του Κώστα Βενιζέλου
Η κατοχική Τουρκία απέσυρε προσωρινά το «Όρους Ρέις» από την περιοχή του Καστελόριζου, προαγγέλλοντας επάνοδό του, ενώ στην κυπριακή ΑΟΖ συνεχίζει τις παράνομες ενέργειές της. Η τακτική αυτή κίνηση από πλευράς Άγκυρας, αποσκοπεί στο να διευκολύνει την Άγκελα Μέρκελ, να αποφευχθούν κυρώσεις κατά της Τουρκίας, στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, που χρονικά τοποθετείται στις 24 και 25 Σεπτεμβρίου.
Την ίδια ώρα, η Τουρκία θεωρεί πως αυτές οι κινήσεις θα θέσουν την Αθήνα ενώπιον διλημμάτων. Είτε να υποστηρίξει τη Λευκωσία, που θα πρέπει να επιμείνει σε κυρώσεις από τη στιγμή που οι παραβιάσεις στην κυπριακή ΑΟΖ συνεχίζονται, είτε θα διαχωρίσει τη θέση της από την Κύπρο.
Πάντως, δεν μπορεί να θεωρηθεί τυχαίο το γεγονός ότι μόλις το τουρκικό ερευνητικό σκάφος αποχώρησε, ως αποτέλεσμα της μη ανανέωσης της NAVTEX, άρχισαν οι «συνήθεις ύποπτοι» των διπλωματικών παρασκηνίων να κάνουν λόγο για έναρξη διαλόγου, με τις ευλογίες της Μέρκελ. Σε αυτό το κλίμα εισήλθε και η κυβέρνηση Μητσοτάκη, προετοιμάζοντας το έδαφος για την έναρξη διερευνητικών συνομιλιών με την Τουρκία. Έναν διάλογο, που θα προσφέρει σε όλους άλλοθι, πλην όμως επί της ουσίας η Άγκυρα θα συνεχίζει την υλοποίηση των σχεδιασμών της στην Ανατολική Μεσόγειο.
Είναι πρόδηλο ότι η κατοχική Τουρκία, όλη αυτή την περίοδο, έστειλε ξεκάθαρα μηνύματα με πολλούς αποδέκτες.
Επιδίωξε να κάνει σεισμικές έρευνες εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και το έπραξε ανενόχλητα. Έθεσε τον ελληνικό στόλο σε κατάσταση συναγερμού και επιχείρησε να δοκιμάσει τις αντοχές του. Το ελληνικό ναυτικό «στάθηκε», όλη αυτή την περίοδο, απέναντι στους Τούρκους επί ίσοις όροις, αν και αριθμητικά ήταν σε δυσχερή θέση. Δεν κινήθηκε, ωστόσο, αποτρεπτικά. Οι έρευνες έγιναν και θα συνεχιστούν όταν θα επανέλθουν οι Τούρκοι. Επιβεβαίωσε πως αντιμετωπίζει ενιαία τον χώρο από τον Έβρο μέχρι την Κύπρο. Διέκοψε προσωρινά τις έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, συνεχίζει στην κυπριακή ΑΟΖ.
Η κίνηση με την ανανέωση της NAVTEX στην κυπριακή ΑΟΖ έγινε γνωρίζοντας πως οι αντιδράσεις θα είναι λιγότερες και πως ο αδύνατος κρίκος σε αυτή την αλυσίδα των εξελίξεων είναι η Κύπρος. Δεν υπάρχει κίνδυνος σύγκρουσης, όπως με την Ελλάδα, καθώς η Κυπριακή Δημοκρατία δεν διαθέτει αποτρεπτικές δυνατότητες. Είναι δε σαφές πως όταν θα ξεκινήσουν οι διερευνητικές επαφές Αθήνας και Άγκυρας, η πίεση θα στραφεί στην Κύπρο, η οποία δεν θα έχει άλλη επιλογή, παρά να επιμένει στην επιβολή κυρώσεων κατά της Τουρκίας λόγω των συνεχιζόμενων παραβιάσεων στην ΑΟΖ της. Η Κυπριακή Δημοκρατία θα βρεθεί μόνη; Ίδωμεν.
Και στο βάθος Κυπριακό
Οι διάφοροι εν δυνάμει μεσολαβητές θεωρούν πως εάν ασκηθεί πίεση για να λυθεί το Κυπριακό, θα εκτονωθεί πλήρως η ένταση. Είτε δεν γνωρίζουν την Τουρκία είτε θέλουν να κλείσουν ένα ζήτημα που χρονίζει, όπως-όπως, στα μέτρα της Τουρκίας. Η Άγκυρα δεν ασχολείται με τη λύση του Κυπριακού, αλλά με το φυσικό αέριο και τον στρατηγικό έλεγχο της περιοχής («Γαλάζια Πατρίδα»). Άλλωστε η κατοχική Τουρκία έχει διαμηνύσει με δημόσιες τοποθετήσεις πως το πρόβλημα στην Aνατολική Μεσόγειο είναι ο διαμοιρασμός των εσόδων.
