του Γιώργου Κυριακού
«Τα τρία έθνη έχουν τον ίδιο δρόμο, όραμα και ευρωπαϊκές αξίες» (Ζόραν Ζάεφ)
«Σημαντικό είναι να μην νιώθεις μόνος, όταν εκατό άνθρωποι βρίσκονταν κάτω από τα ερείπια του σεισμού» (Έντι Ράμα)
«Όταν είμαστε μαζί, μπορούμε να τα καταφέρουμε ασύγκριτα καλύτερα από ό,τι όταν είμαστε μόνοι… Λυπάμαι που ορισμένοι στην περιοχή ήταν κατά της πρωτοβουλίας “Ανοιχτά Βαλκάνια”, επειδή θα ήθελαν να παραμείνουν κολλημένοι στη δεκαετία του 1990 και εντός κλειστών συνόρων» (Αλεξάνταρ Βούτσιτς)
Το καλοκαίρι υπογράφηκε η συμφωνία «Ανοιχτά Σύνορα» μεταξύ Σερβίας-Αλβανίας-Β.«Μ.» που προβλέπει, μεταξύ άλλων, την κατάργηση των συνοριακών εμποδίων για πολίτες και επιχειρήσεις των τριών χωρών, την ενοποίηση των αγορών εργασίας και τη συνεργασία για φυσικές καταστροφές. Σχεδόν αμέσως η συμφωνία άρχισε να αποκαλείται «μικρή Σένγκεν». Πίσω από τα δακρύβρεχτα λόγια των τριών ηγετών γι’ αυτή τη νέα πολιτική φιλίας μεταξύ ιστορικών εχθρών αποκαλύπτεται το νέο ευρωαμερικανικό αποτύπωμα, καθώς η εν λόγω συμφωνία προωθεί την εμπέδωση και επέκταση της δυτικής πολιτικής στα Βαλκάνια:
– η Αλβανία του Ράμα απομακρύνεται (μάλλον οριστικά) από την ένωση με το Κόσοβο,
– η Σερβία βαθαίνει τη σχέση της με τους δύο δυτικά προσανατολισμένους ηγέτες,
– και η Β.«Μ.» εξασφαλίζει τη συνοχή της από τη φυγοκεντρική και διχοτομική πολιτική του αλβανικού παράγοντα, λαμβάνοντας μια επιπλέον αναγνώριση απέναντι στην απειλή του βουλγαρικού βέτο.
Ο αυτο-εξοστρακισμός του Κοσόβου ως κρατικού μορφώματος που αντιδρά σε προϋποθέσεις που αφορούν στη διεθνή του αναγνώριση (πιθανή απόσπαση των βορείων σερβικών εδαφών του και συνέχιση της «ξένης» κηδεμονίας των Σερβορθόδοξων Μετοχιών) είναι το καθοριστικό ζήτημα – το οποίο παράπλευρα πιστώνεται και ως μια (ενδεχομένως) ικανοποιητική λύση για τη Σερβία.
Ο Σέρβος πρόεδρος Βούτσιτς προετοιμάζει το δείπνο για τους νέους εταίρους του στη συμφωνία της μικρής Σένγκεν. Βαλκανική κουζίνα με… δυτικές γεύσεις.
Δυτικές «παραινέσεις»
Παράλληλα με την υπογραφή της μίνι Σένγκεν, σοβαρά γεγονότα δείχνουν ότι οι ΗΠΑ και η Ε.Ε., που ομονοούν στο συγκεκριμένο ζήτημα, εμφανίζονται ανυποχώρητες:
1) Η Αμερικανίδα πρέσβης στα Τίρανα ζήτησε κατακαλόκαιρο από τον ηγέτη της αντιπολίτευσης Λουλζίμ Μπάσα να αποβάλει τον «διεφθαρμένο» Μπερίσα από την κοινοβουλευτική ομάδα. Δεν χρειάζεται να υπενθυμίσουμε ότι ο πρώην πρωθυπουργός Μπερίσα, που επηρεάζει δραστικά την πολιτική σκηνή της Αλβανίας, τοποθετείται εμφατικά υπέρ της Αυτοδιάθεσης-Ένωσης του Κοσόβου με τη χώρα του.
