Ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από την πολιτική αντιπαράθεση: το ασφαλιστικό σύστημα Πινοσέτ. Μόνο που αποδεικνύεται ότι στον πειρασμό του έχει ήδη υποπέσει και η κυβέρνηση Τσίπρα. Το ασφαλιστικό σύστημα της Χιλής είναι ένα από τα αγαπημένα των απανταχού της γης νεοφιλελεύθερων. Το ότι χρειάστηκε μια εγκληματική και δολοφονική χούντα για να επιβληθεί λέει πολλά για τον… φιλολαϊκό χαρακτήρα του. Το ασφαλιστικό αυτό σύστημα σχεδιάστηκε από τα λεγόμενα Chicago Boys, δηλαδή τους αμερικανοσπουδασμένους οικονομολόγους του Πινοσέτ που είχαν μαθητεύσει πλάι στους πνευματικούς πατέρες του νεοφιλελευθερισμού.
Η σύνταξη στηρίζεται σε τρεις «πυλώνες»:
Ο πρώτος είναι ένα ελάχιστο ποσό, ένα φιλοδώρημα, ανάλογο της δικής μας Εθνικής Σύνταξης που θα δίνεται από το κράτος.
Ο δεύτερος είναι ένα ποσό, που θα προκύπτει από την «κεφαλαιοποίηση» των ασφαλιστικών εισφορών των εργαζομένων και των εργοδοτών, δηλαδή την ατομική τους αποταμίευση που θα μπορούσε να επενδύεται και στον χρηματιστηριακό τζόγο.
Ο τρίτος πυλώνας είναι το ποσό που θα παίρνει ο συνταξιούχος από την ιδιωτική ασφάλιση (εφόσον είχε τη δυνατότητα να την πληρώνει όσο εργαζόταν).
Ο πυρήνας του ασφαλιστικού συστήματος της Χιλής είναι ότι είναι ανταποδοτικό και όχι αναδιανεμητικό. Δηλαδή, δεν πληρώνουν οι τωρινοί εργαζόμενοι τους τωρινούς συνταξιούχους, αλλά κάθε εργαζόμενος έχει τον ατομικό του κουμπαρά και ανάλογα παίρνει σύνταξη, πέραν μιας ελάχιστης εγγυημένης κρατικής ελεημοσύνης. Η σύνταξη, δηλαδή, δεν είναι δικαίωμα ούτε κοινωνική παροχή στο πλαίσιο της αναδιανομής εισοδήματος. αλλά ατομική υπόθεση. Αν αποταμιεύεις αρκετά έχεις και σύνταξη. Και εάν θες πραγματικά καλή σύνταξη πρέπει να πληρώσεις από πριν αρκετά.
Είναι αλήθεια ότι στη Χιλή αυτό συνδυάστηκε και με εκτεταμένη ιδιωτικοποίηση του ασφαλιστικού συστήματος, όμως ο πυρήνας του συστήματος αυτού ήταν η λογική του κεφαλαιοποιητικού – ανταποδοτικού ασφαλιστικού, σε αντίθεση με την αναδιανομή.
Ας έρθουμε στην Ελλάδα για να δούμε ποιος είναι ο στρατηγικός πυρήνας της μεταρρύθμισης που έκανε η κυβέρνηση Τσίπρα, επί υπουργίας Γιώργου Κατρούγκαλου. Η βασική αλλαγή είναι ότι ακριβώς εισάγει τη λογική των πυλώνων. Υπάρχει η εθνική σύνταξη και μετά έχουμε την ανταποδοτική, η οποία στηρίζεται σε έναν υπολογισμό με βάση τις μέσες αποδοχές σε όλη τη διάρκεια του εργασιακού βίου, ακριβώς τη λογική του «ατομικού λογαριασμού» ή του «ατομικού κουμπαρά» που υποστηρίζουν οι νεοφιλελεύθεροι. Καταργήθηκε, δηλαδή, με το νόμο της κυβέρνησης Τσίπρα, η λογική του αναδιανεμητικού συστήματος και πάμε στο κεφαλαιοποιητικό – ανταποδοτικό. Επιπλέον, ένα τέτοιο σύστημα μια χαρά μπορεί να συνυπάρχει και με έναν «ιδιωτικό πυλώνα», καθώς στην πραγματικότητα για να έχεις αξιοπρεπή σύνταξη χρειάζεται να έχεις κάνει και μια ιδιωτική ασφάλιση, ειδάλλως τα προβλεπόμενα ποσοστά αναπλήρωσης είναι ιδιαίτερα χαμηλά.
Άρα, λοιπόν, με αυτή την έννοια, στον πυρήνα της λογικής του ο «νόμος Κατρούγκαλου», δηλαδή το ασφαλιστικό της κυβέρνησης Τσίπρα είναι ένα «ασφαλιστικό σύστημα Πινοσέτ». Μπορεί να μην περιλαμβάνει την πλήρη ιδιωτικοποίηση, αλλά έχει την κεφαλαιοποιητική ανταποδοτική λογική. Στην οποία, βέβαια, όπως φάνηκε και από τη σχετική συζήτηση, ανεξαρτήτως υποχρεωτικών «προεκλογικών» αντιπαραθέσεων, συμφωνούν και ο ΣΥΡΙΖΑ και η ΝΔ.
Λευτέρης Χαραλαμπόπουλος (Τα Νέα, 10/9)