Ωστόσο, παρασκηνιακά έχουν ξεκινήσει διεργασίες για ανάληψη πρωτοβουλίας μετά τις ψευδοεκλογές στα κατεχόμενα, που θα διεξαχθούν στις 11 Οκτωβρίου (πρώτος γύρος).
Ο γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, σε συνέντευξη Τύπου στη Νέα Υόρκη την περασμένη Τετάρτη, εξήγγειλε τα επόμενά του βήματα: «Μόλις πραγματοποιηθούν (σ.σ. οι ψευδοεκλογές), είναι η πρόθεσή μου να συγκαλέσω ξανά τους πέντε βασικούς εταίρους –τις εγγυήτριες δυνάμεις και τις δύο κοινότητες– και επίσης να ξαναρχίσω τον διάλογο με τους ηγέτες των δύο κοινοτήτων, σε συνέχεια του δείπνου που οργάνωσα στο Βερολίνο, πριν από λίγους μήνες» είπε.
Είναι σαφές πως όλες οι κινήσεις, παράλληλες και ταυτόχρονες, παραπέμπουν σε μια λογική πακετοποίησης. Για επίλυση ελληνοτουρκικών και Κυπριακού. Οι διάφοροι μεσολαβητές, με πρώτο βιολί την Άγκελα Μέρκελ, θεωρούν πως με αυτή τη μέθοδο θα εκτονωθεί η ένταση και θα απαλλαγούν μια για πάντα από αυτόν τον «πονοκέφαλο». Η Τουρκία έχει ένα δικό της αφήγημα, το οποίο συνδέεται με τη λογική πως για να υπάρξει συμφωνία-πακέτο, πρέπει να ικανοποιηθούν οι αξιώσεις της, που είναι η διασφάλιση πως θα έχει και ρόλο και λόγο στην περιοχή, κυρίως σε ό,τι αφορά τα ενεργειακά. Είναι ξεκάθαρο πως για την Τουρκία στρατηγικός στόχος είναι η φιλανδοποίηση Ελλάδος και Κύπρου.
Ανταγωνισμός υπερδυνάμεων για τα… μάτια της Κύπρου
Οι διαδοχικές επισκέψεις Λαβρόφ και Πομπέο στη Λευκωσία
Οι επισκέψεις των υπουργών Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ, και των Ηνωμένων Πολιτειών, Μάικ Πομπέο, με διαφορά μερικών ημερών, στην Κύπρο συνδέονται ασφαλώς με τις εξελίξεις στην περιοχή, αλλά και το ενδιαφέρον των δυο υπερδυνάμεων για το νησί. Και το ενδιαφέρον τους έγκειται και στο πώς οι ίδιες θα χρησιμοποιήσουν το γεωγραφικό πλεονέκτημα που έχει το νησί, αλλά και να αποτρέψει η μια την επιρροή της άλλης επί της Λευκωσίας.
Ο Λαβρόφ, αν και ήταν ιδιαίτερα προσεκτικός, παρουσιάσθηκε ενοχλημένος με τις παρεμβάσεις των ΗΠΑ στην Κύπρο και τις προσπάθειες να μην προσφέρει η Κυπριακή Δημοκρατία διευκολύνσεις στον ρωσικό στόλο. Σε συνάντηση δε με τους αρχηγούς των κομμάτων (έγινε με όλους μαζί στη ρωσική πρεσβεία), είχε αναφέρει κατά λέξη και με έντονο τρόπο: «Το αμερικανικό αίτημα για απαγόρευση χρήσης των κυπριακών λιμανιών από το ρωσικό ναυτικό του είναι απαράδεκτο». Σημειώνεται συναφώς ότι η Λευκωσία δεν πρόκειται να σταματήσει τις διευκολύνσεις προς τους Ρώσους.
Ο Σεργκέι Λαβρόφ, πάντως, αν και δημόσια απέφυγε να κατονομάσει την Τουρκία για τις παραβιάσεις και παρανομίες, πίσω από τις κλειστές πόρτες το έπραξε.
Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, δεν παρέμεινε στην Κύπρο ούτε δυο ώρες. Έχοντας προφανώς στο μυαλό του ότι στις ΗΠΑ υπάρχουν δυο και πλέον εκατομμύρια Ελληνοαμερικανοί που ψηφίζουν, έσπευσε να αναδείξει τη συνεργασία με την Κύπρο και να αναφερθεί και στην τουρκική επιθετικότητα. Το μήνυμά του ήταν, πάντως, ξεκάθαρο ως προς τη Ρωσία: Να μην δίνονται διευκολύνσεις στο ρωσικό ναυτικό ενώ άνοιξε ένα παλιό θέμα, αυτό του ξεπλύματος βρόμικου χρήματος.
