της σύνταξης
Στη διατύπωση του δραματικού ερωτήματος «Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα;» ο Ούγγρος φιλόσοφος Ιστβάν Μέσαρος είχε απαντήσει με μια ευφυή προσθήκη: «Βαρβαρότητα, αν είμαστε τυχεροί»… Υπονοούσε, φανταζόμαστε, δυο πράγματα: Πρώτον ότι η βαρβαρότητα είναι προτιμότερη από το έσχατο επακόλουθο της πορείας του Καπιταλισμού που δεν είναι άλλο από τον αφανισμό του ανθρώπινου είδους, και δεύτερον ότι αυτή ακριβώς η βαρβαρότητα εμπεριέχει συστατικά και δυναμικά την ανατροπή της. Τόνιζε δηλαδή εμφατικά την επικαιρότητα του σοσιαλισμού όχι απλώς ως συναισθηματική επιθυμία των κοινωνιών αλλά ως βέβαιη δυνατότητα εγγεγραμμένη στην δυναμική των πραγμάτων. O Ιστβάν Μέσαρος, μαθητής του Γκεόργκι Λούκατς και συνεχιστής του έργου του Μαρξ, πέθανε την Κυριακή που μας πέρασε σε ηλικία 87 χρόνων. Πέθανε καγχάζοντας ελπίζουμε όλους εκείνους τους νέους «φιλοσόφους» που βιάστηκαν να διακηρύξουν τον πρόωρο θάνατο του Μαρξ, διαπιστώνοντας εκ των υστέρων ότι το φάντασμά του εξακολουθεί να στοιχειώνει την Ευρώπη και τον κόσμο. Η στήλη δεν επιτρέπει να επιχειρήσουμε κάποια αναλυτική αναφορά στη διαδρομή και το έργο του Μέσαρος. Θα περιοριστούμε κατά συνέπεια σε ένα πολύ ενδιαφέρον απόσπασμα από το βιβλίο του Σοσιαλισμός και βαρβαρότητα:
«Ό,τι και να ισχυρίζονται για την τρέχουσα διαδικασία της παγκοσμιοποίησης, δεν είναι δυνατό να υπάρξει παγκοσμιότητα στην κοινωνία χωρίς ουσιαστική ισότητα. Ως εκ τούτου, προφανώς, το κεφαλαιοκρατικό σύστημα, σε όλες τις ιστορικά γνωστές ή πιθανές μορφές του, εχθρεύεται απόλυτα ακόμα και τις δικές του –κουτσουρεμένες και παράλυτες– προβολές για παγκοσμιοποιητική συνένωση. Και απροσμέτρητα περισσότερο εχθρεύεται τη μοναδική ουσιαστική πραγματοποίηση μιας κοινωνικώς βιώσιμης παγκοσμιότητας, η οποία θα εναρμόνιζε πλήρως την παγκόσμια ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων με την ολόπλευρη ανάπτυξη των ικανοτήτων και του δυναμικού των ελεύθερα συνεταιριζομένων κοινωνικών ατόμων, επειδή θα βασιζόταν στις συνειδητά επιδιωκόμενες βλέψεις τους. Αντ’ αυτού, η δυνατότητα της τάσης του κεφαλαίου για παγκοσμιοποίηση μετατρέπεται σε μια πραγματικότητα όπου κυριαρχεί η απανθρωπιστική αποξένωση και πραγμοποίηση. […]
Σήμερα, δεν τίθεται σε καμία περίπτωση θέμα “ολόπλευρης ανάπτυξης της παραγωγής” που να συνδέεται με την επέκταση των ανθρωπίνων αναγκών. Ως εκ τούτου, με δεδομένο τον τρόπο με τον οποίο το κεφάλαιο πραγματοποίησε –και συνεχίζει να επιβάλλει– την ανάπηρη τάση του για παγκοσμιοποίηση, θα ήταν καθαρή αυτοκτονία να θεωρήσουμε την καταστροφική πραγματικότητα του κεφαλαίου ως προϋπόθεση για τη νέα και τόσο απαραίτητη μορφή αναπαραγωγής των βασικών όρων της ανθρώπινης ύπαρξης. Με τη σημερινή κατάσταση των πραγμάτων, το μέλημα του κεφαλαίου δε μπορεί να είναι η “αύξηση του κύκλου κατανάλωσης”, προς όφελος του “πλούσιου κοινωνικού ατόμου” στο οποίο αναφερόταν ο Μαρξ, αλλά μόνο η αυξημένη αναπαραγωγή του ίδιου του κεφαλαίου ανεξάρτητα από το τίμημα. Και αυτή διασφαλίζεται, τουλάχιστον προς το παρόν, μόνο με ποικίλους καταστροφικούς τρόπους.»
