Η Ελλάδα, για μία ακόμα φορά σε περίοδο αιχμής ηλεκτρικής κατανάλωσης, βρίσκεται να έχει από τις πλέον ακριβές χρεώσεις στην Ευρώπη. Οι τιμές δεν βασίζονται στο κόστος παραγωγής αλλά στη διαδικασία που εφαρμόζεται στην Ελλάδα από το 2018 (κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και κατόπιν κυβέρνηση Ν.Δ.) κατόπιν εντολών της Ε.Ε. Στη διαδικασία χρηματιστηριακής διαμόρφωσης τιμών ρεύματος στη βάση της κερδοσκοπίας χωρίς να υπάρχει καμία ασφαλιστική δικλείδα.
Στο χρηματιστήριο ενέργειας οι τιμές διαμορφώνονται χωρίς να υπάρχει κανένα όριο ή περιορισμός. Όσον αφορά τη ζήτηση και την προσφορά συνεχώς παίζονται παιγνίδια που μεγιστοποιούν τις τιμές ανάλογα με τις επικρατούσες συνθήκες. Στο πλαίσιο αυτό, τον «ρυθμιστικό» ρόλο τον παίζουν οι παραγωγοί ρεύματος με φυσικό αέριο. Όταν υπάρχει ελεγχόμενη ζήτηση και καλές συνθήκες (π.χ. ηλιοφάνεια για το ρεύμα από τα φωτοβολταϊκά) το ισοζύγιο ρεύματος θα είναι θετικό. Περισσεύει ρεύμα αλλά στην Ελλάδα δεν έχει φροντίσει κανείς από τους εμπλεκόμενους θεσμικά να υπάρχουν δυνατότητες αποθήκευσης ρεύματος. Αυτό είναι μία συνειδητή επιλογή με επικεφαλής τη «δημόσια» ΔΕΗ. Ο λόγος είναι ότι αν υπάρχει αποθηκευμένο ρεύμα, όπως γίνεται σε άλλες χώρες στην Ε.Ε., δεν μπορούν να παιχτούν με αποτελεσματικότητα τα κερδοσκοπικά παιγνίδια. Συνεπώς σε συνθήκες που το ρεύμα επαρκεί να καλυφθεί από τις φθηνότερες πηγές (αιολική, ηλιακή, υδροηλεκτρικά, λιγνίτης) δεν συμμετέχουν στη διαδικασία οι παραγωγοί του φυσικού αερίου και αφήνουν τις τιμές στα χαμηλά για όλους. Στις περιπτώσεις αυτές οι τιμές μπορεί να φτάσουν πολύ χαμηλά. Όταν υπάρχει αυξημένη ζήτηση και πίεση στην αγορά τότε αλλάζουν όλα και μπαίνουν στο παιγνίδι οι κερδοσκόποι.
Η χονδρική τιμή κάθε μέρα διαμορφώνεται μέσω δημοπρασιών, από τις ωριαίες προσφορές των ηλεκτροπαραγωγικών μονάδων για να καλύψουν την ωριαία ζήτηση που θα χρειαστούν οι καταναλωτές ενέργειας. Πρώτες, με πολύ χαμηλές τιμές, λόγω ουσιαστικά μηδενικού οριακού κόστους, μπαίνουν στο σύστημα οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) και τα υδροηλεκτρικά και ακολουθούν κατά σειρά οι μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τη φθηνότερη στην ακριβότερη (λιγνίτης, φυσικό αέριο, πετρέλαιο). Στο πλαίσιο της ζήτησης γίνονται οι ανάλογες προσφορές από κάθε μονάδα παραγωγής σύμφωνα με το κόστος παραγωγής συν το προσδοκώμενο κέρδος, με αρκετή δόση κερδοσκοπίας ανάλογα με την πιεστικότητα των συνθηκών. Έτσι οι τιμές διαμορφώνονται «ελεύθερα» (;) και σε περιόδους κρίσης ανεβαίνουν στα ύψη, ανεξάρτητα από το κόστος παραγωγής. Το ύψος δεν έχει όριο αφού δεν υπάρχει κανείς περιορισμός στο που μπορεί να φτάσει η τιμή.
Με βάση αυτά διαμορφώνεται η τιμή εκκαθάρισης της αγοράς, όπως τη λένε, ανά ώρα. Μόνο που η τιμή δεν βασίζεται στο μέσο όρο των προσφορών αλλά καθορίζεται από την υψηλότερη προσφερόμενη τιμή. Στην τιμή αυτή, την υψηλότερη, πληρώνονται όλοι οι παραγωγοί ανεξάρτητα αν κάποιοι στην αρχή της διαδικασίας προσέφεραν πολύ χαμηλότερη τιμή. Κοινώς η άκρατη κερδοσκοπία «με αέρα» στην πιο εξειδικευμένη μορφή της. Έτσι φτάσαμε προχθές στο σημείο να διαμορφωθεί η αγορά κάποια στιγμή και στα 850 ευρώ!
Όπως είπαμε το πολιτικό σύστημα έχει φροντίσει να μην υπάρχουν μηχανισμοί εξισορρόπησης της κερδοσκοπικής μανίας των παραγωγών. Τα πράγματα θα ήταν τελείως διαφορετικά, όπως βλέπουμε κυρίως στον πυρήνα της Ε.Ε., αν υπήρχαν κάποια στοιχεία στα οποία δυστυχώς είτε με τις επιλογές του πολιτικού συστήματος είμαστε εκτός (χρήση λιγνίτη, αποθηκευτικά μέσα για το ρεύμα από ΑΠΕ κ.ά.) είτε είμαστε πολύ πίσω ως χώρα για διάφορους λόγους (ηλεκτρική διασύνδεση με άλλες χώρες).
Φυσικά τα πάντα θα ήταν διαφορετικά αν οι τιμές, σε ένα κοινωνικό αγαθό όπως η ηλεκτρική ενέργεια, διαμορφώνονταν στο πλαίσιο μιας διαδικασίας οριοθέτησης των τιμών με βάση το κόστος κάθε παραγωγού συν ένα λογικό κέρδος. Πάντως η απαλλαγή από το χρηματιστήριο ενέργειας είναι η μοναδική ουσιαστική λύση στην παρούσα φάση.
