Η Συντονιστική Ομάδα Συλλόγων και Φορέων για την προστασία του Ευβοϊκού, SOS Ευβοϊκός αποτελείται από 7 περιβαλλοντικούς Συλλόγους και Κινήσεις Πολιτών (5 από την Εύβοια και 2 από τον Δήμο Λοκρών της Φθιώτιδας). Ο γενικότερος σκοπός μας είναι η προστασία του Ευβοϊκού, ιδιαίτερη έμφαση δίνουμε στις Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ) που τις θεωρούμε μείζονα απειλή διότι αποτελούν μια ανεξέλεγκτη εκβιομηχάνιση των θαλασσών μας.
Βασικές πληροφορίες για την ΠΟΑΥ του Ευβοϊκού
Η βασική μελέτη της ΠΟΑΥ του Ευβοϊκού έγινε το 2011. Ακολούθησε διαβούλευση που περιορίστηκε μεταξύ των υπηρεσιών, ενώ οι πολίτες και οι οργανώσεις δεν συμμετείχαν αφού δεν είχαν καμιά ενημέρωση. Το 2022 έγινε μια συμπληρωματική μελέτη που διερευνούσε υποθετικά την ύπαρξη ποσειδωνιών (απολύτως προστατευμένο είδος) στον Νότιο Ευβοϊκό, ο οποίος εντάχθηκε στις θαλάσσιες περιοχές Natura το 2017. Η μελέτη αυτή εγκρίθηκε από το ΣτΕ καθώς επίσης ένα Σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος το οποίο αναμένουμε να υπογραφεί.
Η ΠΟΑΥ του Ευβοϊκού αναπτύσσεται σε 15 ζώνες που καταλαμβάνουν 22.000 στρεμμάτων και εκτείνονται σε όλο το μήκος του Ευβοϊκού. Η παραγωγή από 10.000 τόνους που βρίσκεται σήμερα θα ανεβεί στους 47.000 τόνους. Ταυτοχρόνως, και στο παραλιακό κομμάτι του νομού Φθιώτιδος ολοκληρώνεται η δημόσια διαβούλευση για την ΣΜΠΕ Αταλάντης-Λάρυμνας, όπου προβλέπεται αύξηση από 6.000 τόνους υφιστάμενης δραστηριότητας ιχθυοκαλλιεργειών σε 31.000 τόνους, σε έκταση 10.681 στρέμματα, έναντι 470 σήμερα. Πολύ σύντομα, επίσης, αναμένεται να προχωρήσει και η ΠΟΑΥ Μαλιακού και διαύλου των Ωρεών, με ανάλογες επεκτάσεις των υφιστάμενων ιχθυοκαλλιεργειών από 152 σε 6339 στρέμματα, και παραγωγή από 1757 σε 10792 τόνους.
Σημαντικές επίσης θα είναι οι χερσαίες εγκαταστάσεις των ΠΟΑΥ. Τα συσκευαστήρια αυξάνονται από 12 σε 19 και οι ιχθυογεννητικοί σταθμοί από 5 σήμερα σε 9. Οι εγκαταστάσεις αυτές μαζί με τις υπόλοιπες υποδομές θα καταλάβουν 312 στρέμματα.
Συνολικά εκτιμούμε ότι οι ΠΟΑΥ του Ευβοϊκού θα μεγεθύνουν τις υπάρχουσες ιχθυοκαλλιέργειες και θα δημιουργήσουν μια ανεξέλεγκτη βιομηχανία υδατοκαλλιέργειας σε όλο το μήκος του Ευβοϊκού. Πίσω από τη δήθεν χωροταξία παρατηρούμε υπερσυγκέντρωση ζωνών, διασπορά σε όλο το μήκος του Ευβοϊκού και σύγκρουση με άλλες δραστηριότητες; Κατά τη γνώμη μας το κυρίαρχο σκεπτικό όσων αποφασίζουν είναι «όλα χωράνε στο τσουβάλι» προκειμένου να εξυπηρετηθούν τα συμφέροντα των επενδυτών. Με το ίδιο σκεπτικό έχει κατατεθεί αίτηση για άδεια παραγωγής στην ΡΑΑΕΥ για ένα τεράστιο πλωτό φωτοβολταϊκό πάρκο 11.000 MW.
