επεκτατισμός ο: πολιτική που επιδιώκει την εδαφική επέκταση μιας χώρας κυρίως με κατάκτηση και προσάρτηση ξένων εδαφών.
[λόγ. επεκτατ(ικός) -ισμός μτφρδ. γαλλ. expansionisme]
Λίγο μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία, τον Οκτώβριο του 2016, γράφαμε από αυτές τις στήλες (Μύθος ή πραγματικότητα ο τουρκικός επεκτατισμός; – Δρόμος φ. 328) τα εξής:
«Στην πολιτική είναι απαραίτητη η σαφήνεια. Η θύελλα που ξεσήκωσε ο Ερντογάν –αλλά και ολόκληρος ο πολιτικός κόσμος της Τουρκίας– για το ζήτημα της συμφωνίας της Λωζάννης και των νησιών του Αιγαίου, δεν αφήνει περιθώρια για περιστροφές.
Η επίσημη αμφισβήτηση της συμφωνίας μάς εισάγει σε μια νέα φάση, όπου ο τουρκικός επεκτατισμός εμφανίζεται πια να προχωρά με πιο θαρραλέα κι επιθετικά βήματα. Αναγκαία διευκρίνηση: Η οπτική του άρθρου είναι ότι υπάρχει τουρκικός επεκτατισμός, ότι είναι διαχρονικός και οργανικό στοιχείο του τουρκικού κράτους, είτε στην Κεμαλική μορφή είτε στην νεο-οθωμανική, και ότι αυτός αποτελεί πηγή αναστατώσεων και κινδύνων για όλες τις όμορες χώρες της Τουρκίας.
Ο Ερντογάν, με την αμφισβήτηση της Λωζάννης, προχωρά σε μια κλιμάκωση των μεγαλοκρατικών, επεκτατικών βλέψεων της Τουρκίας και θέτει τις βάσεις της στρατηγικής που θα ακολουθήσει στην επικείμενη αναδιαμόρφωση ολόκληρης της περιοχής (Συρία, Ιράκ αλλά και Αιγαίο, Κύπρος).
Όσοι νομίζουν ότι αυτές οι κινήσεις γίνονται για “εσωτερική κατανάλωση” κάνουν λάθος. Πρέπει να κατανοηθεί ότι το καθεστώς Ερντογάν και γενικότερα η τουρκική εξωτερική πολιτική δεν καθορίζονται τόσο από γκάλοπ και ποσοστά στις εκλογές, αλλά από βαθύτερες και ουσιαστικότερες βλέψεις. Γιατί δεν μπορεί να ξεχνιέται ή να θεωρείται “λεπτομέρεια” ότι η Τουρκία αναδεικνύεται σε περιφερειακή δύναμη πολεμώντας (στην κυριολεξία). Και μάλιστα σε πολλά μέτωπα, μέσα από σκληρές συγκρούσεις στο εσωτερικό και επαναδιευθετήσεις με τους μεγάλους του σύγχρονου κόσμου.
Επομένως, και για να το θέσουμε πιο απλά: υπάρχει απειλή προς την Ελλάδα ή αυτό είναι μια υπερβολή; Κι εδώ, οι απαντήσεις δεν μπορεί να είναι διφορούμενες, αντιφατικές και μεσοβέζικες. Όταν ολόκληρη η πολιτική ηγεσία της Τουρκίας, ερντογανική και κεμαλική, αμφισβητεί την κυριαρχία της Ελλάδας στο Αιγαίο και τα ελληνικά νησιά, όταν αυτή η αμφισβήτηση προχωρά και με έμπρακτο τρόπο από την στρατιωτική μηχανή της Άγκυρας –ενταγμένη σε όλα τα στρατιωτικά δόγματα και σχεδιασμούς– είναι τεράστια αφέλεια να νομίζει κανείς ότι αυτά γίνονται απλά για εσωτερική κατανάλωση και για το “θεαθήναι”.»
