Οι πρόσφατες εξελίξεις στο Ιντλίμπ, με τη σύγκρουση Τουρκίας-Συρίας για τον έλεγχό του αλλά και με την εμπλοκή της Ρωσίας στο πλευρό της τελευταίας, δείχνουν να φέρουν πολλαπλές συνέπειες. Κατ’ αρχήν την άμεση προοπτική της προσθήκης ενός προσφυγικού ρεύματος της τάξης των 800.000 ανθρώπων. Με κίνηση προς την Τουρκία και την αντίστοιχη πίεση από την Τουρκία προς την Ευρώπη με πρώτη γραμμή πίεσης την Ελλάδα. Αλλά και την αλληλοτροφοδότηση ανάμεσα στο συριακό και σε άλλα μέτωπα –κυρίως το λιβυκό- με όλους τους εμπλεκόμενους (ΗΠΑ, Ευρώπη με τους γερμανογαλλικούς διχασμούς της και Ρωσία) να επιδίδονται σε ένα διευρυμένο υπολογισμό δούναι και λαβείν που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και την προσπάθειά τους να διατηρήσουν την επιρροή τους επί της Τουρκίας. Στο επίπεδο της Ε.Ε, η γερμανική προώθηση νέων διευθετήσεων της ευρωπαϊκής πολιτικής για το προσφυγικό αναμφίβολα σχετίζεται με την πρόβλεψη της νέας φάσης του συριακού και με τη μετατόπιση ισορροπιών που σηματοδοτεί η κρίση στο Ιντλίμπ. Η Γερμανία που αντίθετα με τις άλλες μεγάλες δυνάμεις που εμπλέκονται δεν έχει υπολογίσιμη αυτόνομη δυνατότητα προβολής στρατιωτικής ισχύος στην ανατολική Μεσόγειο και την περιοχή της Μέσης Ανατολής, δείχνει ότι επιχειρεί μάλλον να εκτονώσει την αναμενόμενη έκρηξη του προσφυγικού διευρύνοντας τη ζώνη αποθήκευσης ανθρώπινων φορτίων στην ευρύτερη περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων και εντάσσοντας αυτή την επιδίωξη και στις ευρύτερες σταθερές βλέψεις της για την στερέωση ενός γερμανοτουρκικού άξονα.
Η διαχείριση σε αδιέξοδο. Αναμένονται πολιτικές εξελίξεις;
Οι βασικοί όροι της ελληνικής πολιτικής στο θέμα αυτό, όπως διαμορφώθηκαν με την ενδοτική αποδοχή από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και στη συνέχεια της ΝΔ, των ορίων που θέτει η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας για την διαχείριση του προσφυγικού, φαίνεται πλέον να οδηγούν με γρήγορους ρυθμούς σε αδιέξοδο μέσα στο διαμορφούμενο τους τελευταίους μήνες τοπίο των ισχυρών μεταναστευτικών ρευμάτων. Η μονοκομματική κυβέρνηση Μητσοτάκη, παρά το συγκριτικό πλεονέκτημα της κοινοβουλευτικής της αυτοδυναμίας (έναντι των πρόσφατων κυβερνήσεων των τελευταίων ετών), παρά το ότι ήρθε στα πράγματα με την όχι ασήμαντη πολιτική πίστωση που της έδωσε ο αέρας μιας φιλοτεχνούμενης εικόνας «αποτελεσματικής διαχείρισης», ήδη υφίσταται το άγχος της επιταχυνόμενης σοβαρής φθοράς από την αδυναμία να αναχαιτίσει τη μετατροπή των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου σε ζώνες στρατοπέδευσης/εγκλεισμού ενός ανεξέλεγκτα αυξανόμενου αριθμού προσφύγων. Με όλες τις συνέπειες – πολιτικές, κοινωνικές, ανθρωπιστικές αλλά και με τον κίνδυνο γκριζαρίσματος της κυριαρχίας της χώρας. Έχει επιπλέον σημασία, ότι αυτή η κοινωνική δυσφορία δε δείχνει να απορροφάται με το συνήθη τρόπο μέσα στο δικομματικό πλαίσιο, αφού η πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ στο ίδιο θέμα, ταυτόσημη ως προς τις προτεραιότητες και τις στοχεύσεις, είναι τελείως απαξιωμένη από τη μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία ενώ ο απροκάλυπτος πολιτικαντισμός του μάλλον επιτείνει την αποξένωση.
