Του Κώστα Βενιζέλου*
Το τι είναι προοδευτικό και τι αντιδραστικό δεν είναι ένα ζήτημα χωροταξικό, αλλά βαθιά πολιτικό και ιδεολογικό. Αυτοί οι πολιτικό-ιδεολογικοί προσανατολισμοί δεν μπορούν ποτέ να συναντηθούν στο πεδίο των διεκδικήσεων, της προώθησης και εφαρμογής πολιτικών. Η ανθρωπότητα διανύει μια δύσκολη, σκληρή περίοδο. Οι ολιγαρχίες, έχοντας το πάνω χέρι, είναι περισσότερο καταπιεστικές και η ιδεολογία του κέρδους, του χρήματος, εφαρμόζονται διά της ισοπέδωσης και των καταστροφών. Αυτές οι προσεγγίσεις επηρεάζουν τις ζωές μας ευρύτερα. Από τις συνθήκες διαβίωσης, την ποιότητα της ζωής, το περιβάλλον, την εκπαίδευση, τη μάθηση, έως τη δημοκρατία και την ελευθερία.
Αυτή η πραγματικότητα γεννά και συντηρεί στρεβλώσεις αλλά και δημιουργεί ευκαιρίες, μέσα από ανατροπές και επαναστάσεις.
Οι πολιτικές της λιτότητας δεν αλλάζουν. Παρουσιάζονται με διαφορετικές μορφές, μέσα από μεταλλάξεις. Είτε κανείς εξέλθει ή παραμείνει, για παράδειγμα, στο Μνημόνιο, η πραγματικότητα της καθημερινότητας παραμένει εν πολλοίς η ίδια. Οι αριθμοί, οι στατιστικές, είναι για τους πολιτικούς, τους οικονομολόγους, τα ελεγχόμενα ΜΜΕ, που μπορούν να παραπλανούν. Ο Γάλλος οικονομολόγος Τομά Πικετί, εγκαίρως αναφέρθηκε στην έκρηξη των ανισοτήτων στα χρόνια της κρίσης, τη συγκέντρωση ακόμη περισσότερου πλούτου στα χέρια ακόμη λιγότερων, και στη ρητορική βία σε βάρος των χαμένων του συστήματος. Αυτό κυριαρχούσε και εξακολουθεί να κυριαρχεί μέχρι και σήμερα.
Η Αριστερά, δεν είναι μόνο για θεωρητικές αναλύσεις και κουβεντολόι. Δεν είναι κλειστά κλαμπ μιας προχωρημένης διανόησης. Δεν είναι πολιτικό περιθώριο, είναι δύναμη εξουσίας, φτάνει να εγκαταλείψει τις πολιτικές εναρμόνισης με τις νόρμες του ευρωιερατείου. Είναι η διέξοδος, φτάνει να αντιληφθεί πως ο ρόλος της δεν είναι συμπληρωματικός στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Δεν είναι ένα λίφτινγκ σε πολιτικές αυτό που χρειάζονται οι κοινωνίες, αλλά ανατροπές
H Ακροδεξιά δείχνει τα δόντια της. Η αντίδραση των πολιτών στις πολιτικές της λιτότητας και της ανισότητας βρίσκει, δυστυχώς, καταφύγιο στην Ακροδεξιά, η οποία χρησιμοποιείται από την ολιγαρχία ως τροχοπέδη προς την επαναστατικοποίηση των πολιτών και την υιοθέτηση ανθρωποκεντρικών, αριστερών πολιτικών.
