Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
Το 1934, μια θύελλα σάρωσε το Παρατηρητήριο του Όρους Ουάσιγκτον στις ΗΠΑ με ταχύτητα ανέμου 372 χιλιομέτρων ανά ώρα. Και το 2017, ο κυκλώνας Irma ξερίζωσε δέντρα και στέγες με ριπές άνω των 298 χιλιομέτρων την ώρα.
Στο Ηλιακό Σύστημα, οι ταχύτεροι άνεμοι έχουν καταγραφεί στον Κρόνο, όπου πνέουν με ταχύτητα 1.770 χιλιομέτρων την ώρα, ή 1,5 φορά την ταχύτητα του ήχου στο επίπεδο της θάλασσας στη Γη, σύμφωνα με τη NASA.
Όσον αφορά τον πλανήτη μας, αναφέρει το Livescience.com, η μέγιστη ριπή που έχει μετρηθεί ποτέ στο επίπεδο του εδάφους έφτανε το εντυπωσιακό νούμερο των 407 χιλιομέτρων την ώρα, σύμφωνα με το Αρχείο Ακραίων Καιρικών και Κλιματικών Φαινομένων, το οποίο διατηρεί ο Παγκόσμιος Οργανισμός Μετεωρολογίας (WMO).
Καταγράφηκε στο Μπάροου Άιλαντ της Αυστραλίας στις 10 Απριλίου 1996, όταν το απομονωμένο νησί χτυπήθηκε από τροπικό κυκλώνα. Σύμφωνα με το ανεμόμετρο, η ριπή-ρεκόρ διήρκεσε 3-5 δευτερόλεπτα.
O Σέβερνι και η ομάδα του αξιολογούν αυτή την περίοδο ταχύτητες αεροχειμάρρων 483 χλμ/ώρα πάνω από την Ιαπωνία και τον Δυτικό Ειρηνικό.
«Μπορεί να πρόκειται για τις μεγαλύτερες ταχύτητες ανέμου έχουμε δει ποτέ στον πλανήτη» είπε ο ερευνητής. Μια άλλη δύσκολη περίπτωση είναι οι ανεμοστρόβιλοι, τους οποίους ο Παγκόσμιος Οργανισμός Μετεωρολογίας κατατάσσει σε ξεχωριστή κατηγορία, αφού σε αυτή την περίπτωση η ταχύτητα ανέμου δεν μπορεί να μετρηθεί άμεσα αλλά μόνο έμμεσα, μέσω ενός ραντάρ που αξιοποιεί το φαινόμενο Ντόπλερ.
Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2007 στην επιθεώρηση Monthly Weather Review, σε ανεμοστρόβιλο που εμφανίστηκε το 1999 στο Μπριτζ Κρικ της Οκλαχόμα μετρήθηκε ταχύτητα ανέμου 486 χιλιομέτρων την ώρα. Η ίδια ομάδα ερευνητών υπολόγισε ότι ένας ανεμοστρόβιλος που χτύπησε φέτος τον Μάιο το Γκρίνφιλντ της Άιβα έφτανε σε ταχύτητα τα 497-512 χλμ/ώρα, αν και το περιθώριο σφάλματος του ραντάρ είναι μεγάλο.
Ελληνίδες ερευνήτριες σε αποστολή για τον δορυφόρο EarthCARE
Ο δορυφόρος EarthCARE, που αποτελεί κοινοπραξία μεταξύ του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) και της Ιαπωνικής Υπηρεσίας Αεροδιαστημικής Εξερεύνησης (JAXA), εκτοξεύθηκε στις 29 Μαΐου 2024, με στόχο την κατανόηση της αλληλεπίδρασης μεταξύ των νεφών, των αερολυμάτων και της ακτινοβολίας στη γήινη ατμόσφαιρα και τελικά, την καλύτερη πρόγνωση των καιρικών και κλιματικών συνθηκών. Οι μετρήσεις γίνονται με τη χρήση τεσσάρων επιστημονικών οργάνων, ενός lidar υψηλής φασματικής ανάλυσης, ενός ραντάρ νεφών, μιας πολυφασματικής συσκευής απεικόνισης και ενός ευρυζωνικού ραδιόμετρου. Οι επιστημονικές ομάδες βρέθηκαν στο Πράσινο Ακρωτήριο και τα νησιά Μπαρμπέιντος, στον Ατλαντικό Ωκεανό, για να κάνουν τις απαραίτητες μετρήσεις που θα επιβεβαιώσουν τα δεδομένα του δορυφόρου και μάλιστα την ώρα που ο δορυφόρος περνούσε από πάνω τους.