Κεντρικό ζήτημα είναι ο κλονισμός της λογικής που κάνει τη χώρα και την κοινωνία «αντικείμενο», παθητικό «φαιό νταμάρι» ξετυλίγματος της σύγκρουσης των συμφερόντων τρίτων. Για άλλη μια φορά δηλαδή η συγκρότηση υποκειμένου και φρονήματος
Ενδεικτικό της πίεσης που ασκεί η καθολική εναντίωση των κοινωνιών των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου στους σχεδιασμούς και τις διαφαινόμενες προθέσεις της κυβέρνησης είναι ότι, μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, οι δυνατότητες συνεννόησης της κυβέρνησης με την τοπική και περιφερειακή αυτοδιοίκηση του Ανατολικού Αιγαίου παραμένουν σε σημαντικό βαθμό κλονισμένες. Και αυτό παρά το γεγονός ότι οι αυτοδιοικητικοί παράγοντες της περιοχής προέρχονται στο μεγαλύτερο μέρος τους από τον πολιτικό χώρο της Ν.Δ.
Οι πολλαπλές αλληλοσυνδέσεις που εμφανίζει το προσφυγικό με το θέμα των απειλών για τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα από την μεριά της Τουρκίας, φαίνεται ότι τροφοδοτούν διεργασίες εντός του πολιτικού συστήματος.
Η ταχύτητα των εξελίξεων φέρνοντας κοντύτερα το ενδεχόμενο της εκδήλωσης μιας εθνικών διαστάσεων πολιτικής κρίσης, οδηγεί σε στοιχίσεις που υπερβαίνουν τα κομματικά σύνορα.
Βεβαίως κυριαρχεί το όλο και πιο οριοθετούμενο διακομματικό «μπλοκ της Χάγης» που με άξονα την ενδοτικότητα είναι η κύρια γραμμή προώθησης ενός πνεύματος μοιρολατρίας και αναμονής του αναπόφευκτου. Αφήνοντας να αιωρείται επιπλέον μια αίσθηση δυνατότητας συμψηφισμού κυριαρχικών δικαιωμάτων έναντι της προσδοκίας ελέγχου των προσφυγικών ροών από τη μεριά της Τουρκίας.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο είναι ενδεικτική των πιέσεων που θέτει η πολιτική συγκυρία, η στάση πολιτικών παραγόντων (τόσο από το χώρο της καραμανλικής πτέρυγας της Ν.Δ. όσο και από τον ευρύτερο πασοκογενή χώρο, Α. Διαμαντοπούλου, Π. Ευθυμίου) οι οποίοι υπολογίζοντας τις σημαντικές δυσκολίες της εσωτερικής διαχείρισης μιας ενδοτικής πολιτικής, αισθάνονται αναγκασμένοι να κρατήσουν ορισμένες αποστάσεις, κάνοντας ταυτόχρονα αναφορές σε στοιχεία μιας πιο «ενεργητικής πολιτικής». Σε άλλο μήκος κύματος, η σαμαρική πτέρυγα της Ν.Δ. πιέζει τον Μητσοτάκη αξιοποιώντας αυτή την ατζέντα.
Ανάγκη προβολής μιας ενεργητικής πολιτικής
Απέναντι σε ένα πολιτικό σύστημα που στήνει συστηματικά ένα σκηνικό «αδυναμίας», όταν δεν ενισχύει επιπλέον θεματολογίες και στάσεις εθνικής αποδιάρθρωσης όπως κάνουν σημαντικές πλευρές της πολιτικής που προάγει ο ΣΥΡΙΖΑ, υπάρχει η ανάγκη προβολής μιας άλλης πολιτικής. Μιας πολιτικής επείγουσας και ρεαλιστικής (που δε θα προϋποθέτει προσχηματικά για παράδειγμα μια ριζική πολιτική αλλαγή). Που θα καταλαβαίνει τους πραγματικούς χρόνους και θα θέτει τους αναγκαίους «ταπεινούς» άμεσους στόχους που αφορούν τη συνοχή και την κυριαρχία της χώρας.
