Η αλήθεια μπορεί να είναι μισή;
Αφορμή γι’ αυτό το σχόλιο πήρα από το αφιέρωμα «Από την Αυτοκρατορία στο έθνος-κράτος: Η Γενοκτονία στην Ανατολή», στο Δρόμο (φ. 67). Προβληματίστηκα διαβάζοντάς το, γιατί ένιωσα ότι η επιλογή των κειμένων που συνθέτουν το εκτεταμένο -για την εφημερίδα- αφιέρωμα των οκτώ σελίδων, επιβεβαιώνει τις παραπάνω διαπιστώσεις. Και αναφέρομαι πρωτίστως στο «πνεύμα» του «αφιερώματος» και δευτερευόντως στα επιμέρους στοιχεία που περιλαμβάνονται στα κείμενα των γειτόνων μελετητών.
Κατ’ αρχήν, θεωρώντας τα όλα αληθή, κάνω δύο εφαπτόμενες επισημάνσεις: Η πρώτη είναι ότι η αλήθεια μπορεί να διαστρεβλωθεί ακόμα κι όταν δεν λες ψέματα. Η μέθοδος είναι απλή: λες αλήθειες, μόνο που δεν τις λες όλες. Στη συγκεκριμένη δε περίπτωση, όλα τα κείμενα αλληλοσυμπληρώνονται και υπηρετούν μία ερμηνεία, η οποία παρεμπιπτόντως ταυτίζεται με την κατεστημένη στην Ελλάδα άποψη που καλλιεργήθηκε από την «εθνικόφρονα» παράταξη. Άποψη που ανέκαθεν δικαίωνε ή απάλυνε τις καταστροφικές πολιτικές της ελληνικής άρχουσας τάξης και εξωράιζε το ρόλο των μεγάλων δυνάμεων που την κηδεμόνευαν.
Η δεύτερη είναι ότι καμία σοβαρή ανάλυση δεν μπορεί να παραλείπει να τοποθετήσει τα επιμέρους θέματα που πραγματεύεται μέσα σε ένα κατά το δυνατόν πλατύτερο πλαίσιο, το οποίο φωτίζει, επηρεάζει ή διαμορφώνει καθοριστικά την εξέλιξή τους. Και μάλιστα, με δεδομένο ότι οι περισσότεροι αναγνώστες της εφημερίδας δεν είναι ειδικοί και χρειάζονται μία πληρέστερη, σφαιρική και αντικειμενική θεώρηση. Ιδού, λοιπόν, κάποια ζητήματα:
1. Οι αναλύσεις των Τούρκων παραλείπουν ή υποβαθμίζουν σε βαθμό κακουργήματος όλα τα δεδομένα με τη μεγαλύτερη και καθοριστικότερη βαρύτητα στα ιστορικά συμβάντα κατά τη συγκεκριμένη εποχή. Έτσι προκύπτει το ερώτημα: πόσο επιστημονική, πόσο αντικειμενική και πόσο αριστερή μπορεί να είναι μία προσέγγιση που παραλείπει εντελώς το ρόλο που παίζει στις εξελίξεις ο παράγοντας που λέγεται ιμπεριαλισμός; Και μάλιστα, σε μία περιοχή του κόσμου που -στην υπό εξέταση περίοδο- αποτελεί βασικό πεδίο και αιχμή των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και συγκρούσεων. Άγγλοι, Γάλλοι, Ιταλοί, Αμερικανοί και Ρώσοι εισβολείς είτε δεν αναφέρονται καθόλου στα άρθρα είτε μόνο ως τριτεύουσας σημασίας παράγοντες.
2. Οι αναλύσεις παραλείπουν να συνυπολογίσουν στη διαμόρφωση των εξελίξεων ακόμα και το ρόλο της Ελλάδας! Σε κείμενα πολλών χιλιάδων λέξεων, ανιχνεύεις μόνο τηλεγραφική αναφορά στο εμπόλεμο στάτους των ελληνοτουρκικών σχέσεων, ούτε λέξη για την πολιτική της Ελλάδας πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη λήξη του παγκοσμίου πολέμου και φευγαλέα αναφορά στη στρατιωτική εκστρατεία των Ελλήνων επί οθωμανικού εδάφους, το 1919-22.
3. Οι αναλύσεις αποκρύπτουν τις τεράστιες εσωτερικές αντιθέσεις μεταξύ των κέντρων εξουσίας στην οθωμανική επικράτεια και τον εμφύλιο πόλεμο μεταξύ των αντιμαχόμενων δυνάμεων. Αποκρύπτουν επίσης το γεγονός ότι τα βασικά μέτωπα πάλης του Κεμάλ είναι δύο: η εκδίωξη των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων και των εισβολέων και η απόλυτη κατάργηση του οθωμανο-ισλαμισμού.
Παραλείψεις που σκοτώνουν
Συχνά, τα γεγονότα σε διαφορετικές περιοχές και σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, με διαφορετικούς παρονομαστές, αναμιγνύονται και εξομοιώνονται παραποιώντας τις εκτιμήσεις.
Επίσης, αναφέρονται ήσσονος σημασίας γεγονότα, ενώ παραλείπονται σκανδαλωδώς οι ελληνο/βαλκανο/τουρκικοί πόλεμοι, ιδιαίτερα του 1912-13, ο Α’ παγκόσμιος πόλεμος (1914-18), η «συμμαχική» απόβαση στα Δαρδανέλια (Καλλίπολη) με τριακόσιες χιλιάδες νεκρούς και τραυματίες (1915), η ρωσική εισβολή με εκατοντάδες χιλιάδες στρατιώτες από βορρά (1914-17), η συνθήκη των Σεβρών που διαμοίραζε την Τουρκία μεταξύ των «συμμάχων» (1920), οι πολύχρονοι τουρκοαρμενικοί πόλεμοι και οι αγώνες των Αρμενίων για εθνικό κράτος επί οθωμανικού εδάφους, η αποικιοκρατική εισβολή των Άγγλων στα εδάφη της οθωμανικής αυτοκρατορίας στην Αίγυπτο και τη Μέση Ανατολή κ.λπ.
