Εγκλωβισμένοι ανεβοκατεβαίνουμε στις σκάλες του μετρό. Όλο και περισσότερο έχω τη διάθεση να δραπετεύσω.
Να ξεφύγω από την καθημερινή διαδρομή. Θυμάμαι τον ήρωα του Μπορίς Βιαν που βρέθηκε αλλού, ξεκινώντας να πάει στη δουλειά του. Ή τον οδηγό του λεωφορείου στο Τραγούδι της Κάρλα του Κεν Λόουτς που παίρνει το λεωφορείο της γραμμής και το οδηγεί στην εξοχή. Και τότε πέφτω σε ένα πανέμορφο βιβλιαράκι:
Με έμπνευση από το Γιάννη Ρίτσο
Η ποίηση του Γιάννη Ρίτσου στάθηκε η πηγή έμπνευσης για το παραμύθι του Αλέξη Κυριτσόπουλου Οι περιπέτειες της Ρόζας (Εκδόσεις Ίκαρος- Μουσείο Μπενάκη). Γράφει ο ζωγράφος και συγγραφέας: «…Πρώτη μου συντροφιά σ’ αυτή την αναζήτηση στάθηκε η ανθολογία των ποιημάτων του Γιάννη Ρίτσου από τη Χρύσα Προκοπάκη. Χρειάστηκε, όμως, να ανατρέξω στο σύνολο του έργου του για να έχω τη δική μου γνώμη. Από δίπλα και η βιογραφία του ποιητή από τον Παντελή Πρεβελάκη. Τριγύρισα και σε άλλα βιβλία· μέχρι και στις Μεγάλες προσδοκίες του Ντίκενς για να θυμηθώ πώς περιγράφει την κυρία Χάβισαμ…» Το αποτέλεσμα είναι μαγικό. Μια απλή ιστορία γεμάτη χρώματα που ξεκινά όταν η Ρόζα φτιάχνει έναν χιονάνθρωπο, για να οδηγηθεί σε ένα ταξίδι των εποχών, να κυνηγηθεί από τα σύννεφα και αν φιλοξενηθεί από την αινιγματική κυρία Φαίδρα.. . Είναι το τρίτο βιβλιαράκι μιας σειράς εμπνευσμένης από τους ποιητές της γενιάς του ’30.
Η λογοτεχνία ως κουτσομπολιό
Με πολύ ενδιαφέρον ξεκίνησα να διαβάζω τον Ουρουγουανό εραστή του Σαντιάγο Ροκανλιόλο (Εκδ. Καστανιώτης). Καλογραμμένο, προϊόν μεγάλης έρευνας και μελέτης, με πρόλογο που σου κινούσε το ενδιαφέρον να συνεχίσεις την ανάγνωση και με ένα αιωρούμενο μυστήριο. Κεντρικό πρόσωπο ο συγγραφέας Ενρίκε Αμορίμ και η σύντομη σχέση του με τον Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, που όπως υποστηρίζει ο συγγραφέας σημάδεψε τη ζωή του. Όσο προχωράς την ανάγνωση τόσο περισσότερο νιώθεις ότι διαβάζεις ένα κουτσομπολίστικο πόνημα που προσπαθεί να αναδείξει την πιο σκοτεινή και χαμερπή πλευρά όλων των συγγραφέων στους οποίους αναφέρεται. Ο Αμορίμ παρουσιάζεται ως ένας λίγο-πολύ ατάλαντος μίμος συγγραφέας που στρατεύεται στην Αριστερά μόνο και μόνο για να κάνει καριέρα. Γενικώς ο Ροκανλιόλο μοιάζει να είναι αλλεργικός σε κάθε τι αριστερό και -ακόμη… χειρότερα- κομμουνιστικό. Το κλείνεις απογοητευμένος. Μόλις διάβασες ένα είδος λογοτεχνικής Esspresso. Τα ενδιαφέροντα κομμάτια του βιβλίου χάνονται κάτω από την κακεντρέχεια και το κουτσομπολιό. Η προσπάθεια «αναθεώρησης» και της λογοτεχνικής ιστορίας μας δείχνει πόσο χαμηλά μπορεί να πέσει ένας διανοούμενος…
