Της Αριάδνης Αλαβάνου.
Όταν ο σπουδαίος Αμερικανός συγγραφέας, ποιητής, φιλόσοφος και φυσιοδίφης Χένρι Ντέιβιντ Θορό (1817-1862) αρνήθηκε να πληρώσει φόρους σε μια δημοτική αρχή που συνέλεγε χρήματα από τους πολίτες για να χρηματοδοτήσει την εκπαίδευση στρατιωτών για τον κατακτητικό πόλεμο των ΗΠΑ στο Μεξικό, βρέθηκε για μια βραδιά στο κρατητήριο.
Είχε αρνηθεί να πληρώσει, γιατί πίστευε βάσιμα πως ο πόλεμος στο Μεξικό θα υποδούλωνε τους Μεξικανούς, ως χώρα, αλλά και θα εξάπλωνε το μαρτύριο της προσωπικής σκλαβιάς.
Στο κρατητήριο τον επισκέφθηκε ο φίλος και μέντοράς του, επίσης σπουδαίος φιλόσοφος και δοκιμιογράφος, Ραλφ Γουόλντο Έμερσον και τον ρώτησε «Χένρι, γιατί βρίσκεσαι εδώ;», ο Θορό του απάντησε, «Γουόλντο, το ερώτημα είναι γιατί εσύ δεν βρίσκεσαι εδώ».
Αργότερα, έδωσε μια διάλεξη με θέμα την «Ανυπακοή του πολίτη» . Ανάμεσα στα άλλα είπε: «Όταν ο νόμος είναι τέτοιος που να σε αναγκάζει να γίνεις όργανο αδικίας εις βάρος των άλλων, τότε εγώ σου λέω: Γίνε παραβάτης του νόμου».
Αυτό που μας λέει ο Θορό με το λόγο και την πράξη του, το διεκτραγωδεί με μεγάλο ψυχικό βάθος ο Σοφοκλής στην Αντιγόνη. Η ιστορία είναι γνωστή σε όλους μας. Η Αντιγόνη παραβαίνει τη διαταγή/ νόμο του βασιλιά Κρέοντα να μείνει άταφος ο αδελφός της Πολυνείκης, γιατί είχε επιτεθεί στη Θήβα –ο Κρέοντας δεν ήθελε να σηκώσουν κεφάλι αμφισβητίες της δικής του πλέον εξουσίας- και θάβει μόνη της τον Πολυνείκη. Αφού πρώτα είχε συγκρουστεί με την αδελφή της Ισμήνη, η οποία υποστήριξε ότι πρέπει να υποχωρούμε στους ισχυρούς. Σε έναν συγκλονιστικό διάλογο με τον Κρέοντα που της λέει: «Και τόλμησες να το κάνεις κι ας το είχα απαγορεύσει εγώ;», η Αντιγόνη απαντά: «Ο Δίας όμως δε μου τ’ απαγόρεψε, ούτε η Δικαιοσύνη του Κάτω Κόσμου… Το ίδιο θα ‘λεγαν και όλοι τούτοι εδώ, αν δεν τους βούλωνε το στόμα ο φόβος. Μα η τυραννία γι’ αυτό το λόγο επικρατεί, γιατί μπορεί να λέει και να κάνει ό,τι θελήσει».
Στη σύγχρονη τυραννία, στο προσωπικό που τη βοηθά να επικρατεί ανήκουν και μερικοί πολύφερνοι δημοσιογράφοι που διαλαλούν από τις εφημερίδες και τα κανάλια ότι είναι «τζαμπατζήδες» οι πολίτες που αντιστέκονται στις αυθαίρετες εξουσίες, σ’ αυτούς που τους κλέβουν «νόμιμα» το ψωμί απ’ το τραπέζι και τους αναγκάζουν να πληρώνουν όλο και ακριβότερα αμφίβολης ποιότητας υπηρεσίες σε κερδοσκόπους και αγύρτες.
Σ’ αυτούς ταιριάζει ακόμη κάτι που είχε πει ο Θορό: «Και η κακή γειτονιά που πρέπει να αποφεύγουμε είναι ο ίδιος μας ο εαυτός».
Στο κρατητήριο τον επισκέφθηκε ο φίλος και μέντοράς του, επίσης σπουδαίος φιλόσοφος και δοκιμιογράφος, Ραλφ Γουόλντο Έμερσον και τον ρώτησε «Χένρι, γιατί βρίσκεσαι εδώ;», ο Θορό του απάντησε, «Γουόλντο, το ερώτημα είναι γιατί εσύ δεν βρίσκεσαι εδώ».
Αργότερα, έδωσε μια διάλεξη με θέμα την «Ανυπακοή του πολίτη» . Ανάμεσα στα άλλα είπε: «Όταν ο νόμος είναι τέτοιος που να σε αναγκάζει να γίνεις όργανο αδικίας εις βάρος των άλλων, τότε εγώ σου λέω: Γίνε παραβάτης του νόμου».
Αυτό που μας λέει ο Θορό με το λόγο και την πράξη του, το διεκτραγωδεί με μεγάλο ψυχικό βάθος ο Σοφοκλής στην Αντιγόνη. Η ιστορία είναι γνωστή σε όλους μας. Η Αντιγόνη παραβαίνει τη διαταγή/ νόμο του βασιλιά Κρέοντα να μείνει άταφος ο αδελφός της Πολυνείκης, γιατί είχε επιτεθεί στη Θήβα –ο Κρέοντας δεν ήθελε να σηκώσουν κεφάλι αμφισβητίες της δικής του πλέον εξουσίας- και θάβει μόνη της τον Πολυνείκη. Αφού πρώτα είχε συγκρουστεί με την αδελφή της Ισμήνη, η οποία υποστήριξε ότι πρέπει να υποχωρούμε στους ισχυρούς. Σε έναν συγκλονιστικό διάλογο με τον Κρέοντα που της λέει: «Και τόλμησες να το κάνεις κι ας το είχα απαγορεύσει εγώ;», η Αντιγόνη απαντά: «Ο Δίας όμως δε μου τ’ απαγόρεψε, ούτε η Δικαιοσύνη του Κάτω Κόσμου… Το ίδιο θα ‘λεγαν και όλοι τούτοι εδώ, αν δεν τους βούλωνε το στόμα ο φόβος. Μα η τυραννία γι’ αυτό το λόγο επικρατεί, γιατί μπορεί να λέει και να κάνει ό,τι θελήσει».
Στη σύγχρονη τυραννία, στο προσωπικό που τη βοηθά να επικρατεί ανήκουν και μερικοί πολύφερνοι δημοσιογράφοι που διαλαλούν από τις εφημερίδες και τα κανάλια ότι είναι «τζαμπατζήδες» οι πολίτες που αντιστέκονται στις αυθαίρετες εξουσίες, σ’ αυτούς που τους κλέβουν «νόμιμα» το ψωμί απ’ το τραπέζι και τους αναγκάζουν να πληρώνουν όλο και ακριβότερα αμφίβολης ποιότητας υπηρεσίες σε κερδοσκόπους και αγύρτες.
Σ’ αυτούς ταιριάζει ακόμη κάτι που είχε πει ο Θορό: «Και η κακή γειτονιά που πρέπει να αποφεύγουμε είναι ο ίδιος μας ο εαυτός».
Σχόλια