Το σημερινό momentum
Η Τουρκία δεν εγκατέλειψε ούτε στιγμή, όλο αυτό το διάστημα, τη στρατηγική της για την περιοχή. Αντίθετα, την προώθησε βήμα-βήμα και κλιμάκωσε όλες τις διεκδικήσεις της. Κι όχι μόνο. Προβάλλει πλέον με πιο φανερό τρόπο τα μεγαλοκρατικά της σχέδια. Δεν πρόκειται απλά για απειλές του τούρκικου κατεστημένου προκειμένου να πετύχει ορισμένες διευθετήσεις στον χώρο του Αιγαίου. Πρόκειται για το ξεδίπλωμα μιας στρατηγικής που στοχεύει να καταστήσει την Τουρκία μεγάλη περιφερειακή δύναμη, δύναμη μεγάλης ισχύος, αμέσως μετά από τις μεγάλες δυνάμεις, ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία, Αγγλία, Γαλλία κ.λπ. Μεγάλη περιφερειακή δύναμη με σημαντική παρουσία σε μια νευραλγική περιοχή και με σχεδιασμούς που εκτείνονται από τις παρυφές της κεντρικής Ευρώπης (Αδριατική), μέσα από τη διαδρομή Βαλκάνια, Αιγαίο, Μαύρη Θάλασσα, Μέση Ανατολή, αραβικός και μουσουλμανικός κόσμος. Το μέτρημα των τετραγωνικών χιλιομέτρων της «πατρίδας της καρδιάς» των τούρκων νεοοθωμανών και η αναφορά σε δεκάδες πόλεις που ανήκουν σε άλλες χώρες, εντάσσονται στους σχεδιασμούς αυτούς.
Η Τουρκία δεν περιμένει να «διασωθεί» από την ένταξη στην Ε.Ε. ή από μια φιλική χειρονομία των ΗΠΑ. Οι σχέσεις με την Δύση θα επανακαθοριστούν στη βάση των γεωπολιτικών μεγαλοκρατικών στοχεύσεων της Άγκυρας, κι όχι ακριβώς πάνω σε «εντολές» που θα δώσουν οι μέχρι τώρα μεγάλες δυνάμεις. Η Τουρκία δεν αισθάνεται ανίσχυρη, αλλά καταλαβαίνει πως μέσα από συγκρούσεις, εκβιασμούς, ελιγμούς, συμβιβασμούς και ισορροπίες στην κόψη του ξυραφιού, θα προσπαθήσει να γίνει μεγάλος παίκτης στην ευρύτερη περιοχή.
Η αμφισβήτηση της συμφωνίας της Λωζάννης έχει γίνει πράξη και θα συνεχίσει να εκδηλώνεται με γοργούς βηματισμούς. Η εισβολή στη Συρία και η κατάληψη του Αφρίν, δεν έγιναν για να αποχωρήσουν οι στρατιωτικές δυνάμεις από αυτή την περιοχή.
Το momentum είναι ιδιαίτερο: Στη μεγάλης έκτασης ανακατανομή ισχύος που συντελείται στον κόσμο, η Τουρκία γνωρίζει πως τώρα, είτε μεγαλώνει, είτε χάνει. Είτε κερδίζει εδάφη, είτε χάνει περιοχές και αποδέχεται δεδομένα που είναι άκρως αρνητικά για αυτή (ίδρυση κουρδικού κράτους)
Οι πολεμικές κραυγές όλου του πολιτικού κόσμου της Τουρκίας (όσων δεν βρίσκονται στις φυλακές του ερντογανικού καθεστώτος) προετοιμάζουν την τουρκική κοινή γνώμη για νέους επεκτατικούς γύρους και νέες συγκρούσεις που ήδη προαναγγέλλονται.
Το momentum είναι ιδιαίτερο: Στη μεγάλης έκτασης ανακατανομή ισχύος που συντελείται στον κόσμο, η Τουρκία γνωρίζει πως τώρα, είτε μεγαλώνει, είτε χάνει. Είτε κερδίζει εδάφη, είτε χάνει περιοχές και αποδέχεται δεδομένα που είναι άκρως αρνητικά για αυτή (ίδρυση κουρδικού κράτους).
Το momentum είναι ιδιαίτερο: Δια της ισχύος και με τα όπλα, θα επιδιωχθεί να επιβληθεί η νέα παρουσία της Τουρκίας στη διεθνή κονίστρα. Η επίδειξη δύναμης διέπει όλες τις εκδηλώσεις της πολιτικής, στρατιωτικής και διπλωματικής της παρουσίας. Θα λέγαμε, ακόμα και της πολιτιστικο-θρησκευτικής, αφού το ερντογανικό καθεστώς εμπνέεται και φιλοδοξεί να ανασυστήσει το οθωμανικό χαλιφάτο.