Η κ. Πάσχου είχε ως αρμοδιότητα να χειριστεί ένα όργανο lidar. Οι μετρήσεις αυτές έχουν ως στόχο τη σύγκριση και την επικύρωση των αποτελεσμάτων του αντίστοιχου lidar που φέρει ο δορυφόρος EarthCARE..
«Το σύστημα lidar που είχαμε στο πλοίο, μεταφέρθηκε από το Ινστιτούτο Max Planck του Αμβούργου στο Πράσινο Ακρωτήρι μέσα σε κοντέινερ και πέρασε πολλά για τη μεταφορά του, οπότε έπρεπε στην αρχή να εντοπίσουμε τι μπορεί να έχει μεταβληθεί και να το βαθμονομήσουμε, ώστε να επιτύχουμε την ίδια ποιότητα μετρήσεων που έκανε πριν από τη μεταφορά του. Πάντως, δεν υπήρξαν μη επιλύσιμα προβλήματα, εμφανίστηκαν τα αναμενόμενα προβλήματα όταν ένα σύστημα έχει κάνει τέτοιο ταξίδι»… εξηγεί η κ. Πάσχου.
Κρίσιμη στιγμή της αποστολής ήταν όταν ο δορυφόρος περνούσε κοντά από το ερευνητικό πλοίο, οπότε «έπρεπε να σιγουρευτούμε ότι το όργανο θα συνεχίσει να μετράει και δεν θα υπάρξει κάποια διακοπή, προκειμένου να έχουμε ταυτόχρονες μετρήσεις και με τον δορυφόρο αλλά και με το ερευνητικό αεροσκάφος», υπογραμμίζει η ίδια.
Την ίδια ώρα, λοιπόν, που το ερευνητικό πλοίο έπλεε στον ωκεανό, μια άλλη επιστημονική ομάδα πετούσε ακριβώς από πάνω του με το αεροσκάφος του Γερμανικού Οργανισμού Διαστήματος «DLR HALO» κάνοντας παράλληλες μετρήσεις σχετικά με την ηλιακή ακτινοβολία, τα αερολύματα και τα νέφη. Στην ομάδα αυτή βρισκόταν η διδακτορική φοιτήτρια και συνεργάτιδα του Αστεροσκοπείου, Δήμητρα Κουκλάκη.
Κατά τη δεκαήμερη συμμετοχή της στην αποστολή, η Δήμητρα Κουκλάκη πήρε μέρος σε μια πτήση διάρκειας εννιά ωρών από τα Μπαρμπέιντος με κατεύθυνση νοτιοανατολικά, μαζί με άλλους έξι επιστήμονες, «προκειμένου με lidar, ραντάρ, όργανα μέτρησης της ακτινοβολίας και dropsondes να καταγράψουμε τις συγκεντρώσεις των αερολυμάτων στην ατμόσφαιρα, την υγρασία, τη σύσταση των νεφών, την ακτινοβολία, τη θερμοκρασία και την πίεση, δηλαδή όλες τις ατμοσφαιρικές παραμέτρους που χρησιμοποιούμε στα κλιματικά μοντέλα».
Αυτή η ταυτόχρονη δουλειά τόσων επιστημονικών ομάδων με αεροσκάφη και πλοία και με τη χρήση εξελιγμένων οργάνων που μετρούσαν την ίδια ώρα από διαφορετικά υψόμετρα και σημεία είναι για την κ. Κουκλάκη, η μεγάλη αξία της συγκεκριμένης αποστολής. «Έχεις μια χρονοσειρά δεδομένων με πολλή πληροφορία για την εκτίμηση της ακτινοβολίας που έχει πολύ σημαντικές επιδράσεις για τη μεταβολή του κλίματος. Επίσης, υπάρχει ανταλλαγή τεχνογνωσίας και γνώσης από τις επιστημονικές ομάδες και όλα αυτά θα ενωθούν για να γίνουν ένα προς όφελος όλων μας. Κάποιες από αυτές τις διεργασίες και φαινόμενα δεν αφορούν μόνο τους τροπικούς, υπάρχουν κάποια φαινόμενα όπως η αλληλεπίδραση της σκόνης με την ακτινοβολία που έχουν πολύ μεγάλη εφαρμογή και στην Ελλάδα και τη Μεσόγειο γενικότερα, όπου έχουμε πολύ μεγάλη μεταφορά σκόνης», εξηγεί.