2) Η επιστολή Μπάιντεν τον Ιούλιο προς τις αρχές της Πρίστινα για τη βράβευση του αείμνηστου τέκνου του (που τα παράτησε όλα, όπως λένε, και πήγε να πολεμήσει στο Κόσοβο) με το κοσοβάρικο «Προεδρικό Μετάλλιο για το Κράτος Δικαίου», ήταν μεν ευχαριστήρια, αλλά κατέληγε με προτροπές για «καταπολέμηση της διαφθοράς, προστασία των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, δημιουργία θετικών σχέσεων με τις γειτονικές χώρες και αύξηση της οικονομικής ανάπτυξης».
3) Η παρουσία, στα μέσα του καλοκαιριού, του υιού Σόρος στο φόρουμ των Σκοπίων, πέρα από υπενθύμιση της φιλίας με τον Ράμα και τον Ζάεφ (το δίκτυο που ήλεγχε το ίδρυμα Σόρος στην ΠΓΔΜ είχε καθοριστική συμβολή στις κινητοποιήσεις του 2017 στη χώρα ενάντια στον «διεφθαρμένο» πρωθυπουργό Γκρουέφσκι – ο οποίος αλληθώριζε προς τη Ρωσία), ήταν και προτροπή για προσέγγιση με τους Σέρβους.
4) Η ψήφιση «κόκκινων γραμμών» τον Ιούλιο από πλευράς Β.«Μ.» όσον αφορά τη διαπραγμάτευση με τη Βουλγαρία για το «μακεδονικό» ζήτημα (που μάλιστα προτάθηκαν από την αντιπολίτευση του VMRO-DPMNΕ), δείχνει και την απόκτηση περαιτέρω ισχύος απέναντι σε σχέδια διαμελισμού των Σκοπίων. Το ψήφισμα αναφέρει ρητά τους όρους «μακεδονική ταυτότητα» και «μακεδονικό έθνος», το οποίο, μάλιστα, χαρακτηρίζει «αυτόχθον». Τα αλβανικά κόμματα το υπερψήφισαν, με την υπόμνηση για συνταγματική αναφορά στην ύπαρξη του αλβανικού έθνους.
Εμπόδια για τη Βουλγαρία
Η κοινή (θα λέγαμε πολιτική) πλεύση των τριών χωρών διαμέσου της συμφωνίας της μικρής Σένγκεν διευρύνει το σύστημα ένταξης για τρεις –πλέον– χώρες στην Ε.Ε. ως μία σχεδόν ενιαία περίπτωση. Το γεγονός αυτό διαφάνηκε ξεκάθαρα στις πρόσφατες ενταξιακές διαδικασίες για την Αλβανία και τη Β.«Μ.», όπου μοναδικό πρόσκομμα ήταν το βουλγαρικό βέτο. Οι «φασίστες» Βούλγαροι (κοινή επίσημη ιστορική αντίληψη Σέρβων και «Μακεδόνων») πλέον θα βρίσκουν άλλο ένα εμπόδιο στον βουλγαρομακεδονισμό τους. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε και την πολιτική κρίση στην αποδυναμωμένη Βουλγαρία που, αν δεν σχηματιστεί σύντομα κυβέρνηση, οδηγείται σε επαναληπτικές εκλογές. Οι πιέσεις προς τη Σόφια προκειμένου να άρει το βέτο αναμένονται ισχυρότερες.
Τα προβλήματα παραμένουν στις τρεις χώρες της μίνι Σένγκεν όσον αφορά στο βάθεμα του προσανατολισμού τους. Αλλά οι πιέσεις και οι εφαρμογές με κυβερνήσεις που διατηρούν μια σταθερότητα δημιουργούν τετελεσμένα που είναι δύσκολο να αναιρεθούν. Ας μην είμαστε όμως βιαστικοί με τα Βαλκάνια. Η ρευστότητα των διεθνών συνθηκών, οι τρίτοι εταίροι που έχουν ισχυρή απορρυθμιστική λειτουργία για το δυτικό σύστημα, οι ισχυρές αντιπολιτεύσεις, οι Αλβανοί της Β.«Μ.» που αναζητούν ομοσπονδιακό προσανατολισμό στη χώρα, και το ίδιο το Κόσοβο, δεν έχουν πει την τελευταία τους κουβέντα για τα ανεπίδοτα μιας συμφωνίας που λήγει σε δύο χρόνια.