Την ίδια ώρα, βιώνουμε το φαινόμενο της τρομοκρατίας, που είναι γέννημα θρέμμα των πολιτικών της Δύσης. Οι συνεχείς επεμβάσεις σε περιοχές, μακριά από τη δική της γεωγραφική βάση, διαμορφώνουν κινήματα αντίδρασης με σαφώς λανθασμένη μορφή. Λύση δεν είναι η τρομοκρατία, ο πόλεμος στα τυφλά. Την ίδια ώρα υπάρχει και η τρομοκρατία εντός της Ευρώπης. Παρακολουθούμε νέους ανθρώπους, που έχουν γεννηθεί και μεγαλώσει στις ευρωπαϊκές κοινωνίες, να υιοθετούν και να εκτελούν τρομοκρατικές επιχειρήσεις στο όνομα ενός άρρωστου φανατισμού. Δεν είναι η λύση, σε καμία περίπτωση, αυτή η ακραία αντίδραση, η δολοφονική. Οι κοινωνίες, ωστόσο, απέτυχαν να ενσωματώσουν αυτούς τους ανθρώπους. Το πρόβλημα δεν είναι θρησκευτικό –αν και παρουσιάζεται έτσι– αλλά κοινωνικό. Η θρησκεία χρησιμοποιείται ως εργαλείο επιβολής και στον βωμό της στρατεύονται άνθρωποι για να εκτελούν τρομοκρατικές επιθέσεις. Οι κυβερνήσεις είναι παραδομένες στη λεγόμενη παγκοσμιοποίηση. Ουσιαστικά υποτάσσονται σε πολιτικές που αδυνατούν να προσφέρουν προοπτικές στους πολίτες τους.
Είναι δε σαφές πως το Brexit, που στην πράξη γίνεται μέσα από τις παλινωδίες του πολιτικού συστήματος της πάλαι ποτέ κραταιάς Βρετανίας, όπως και η εκλογή ευρωφοβικών κυβερνήσεων, διαμορφώνουν νέα δεδομένα. Πώς μπορούν οι Ευρωπαίοι να αναφέρονται σε ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και εκδημοκρατισμό υπό αυτές τις συνθήκες; Οι σοβαρές ελλείψεις δημοκρατίας, οι πολιτικές της λιτότητας που υιοθετεί το ευρωιερατείο οδηγούν τους λαούς στην ανέχεια. Και η λύση, βέβαια, δεν είναι ο ευρωφοβισμός, η Ακροδεξιά. Η λύση είναι περισσότερη δημοκρατία και ανατροπή των ακολουθούμενων πολιτικών.
Οι διαπιστώσεις αυτές, χωρίς πρόταση, δεν έχουν και τόση σημασία. Όλο αυτό το «τσουνάμι» πολιτικής, οικονομικής, περιβαλλοντικής, ισοπέδωσης δεν είναι ανίκητο. Ούτε οι ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι, οι επεκτατικές βλέψεις και ενέργειες από κράτη-τρομοκράτες, όπως είναι η Τουρκία και το Ισραήλ, μπορούν να παραμένουν αναπάντητοι. Οι λογικές της υποταγής, που αναπτύσσονται από τους διάφορους φορείς διαμόρφωσης και εφαρμογής πολιτικών, αποτελούν ενίσχυση του σημερινού παγκόσμιου πολιτικού γίγνεσθαι: Ο πλούτος στους λίγους, ο έλεγχος στους ισχυρούς και στους πολίτες τα βάρη.
Η Αριστερά, δεν είναι μόνο για θεωρητικές αναλύσεις και κουβεντολόι. Δεν είναι κλειστά κλαμπ μιας προχωρημένης διανόησης. Δεν είναι πολιτικό περιθώριο, είναι δύναμη εξουσίας, φτάνει να εγκαταλείψει τις πολιτικές εναρμόνισης με τις νόρμες του ευρωιερατείου. Είναι η διέξοδος, φτάνει να αντιληφθεί πως ο ρόλος της δεν είναι συμπληρωματικός στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Δεν είναι ένα λίφτινγκ σε πολιτικές αυτό που χρειάζονται οι κοινωνίες, αλλά ανατροπές.
*Ο Κώστας Βενιζέλος είναι δημοσιογράφος στην Κύπρο και διδάκτορας Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών και Διακυβέρνησης