Όχι, δεν πρόκειται για λογοπαίγνιο, ούτε για επιστροφή στο παρελθόν. Η Τουρκία, ως μεγάλη παγκόσμια δύναμη, η οποία ανήκει τώρα στο G-20, θεωρεί ότι τα επόμενα χρόνια μπορεί να εισέλθει στο κλαμπ των 10 ισχυρότερων χωρών του πλανήτη. Με τον όρο δε «χαλιφάτο», εννοείται το πολιτικό-θρησκευτικό κράτος, ιστορική μορφή κεντρικής διακυβέρνησης του Ισλάμ με διαφορετικούς λαούς υπό την κυριαρχία του.
Το «ανατολικό ζήτημα» στις αρχές του 20ου αιώνα, διέλυσε την Οθωμανική αυτοκρατορία και έβαλε τέλος στο χαλιφάτο. Τώρα, η αναβίωση του «ανατολικού ζητήματος» θέτει αντίστροφα την ιδέα επανασύστασής του. Αυτός είναι ο λόγος που ο Ερντογάν, ως νεοοθωμανός ισλαμιστής, θέλει να εμφανιστεί ως ηγέτης του σουνιτικού κόσμου –εξ ου και οι σκληρές συγκρούσεις του με τη Σαουδική Αραβία– και παράλληλα ως προστάτης όλων των τουρκικών και μουσουλμανικών πληθυσμών που βρίσκονται στα Βαλκάνια και την Ευρώπη.
Η έκταση και η θέση της χώρας του, η δημογραφική της αύξηση, οι οικονομικές και στρατιωτικές δυνατότητες που έχει, αποτελούν όρους για τη στήριξη των σχεδιασμών αυτών. Παράλληλα, οι μετατοπίσεις των συμμαχιών της και τα ανοίγματα κυρίως προς τη Ρωσία, μπορούν να της προσδώσουν σημαντικά πλεονεκτήματα στον στρατιωτικό τομέα και την πυρηνική τεχνολογία.
Το 2023, λέγεται ότι θα λειτουργήσει ο πυρηνικός σταθμός στο Άκουγιου, σε μια ιδιαίτερα σεισμογενή περιοχή, αποτελώντας κίνδυνο για τους λαούς και το περιβάλλον σε ολόκληρη τη νοτιοανατολική Μεσόγειο. Σιωπή και γι αυτό στην χώρα μας, αντίθετα η Κυπριακή Δημοκρατία διαμαρτυρήθηκε αφού είναι και πολύ κοντύτερα στο Άκουγιου. Μάλλον ισχύει ακόμα το δόγμα «η Κύπρος κείται μακράν»…
Στην πρώτη γραμμή
Μπορεί κανείς να αμφιβάλλει για τα πλάνα που έχει ο τούρκικος επεκτατισμός για την Κύπρο, το Αιγαίο και τα νησιά μας, τη Θράκη; Μπορεί κανείς να μη βλέπει την απειλή αυτή ή να την συμψηφίζει με τη φοβική ψοφοδεή ανεπάρκεια των ελληνικών ελίτ και του πολιτικού κόσμου;
Νομίζουν οι ελίτ ότι η ομπρέλα των ΝΑΤΟ-ΗΠΑ-Ε.Ε. θα προστατέψει την κυριαρχία (όση έχει μείνει) της Ελλάδας. Δεν θέλουν να μάθουν ότι η Τουρκία βαραίνει περισσότερο, κάτι που θα δείξουν ούτως ή άλλως οι «σύμμαχοι», δίνοντας δώρα και ρεγάλα, είτε στην ερντογανική, είτε στη μεταΕρντογάν εποχή. Γιατί, απλούστατα, έχουν κι αυτοί στρατηγικά σχέδια και θεωρούν πάντα την Ελλαδίτσα των ελίτ δεδομένη. Καθημερινά, η Ελλάδα γίνεται «χώρα πρώτης γραμμής». Όχι όμως με την έννοια κάποιας αναβάθμισης έναντι της γείτονος, αλλά με την είσοδο σε μια ευρεία εμπόλεμη ζώνη και στο στόχαστρο του τουρκικού επεκτατισμού.
Γι αυτό ισχύει πάντοτε ότι «η άμυνα περνά μέσα από την ψυχή του λαού».