Γιατί άραγε θα έπρεπε να θεωρείται αδιανόητη η οικοδόμηση ενός πολιτικού κοινωνικού κινήματος πάνδημης απαίτησης και πίεσης προς την ευρωκρατία και τους εγχώριους μηχανισμούς που διεκπεραιώνουν την πολιτική της, να αναλάβει το βάρος του προσφυγικού κύματος «η Ευρώπη»; Γιατί επιπλέον δε θα ήταν θεμιτή (και ενδεδειγμένη) η απαίτηση να περάσει η οικονομική διαχείριση του προσφυγικού και των οικονομικών ενισχύσεων που δίνει η Ε.Ε., από την ασυδοσία του σημερινού καθεστώτος δράσης των ΜΚΟ, αποκλειστικά στο κράτος;
Όποιος στρατεύεται στην ανάγκη αλλαγής της σημερινής πορείας, οφείλει να καταλαβαίνει ότι το κεντρικό ζήτημα είναι ο κλονισμός της λογικής που κάνει τη χώρα και την κοινωνία «αντικείμενο», παθητικό «φαιό νταμάρι» ξετυλίγματος της σύγκρουσης των συμφερόντων τρίτων. Για άλλη μια φορά δηλαδή η συγκρότηση υποκειμένου και φρονήματος.
Αναστολή των επιτάξεων στα νησιά;
Συνεχίζεται το αδιέξοδο γύρω απ’ την διαχείριση του μεταναστευτικού, με την κυβέρνηση, να επιμένει στην πολιτική εγκλωβισμού χιλιάδων ανθρώπων στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Η απόφαση για επίταξη των περιοχών όπου σχεδιάζεται να γίνουν οι νέες κλειστές δομές προκάλεσαν, όπως ήταν αναμενόμενο, την αντίδραση των τοπικών κοινωνιών, με την τοπική αυτοδιοίκηση να ανακοινώνει δυναμικές ενέργειες για μπλοκάρισμα τους. Χαρακτηριστικές ήταν οι αποκαλύψεις του περιφερειάρχη Β. Αιγαίου, πως οι δομές αυτές θα λειτουργήσουν προσωρινά ως κέντρα κράτησης, όμως τα πολλά εκατομμύρια που θα ξοδευτούν και οι υποδομές δηλώνουν πως ο μακροπρόθεσμος σχεδιασμός προβλέπει μονιμότερη εγκατάσταση πληθυσμών.
Μετά απ’ αυτό, ο υπουργός κ. Μηταράκης ανακοίνωσε την αναστολή της απόφασης και την έναρξη διαλόγου με τους φορείς της περιοχής, με τους αυτοδιοικητικούς να ξεκαθαρίζουν πως δεν συζητούν για νέα δομή και ζητούν αποσυμφόρηση, και τον υπουργό να δηλώνει πως ο διάλογος αφορά μόνο την υπόδειξη εναλλακτικών περιοχών για την χωροθέτηση των δομών, δίνοντας τους μάλιστα διορία μίας εβδομάδας. Ο αναλώσιμος κ. Μηταράκης, επιμένει στην αδιέξοδη πολιτική του, επιδιώκει να κερδίσει χρόνο μήπως και μεταπείσει κάποιους νεοδημοκράτες τοπικούς παράγοντες, μεγεθύνοντας έτσι την οργή των κατοίκων. Χαρακτηριστικά είναι τα αποτελέσματα έρευνας που πραγματοποίησε η Kappa Research, όπου το 90% των κατοίκων του Βορείου Αιγαίου αναφέρει αρνητικές επιπτώσεις του προσφυγικού-μεταναστευτικού στα νησιά, με τον 1 στους 3 κατοίκους να δηλώνει πως σκέφτεται το ενδεχόμενο να εγκαταλείψει τον τόπο του λόγω του μεταναστευτικού.
