως αυτό που ζητά και επιδιώκει η τουρκική πλευρά δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό από την ελληνική πλευρά, την Κυπριακή Δημοκρατία, καθώς αυτό θα συνιστά αναγνώριση των αποτελεσμάτων της εισβολής και συνεχιζόμενης κατοχής. Δεν μπορεί να αποδεχθεί λύση δυο κρατών, ούτε και η Ευρωπαϊκή Ένωση, ούτε και τα Ηνωμένα Έθνη, που για να ευθυγραμμιστεί με το τουρκικό αφήγημα πρέπει να το αποφασίσει το Συμβούλιο Ασφαλείας.
Η κατοχική πλευρά, ωστόσο, θα επιμένει και θα επιχειρήσει να φορτώσει την αποτυχία της νέας αυτής προσπάθειας στη Λευκωσία. Θα παρουσιασθεί ως η πλευρά που έθεσε πρόταση αλλά αυτή απορρίφθηκε. Εκείνο, που θα πετύχει ακόμη μια φορά είναι πως η επιλογή των δυο κρατών θα είναι στην ατζέντα των συζητήσεων.
Δεν θέλει δυο κράτη
Η τουρκική πλευρά δεν θέλει λύση δυο κρατών. Θέλει μια ρύθμιση με την οποία να μπορεί να ελέγχει ολόκληρο το νησί κι αυτή είναι ένα συνομοσπονδιακό μοντέλο. Ένα μοντέλο το οποίο θα της επιτρέπει να έχει πρόσβαση και στην Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω του τουρκοκυπριακού κρατιδίου.
Οι μέχρι τώρα συζητήσεις στο Κυπριακό απέδειξαν πως βαθμηδόν ‒μέσα από τις ελληνικές υποχωρήσεις‒ οι όποιες πρωτοβουλίες «αγγίζουν» τις τουρκικές επιδιώξεις. Κι αυτό γιατί σιγά-σιγά οι όποιες ενστάσεις της Λευκωσίας περιορίζονται και στοιχεία από τις τουρκικές θέσεις, «εισβάλουν» στην ατζέντα.
Η Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία είναι ένα μοντέλο διαχωρισμού με ρατσιστικά χαρακτηριστικά. Η χαλαρή ομοσπονδία, που έχει λανσάρει ο τέως πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης, αγγίζει τα όρια της συνομοσπονδίας.
Μέσα σε αυτά τα δεδομένα επανέρχεται το Κυπριακό στο προσκήνιο. Μέσα σε αυτά τα δεδομένα και εν μέσω γεωπολιτικών ανακατατάξεων με ασφυκτικές πιέσεις από τους διάφορους διεθνείς παίκτες δρομολογούνται εξελίξεις στο ζήτημα της Κύπρου.
Είναι σαφές πως ενώπιον της Λευκωσίας θα τεθούν σε κρίσιμα διλήμματα ενώ είναι πρόδηλο ότι η επιλογή δεν είναι μεταξύ της διχοτόμησης και της συνομοσπονδίας, όπως θέλουν οι διάφοροι τρίτοι και κάποιοι στο εσωτερικό θέλουν να παρουσιάσουν.
Η μόνη επιλογή είναι η απελευθέρωση διά της αποκατάστασης της ενότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αλλά για να προχωρήσει τούτο χρειάζεται επανατοποθέτηση του Κυπριακού στη σωστή του βάση ως θέματος εισβολής και συνεχιζόμενης κατοχής.
Η Άγκυρα ψάχνει «προοδευτικό», «αριστερό» για την ηγεσία των κατεχομένων
Η ιστορία με τη χαλαρή αποκεντρωμένη ομοσπονδία τίθεται και από τους λεγόμενους προοδευτικούς στα κατεχόμενα. Ο ηγέτης του Ρεπουμπλικανικού Τουρκικού Κόμματος (ΡΤΚ), Τουφάν Ερχιουρμάν, ο οποίος είναι ο «σύμμαχος» του ΑΚΕΛ και όπως φαίνεται η Άγκυρα τον προωθεί για αντικαταστάτη του Ερσίν Τατάρ, το είπε ξεκάθαρα. Ανέφερε ότι θα μπορούσε να εξασφαλιστεί συναίνεση για μια χαλαρή ομοσπονδία ως λύση στο Κυπριακό, σημειώνοντας ότι η τουρκοκυπριακή πλευρά συζητά αυτή την επιλογή. Περαιτέρω ανέφερε ότι τόσο το ΑΚΕΛ όσο και ο ΔΗΣΥ (σ.σ. κι αυτό ισχύει) έχουν εκφράσει την υποστήριξή τους σε μια τέτοια λύση. «Αυτό το στάτους κβο δεν μπορεί να διατηρηθεί σταθερά. Οι θέσεις που προτείνουμε ως ΡΤΚ είναι πολύ σημαντικές. Αν υπάρξουν και πάλι καθυστερήσεις, δεν θα επιστρέψουμε σε αυτό το στάτους κβο. Η ομοσπονδία δεν είναι ιδεολογική μας εμμονή, αλλά μια πραγματικότητα. Είναι το θέμα των επίσημων διαπραγματεύσεων και αναφέρεται στις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας», είπε. Είναι, πάντως, σαφές ο Ερχιουρμάν ενόψει ανακατατάξεων στην ηγεσία του κατοχικού καθεστώτος έγινε βασιλικότερος του βασιλιά σε σχέση με την Τουρκία, για να εξασφαλίσει την εύνοια της και να τύχει υποστήριξης. Σημειώνεται ότι ψευδοεκλογές στα κατεχόμενα είναι προγραμματισμένες για τον Οκτώβριο, ενδέχεται ωστόσο να γίνουν νωρίτερα. Ο Τατάρ φαίνεται να έκλεισε τον κύκλο του και η Άγκυρα ψάχνει για ένα «προοδευτικό» και «αριστερό» με καλές συστάσεις, που θα κάνει ό,τι του ζητά. Όπως είχε πράξει με τον Μεχμέτ Αλί Ταλάτ, ο οποίος αντικατέστησε τον πανίσχυρο Ραούφ Ντενκτάς.