Ο Βασίλης Αμοιρίδης, διευθυντής ερευνών του ΙΑΑΔΕΤ, επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι στη Μεσόγειο «είναι πιο περίπλοκα τα πράγματα από ό,τι στον Ατλαντικό». «Στον Ατλαντικό μπορεί να υπάρχουν τυφώνες, αλλά όσον αφορά στην ατμοσφαιρική σύσταση οι συνθήκες είναι πιο απλές από ό,τι στη Μεσόγειο, μιας και συναντούμε ερημική σκόνη και θαλάσσια αιωρήματα, όπως και καπνό από τις πυρκαγιές».
Πηγή ΑΠΕ-ΜΠΕ
Η μεγαλύτερη λίμνη του κόσμου συρρικνώνεται
Η Κασπία Θάλασσα είναι η μεγαλύτερη λίμνη του πλανήτη, μια τεράστια υδάτινη μάζα περίπου στο μέγεθος της Γερμανίας. Η ελικοειδής ακτογραμμή της εκτείνεται σε περισσότερα από 4.000 μίλια και την μοιράζονται πέντε χώρες: Καζακστάν, Ιράν, Αζερμπαϊτζάν, Ρωσία και Τουρκμενιστάν.
Οι χώρες αυτές βασίζονται στην Κασπία Θάλασσα για την αλιεία, τη γεωργία, τον τουρισμό και το πόσιμο νερό, καθώς και για τα πολυπόθητα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η Κασπία συμβάλλει επίσης στη ρύθμιση του κλίματος αυτής της άνυδρης περιοχής, παρέχοντας βροχοπτώσεις στην Κεντρική Ασία.
Ενώ η κλιματική αλλαγή αυξάνει την παγκόσμια στάθμη της θάλασσας, η κατάσταση είναι διαφορετική για τις θάλασσες και τις λίμνες που δεν έχουν πρόσβαση στην ξηρά, όπως η Κασπία. Βασίζονται σε μια λεπτή ισορροπία μεταξύ του νερού που εισρέει από τα ποτάμια και τις βροχοπτώσεις και του νερού που φεύγει μέσω της εξάτμισης των υδάτων.
Η κοντινή Θάλασσα Αράλη, που εκτείνεται μεταξύ Καζακστάν και Ουζμπεκιστάν, ήταν κάποτε μια από τις μεγαλύτερες λίμνες του κόσμου, αλλά έχει σχεδόν εξαφανιστεί από το συνδυασμό ανθρώπινων δραστηριοτήτων και της κλιματικής κρίσης.
Η Κασπία τροφοδοτείται από 130 ποτάμια, αν και περίπου το 80% του νερού προέρχεται μόνο από έναν: τον Βόλγα, τον μεγαλύτερο ποταμό της Ευρώπης, ο οποίος διασχίζει την κεντρική και νότια Ρωσία.
Ακόμη και με τα πιο αισιόδοξα σενάρια για την υπερθέρμανση του πλανήτη, το ρηχότερο, βόρειο τμήμα της Κασπίας Θάλασσας, κυρίως γύρω από το Καζακστάν, πρόκειται να εξαφανιστεί εντελώς, είπε ο Joy Singarayer καθηγητής παλαιοκλιματολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ και συν-συγγραφέας της μελέτης.
Για τις χώρες γύρω από την Κασπία Θάλασσα, αυτό αποτελεί κρίση. Τα αλιευτικά πεδία θα συρρικνωθούν, ο τουρισμός θα μειωθεί και η ναυτιλιακή βιομηχανία θα υποφέρει, καθώς τα πλοία θα αγωνίζονται να δέσουν σε ρηχές λιμενικές πόλεις όπως το Ακτάου, δήλωσε ο Kaleji του Πανεπιστημίου της Τεχεράνης.
Τον επόμενο μήνα, οι παγκόσμιοι ηγέτες θα συγκεντρωθούν στην παράκτια πρωτεύουσα του Αζερμπαϊτζάν, Μπακού για την COP29, την ετήσια σύνοδο κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα, όπου θα συζητήσουν τη δράση στη σκιά των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων που είναι διάσπαρτες σε αυτό το τμήμα της Κασπίας Θάλασσας.
Με πληροφορίες από το CNN