Ναρκισσισμός εις την… Τετάρτη
Ομολογώ πως όσο απεχθάνομαι τα όσα γράφει ο Τάκης Θεοδωρόπουλος στις εφημερίδες με τις οποίες συνεργάζεται, άλλο τόσο έχω απολαύσει τα βιβλία του όπως το Μυθιστόρημα του Ξενοφώντα ή το Αριστερό χέρι της Αφροδίτης. Και γνώση και ταλέντο διαθέτει. Το Τέταρτο, το περιοδικό του Χατζιδάκι -του οποίου είχα διαβάσει όλα τα τεύχη εκείνη την εποχή- παρά το σύντομο βίο του είχε παίξει ένα σημαντικό ρόλο στα πράγματα του τόπου. Μάλιστα, σε μια από τις πρώτες συναντήσεις για την έκδοση του Δρόμου συζητούσαμε να κάνουμε ένα αφιέρωμα και είχαμε συγκεντρώσει και κάποιο υλικό. Έτσι, με χαρά πήρα στα χέρια μου το Τελευταίο Τέταρτο του Τάκη Θεοδωρόπουλου (Εκδ. Πόλις) αφού ήταν εκ των βασικών πρωταγωνιστών του εγχειρήματος. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι θεωρώ απολύτως απωθητικό το να βάζει ένας συγγραφέας τη φωτογραφία του στο εξώφυλλο του βιβλίου του (κι ας είναι και μαζί με τον Χατζιδάκι). Το βιβλίο πιστεύω πως αξίζει να διαβαστεί, τόσο για τα στοιχεία και ντοκουμέντα μιας εποχής που παρουσιάζει, όσο και για την ενδιαφέρουσα αφήγησή του. Αρκεί κανείς να παρακάμψει τον αφόρητο ναρκισσισμό του συγγραφέα (όπως έκανα με την φωτογραφία του εξωφύλλου), την αντι-αριστερή εμπάθειά του και το γεγονός πως σε κάθε σημείο προσπαθεί να δικαιολογήσει τη σημερινή πολιτική του στάση, «διαβάζοντας» το παρελθόν με τη ματιά του σήμερα.
Ο υπαρκτός καινούργιος κόσμος
Ως αντίδοτο στο ναρκισσισμό των διανοουμένων, αλλά και ως πολύτιμο εργαλείο για σκέψη και δράση, σας προτείνω να διαβάσετε οπωσδήποτε το βιβλίο του Γιώργου Λιερού Υπαρκτός καινούργιος κόσμος-Κοινωνική/ Αλληλέγγυα και Συνεργατική Οικονομία (Εκδόσεις των Συναδέλφων). Περιεκτικό και συναρπαστικό στη συλλογιστική του, με εξαιρετικές οριοθετήσεις, βοηθά να δούμε καθαρότερα ένα κάπως θολό τοπίο με δυσδιάκριτα όρια. Θίγει θέματα που μας απασχολούν και θα μας απασχολήσουν ακόμη περισσότερο όσο η κρίση βαθαίνει. Τι μπορείς να κάνεις εντός του καπιταλιστικού συστήματος για να ζήσετε καλύτερα εσύ και οι γύρω σου, χωρίς να καταλήξεις να το υπηρετείς και να το αναπαράγεις; Ο συγγραφέας μέσα από το -καλύτερο ίσως- κομμάτι του βιβλίου που καταλαμβάνει περίπου και τις μισές του σελίδες αναλύει τον πολιτισμό του δώρου και τον αντιπαραβάλει στην καπιταλιστική βαρβαρότητα. Θίγει ακόμη και ζητήματα όπως η θρησκεία με ένα ριζοσπαστικό τρόπο μακριά από στερεότυπα. Γόνιμη σκέψη, χωρίς αγκυλώσεις και γι’ αυτό βαθιά ανατρεπτική. Ό,τι καλύτερο διάβασα τελευταία!
Κώστας Στοφόρος
