Η Λατινική Αμερική ανεβαίνει μια βασανιστική ανηφόρα, θρηνεί εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς από την πανδημία, και ταλανίζεται πάντα από μια διαρκή και πολύπλευρη κρίση –οικονομική, αλλά όχι μόνο– η οποία επιτείνεται από τις πολιτικές των περισσότερων κυβερνήσεων της περιοχής. Μοιάζει ακόμη πιο αντιφατική και ζαλισμένη απ’ ό,τι πριν η πανδημία αρχίσει να διαρρηγνύει γρήγορα τις ούτως ή άλλως ισχνές άμυνες των αποδιαρθρωμένων δημόσιων συστημάτων υγείας και των φτωχοποιημένων κοινωνιών. Ο κορωνοϊός κάνει θραύση… Οι νεκροί στην Λατινική Αμερική ξεπερνούν πλέον τις 640.000 – με τη Βραζιλία να «συνεισφέρει» καθοριστικά στον μακάβριο απολογισμό: 385.000 Βραζιλιάνοι έχουν πεθάνει μέχρι στιγμής από τον ιό, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία. Η κυβέρνηση Μπολσονάρου προσπαθεί απλά να επιβιώσει πολιτικά, καθώς τα χτυπήματα που δέχεται από την αντιπολίτευση είναι αλλεπάλληλα, κι έχει εγκαταλείψει τους πολίτες στη μοίρα τους. Ακολουθούν η Κολομβία και η Αργεντινή, όπου οι νεκροί είναι πια πάνω από 70.000 και 60.000 χιλιάδες αντίστοιχα, ενώ το Περού πλησιάζει τις 60.000… Λίγο βορειότερα, στο Μεξικό, έχουν χαθεί μέχρι στιγμής 215.000 άνθρωποι.
Εν ολίγοις, υπάρχει πλήρης απώλεια ελέγχου, τόσο από τις δεξιές όσο και από τις κεντροαριστερές κυβερνήσεις, που πλέον φαίνεται να παρατηρούν μοιρολατρικά τις στατιστικές. Η αιτία δεν είναι η ανικανότητά τους αλλά το γεγονός ότι –παρά τις όποιες διαφορές μεταξύ τους στη διαχείριση της πανδημίας και στη ρητορική– σχεδόν παντού κυριάρχησε η αντίληψη της προτεραιότητας της «οικονομίας» (δηλαδή των περίφημων αγορών…) επί της υγείας του πληθυσμού. Ακόμη και φιλοδυτικοί αναλυτές, όπως η οικονομολόγος και πανεπιστημιακός Μόνικα ντε Μπόλε, τονίζουν: «Πολλές κυβερνήσεις απέτυχαν να κατανοήσουν ότι η λήψη μέτρων για τον έλεγχο της πανδημίας θα ωφελούσε πολύ πιο ουσιαστικά την οικονομία, ότι αυτά τα δύο πεδία είναι αλληλένδετα. Αντίθετα, βασίστηκαν στην υπόθεση ότι έπρεπε καταρχήν να προστατέψουν την οικονομία, και εφάρμοσαν αυτή τη γραμμή για τραγικά πολύ καιρό»… Η δεύτερη αιτία είναι φυσικά η προηγηθείσα γενική ανατίναξη του δημόσιου τομέα, άρα και των κρατικών υπηρεσιών υγείας και πρόνοιας, σύμφωνα με τις οδηγίες «διεθνών οργανισμών» όπως το ΔΝΤ. Οι εξαιρέσεις είναι ελάχιστες…
Αντιφατικές πολιτικές ανακατατάξεις
Σε αυτό το φόντο πραγματοποιούνται και μια σειρά εκλογικές αναμετρήσεις, με συχνά απρόσμενα αποτελέσματα. Στο δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών του Εκουαδόρ ο κεντροδεξιός Λάσο επικράτησε οριακά επί του κεντροαριστερού Αραούζ, παρόλο που στον πρώτο γύρο οι τρεις σχηματισμοί που αυτοπροσδιορίζονταν ως προοδευτικοί συγκέντρωσαν το 67% των ψήφων. Ο Λάσο, που είχε ηττηθεί το 2013 και το 2017, κατάφερε να εκμεταλλευθεί την απέχθεια πλατιών ιθαγενικών και λαϊκών στρωμάτων προς το κόμμα του πρώην προέδρου Κορέα, και να αποσπάσει το 52% των έγκυρων ψήφων (τα λευκά-άκυρα στον Β΄ γύρο ανήλθαν σε 18,3%, και η αποχή σε 17,3%). Στο Περού, από την άλλη, ο Α΄ γύρος των προεδρικών εκλογών έφερε στην πρώτη θέση τον αριστερών τάσεων Πέντρο Καστίγιο, αν και με μόλις 19% (λόγω της πρωτοφανούς συμμετοχής 16 υποψηφίων για το προεδρικό αξίωμα, που προκάλεσε πολυδιάσπαση των ψήφων).
Αναταραχή επικρατεί και στη Βραζιλία: το πιθανότερο είναι η κυβέρνηση Μπολσονάρου να μην επιβιώσει μέχρι την καθορισμένη ημερομηνία για τις επόμενες εκλογές (Οκτώβριος 2022), καθώς πολλαπλασιάζονται οι νομικές και πολιτικές πιέσεις εναντίον της. Ο ίδιος ο Μπολσονάρου έχει να αντιμετωπίσει 105(!) δικαστικές διώξεις, και πολλαπλάσιες οι υπουργοί του. Ταυτόχρονα, οι εκπρόσωποι 9 κομμάτων της αντιπολίτευσης (μεταξύ των οποίων και το Κόμμα Εργατών των πρώην προέδρων Λούλα και Ρούσεφ) συνεδρίασαν χθες από κοινού για να εξετάσουν τη δυνατότητα εκδίωξης του Μπολσονάρου μέσα από την υποβολή κοινής πρότασης μομφής. Τέλος, σε μία ακόμη ένδειξη ότι αλλάζει ο άνεμος, το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας έκρινε με μεγάλη πλειοψηφία (7 υπέρ, 2 κατά) ότι ο πρώην πρόεδρος Λούλα κακώς διώχθηκε και στερήθηκε τα πολιτικά του δικαιώματα. Στη σχετική απόφαση τονίζεται ότι ο δικαστής που καταδίκασε τον Λούλα σε φυλάκιση και στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων δεν ήταν αμερόληπτος και παραβίασε μια σειρά δικονομικούς κανόνες…