Όλες αυτές οι «ασήμαντες λεπτομέρειες» αποκρύβονται, παραλείπονται ή υποβαθμίζονται στο «αφιέρωμα»! Έτσι, εύκολα, οι διαφορές και οι συγκρούσεις με τις μη μουσουλμανικές εθνικές ομάδες αναγορεύονται σε αυτοτελές εσωτερικό ζήτημα εντελώς ανεξάρτητο και ανεπηρέαστο από τις κοσμογονικές ανατροπές που συντελούνται στην οθωμανική επικράτεια, αλλά και σε μία τεράστια περιοχή από την κεντρική Ευρώπη και τη Ρωσία ώς τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Ο στόχος φαίνεται ότι είναι να στηριχτεί η άποψη ότι τα πάντα στην ιστορία κινούνται σχεδόν αποκλειστικά από το μίσος των Τούρκων για τους μη μουσουλμάνους!
Εύκολα, λοιπόν, αντί να συνυπολογιστεί η τερατώδης διάσταση και επίδραση των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων στην υπό διάλυση οθωμανική αυτοκρατορία και την υπό εκόλαψη Τουρκία, η κατάληξη στο «αφιέρωμα» είναι η εξής:
«Συμπερασματικά, ο ισχυρισμός ότι ο Τουρκικός Εθνικοαπελευθερωτικός Πόλεμος δόθηκε κατά του ιμπεριαλισμού δεν θεμελιώνεται πουθενά.» Βεβαίως! Παραλείποντας να αναφέρεις τους πολύχρονους πολέμους των Οθωμανών/Τούρκων σε όλα τα μέτωπα εναντίον Άγγλων (συνεπικουρούμενων από χιλιάδες Ινδούς, Αυστραλούς κ.λπ.), Γάλλων και Ρώσων ιμπεριαλιστών (ενισχυμένων με δεκάδες χιλιάδες Αρμένιους κ.ά. στρατιώτες), βγάζεις όποιο συμπέρασμα θέλεις. Και μπορείς να αδειάσεις ακόμα και τον Λένιν ως εθνικιστή και ανιστόρητο!
Αλλά, ακόμα κι αν αυθαίρετα περιορίζαμε το οπτικό μας πεδίο, σε μικροτοπική κλίμακα, τι θέλει να πει το «αφιέρωμα»; Ότι η πολεμική αναμέτρηση του ελληνικού με το οθωμανικό κράτος στα πλαίσια των βαλκανικών πολέμων (αφήνοντας απ’ έξω τις ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις) δεν επηρέαζε τις πολιτικές των Τούρκων έναντι των Ελλήνων της Τουρκίας; Ούτε η εισβολή των 220.000 ανδρών του ελληνικού στρατού στην Ανατολία;
Με την ευκαιρία, σκέφτομαι ότι ως αριστεροί δημοκράτες, Έλληνες και Τούρκοι, όταν μιλάμε για τους λαούς, δεν θα έπρεπε να αναφερόμαστε ταυτόχρονα και στις τύχες των Τούρκων που ζούσαν στις καταλαμβανόμενες από τα ελληνικά στρατεύματα περιοχές του ελλαδικού, αλλά και του μικρασιατικού χώρου;
Εκτός φάσης η τουρκική Αριστερά
Αν τα δημοσιευμένα κείμενα είναι ολοκληρωμένα και αντιπροσωπευτικά των απόψεων των συγγραφέων τους και δεν αποτελούν μονοσήμαντες επιλογές των επιμελητών του «αφιερώματος», επιβεβαιώνεται η αίσθηση του γράφοντος (και άλλων) ότι πολλοί Τούρκοι «νέοι ιστορικοί» και ιδίως οι προερχόμενοι από την τουρκική Αριστερά, έχουν σοβαρό πρόβλημα αντικειμενικής θεώρησης της ιστορίας, όπως έχει ολόκληρη η τουρκική Αριστερά η οποία, απελπιστικά κατακερματισμένη, έχει τραγικά αποτύχει στις εκτιμήσεις και στις προσπάθειές της να πιάσει την ουσία της ιστορίας αλλά και το σφυγμό του τουρκικού λαού απ’ τον οποίο προέρχεται και τον οποίο διακαώς θα ήθελε να εκπροσωπεί και να υπηρετεί.
Η επίκληση των σκληρών διωγμών που έχει υποστεί η τουρκική Αριστερά μοιάζει με υπεκφυγή, ειδικά την ώρα που οι επίσης σκληρά καταδιωχθέντες Κούρδοι βγάζουν 36 βουλευτές στο νέο τουρκικό κοινοβούλιο. Η δικαιολογημένη και πληρωμένη πολύ ακριβά σύγκρουση των αριστερών με το τουρκικό κατεστημένο, μετακεμαλικής ή νεοϊσλαμικής προέλευσης, όσο έντονη και ηρωική κι αν είναι, δεν οδηγεί από μόνη της σε μια επιστημονικά τεκμηριωμένη ανάλυση της ιστορικής πραγματικότητας.
Γι’ αυτό, ας ακούμε τους Τούρκους συντρόφους γιατί κι εμείς έχουμε πολλά να μάθουμε, αλλά ας μην παίρνουμε και μετρητοίς τις απόψεις τους, όσο αγαπητοί κι αν είναι.