Η θέση μας για τις ΠΟΑΥ
Τα ανωτέρω προγραμματίζονται να λάβουν χώρα σε ένα ήδη επιβαρυμένο θαλάσσιο οικοσύστημα, όπως είναι ο Ευβοϊκός Κόλπος. Σύμφωνα με το Αναθεωρημένο Χωροταξικό της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας(ΦΕΚ 299/12-2018), ο Βόρειος και Νότιος Ευβοϊκός είναι κλειστά θαλάσσια διαμερίσματα, κλειστές θάλασσες με ήδη επιβαρυμένη οικολογική κατάσταση, που αποτελούν κοινό θαλάσσιο σύνορο των Νομών Ευβοίας, Φθιώτιδας και Αττικής. Οποιαδήποτε δραστηριότητα επιβαρύνει επιπλέον αυτό το υδάτινο σύστημα (ιχθυοκαλλιέργειες, πλωτά φωτοβολταϊκά κ.λπ.), θα πρέπει να αποφεύγεται. Άλλωστε, το Αναθεωρημένο Χωροταξικό Στερεάς Ελλάδας προβλέπει τόσο την προστασία όσο και την ανάδειξη του περιβάλλοντος με συγκεκριμένα σχέδια δράσης (άρθρο 17, άξονας 6) των δήμων και της Περιφέρειας.
Εντούτοις, ο Ευβοϊκός –ιδιαιτέρως ο Βόρειος συμπεριλαμβανομένου του Διαύλου των Ωρεών και ο Νότιος μέχρι τα Στύρα– αντί να προστατεύεται, υποβαθμίζεται δραματικά! Τον Ιούνιο του 2023 κατατέθηκε στη Δ/νση Υδάτων του ΥΠΕΝ η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιτπώσεων (ΣΜΠΕ) για την 2η Αναθεώρηση του Σχεδίου Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Υδατικών Διαμερισμάτων της Περιφέρειας Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας (αναρτημένη εδώ: http://wfdver.ypeka.gr/el/consultation–gr/2revision–consultation–gr/consultation-2revision–el07-gr/). Σε αυτήν εξετάστηκε μεταξύ άλλων η κατάσταση των επιφανειακών υδάτων σε σχέση με την 1η Αναθεώρηση του 2017, αν δηλαδή αναβαθμίστηκαν σύμφωνα με τις προτάσεις της 1ης Αναθεώρησης και του Αναθεωρημένου Χωροταξικού της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας του 2018.
Σε αυτήν βλέπουμε ότι, ο Ευβοϊκός που στην 1η Αναθεώρηση ήταν σε μέτρια οικολογική και γενική κατάσταση όχι μόνο δεν αναβαθμίστηκε –όπως προβλέπει η Οδηγία 2000/60 Ε.Κ. και η μεταγενέστερη 2013/19 Ε.Ε.– αλλά ούτε προστατεύθηκε, αντίθετα προτείνεται μεγάλη αύξηση των ιχθυοκαλλιεργειών με τις γνωστές ΠΟΑΥ (Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών)! Μάλιστα κινδυνεύει να πέσει στην κακή οικολογική κατάσταση, καθώς βρίσκεται στην κατηγορία αυξημένου κινδύνου για το μέλλον (βλ. Χάρτης Εκτίμησης Κινδύνου 4.26 χρώμα κόκκινο). Αυτή η κατάσταση, όπως αποτυπώνεται επισήμως, αναδεικνύει την τεράστια ευθύνη έχουν οι Περιφέρειες Στερεάς Ελλάδας και Αττικής και οι οικείοι Δήμοι που «βλέπουν» στον Ευβοϊκό, για την μη ανάληψη μέτρων προστασίας του, όπως υποχρεούνται με συγκεκριμένες παρεμβάσεις σύμφωνα με την Οδηγία 2000/60, 2013/19 Ε.Ε., το Αναθεωρημένο Σχέδιο Διαχείρισης και το Αναθεωρημένο Χωροταξικό Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας.
Αν συνυπολογίσουμε στα παραπάνω και τις καταστροφικές πυρκαγιές στην Βόρεια Εύβοια το 2021, καθώς και στους δήμους Λοκρών, Καρυστίας, Κύμης Αλιβερίου, Μεσσαπίων, Βοιωτίας και Ανατολικής Αττικής το 2022 και 2023, και τις επιπτώσεις αυτών στον Ευβοϊκό, αντιλαμβανόμαστε πως το φορτίο που καλείται να διαχειριστεί αυτή η κλειστή θάλασσα είναι πλέον των δυνατοτήτων της.
Οι τοπικές κοινωνίες παίρνουν θέση
Δυστυχώς, για ένα τόσο σημαντικό ζήτημα, όπως είναι η εκβιομηχάνιση του Ευβοϊκού με τις ΠΟΑΥ, δεν έχουν γίνει οι επιθυμητές ενέργειες για την προστασία της κλειστής αυτής θάλασσας τόσο σε Δημοτικό όσο και σε Περιφερειακό επίπεδο. Εντούτοις, οι τοπικές κοινωνίες βρίσκονται σε ανησυχία και κινητοποίηση για το σοβαρό αυτό θέμα που αφορά την υγεία τους, το περιβάλλον και την οικονομική ευρωστία των δημοτών. Γι’ αυτό το λόγο, σύλλογοι και κινήσεις πολιτών επεμβαίνουν δυναμικά για την ενημέρωση και την αποτελεσματική αντιμετώπιση του κινδύνου περαιτέρω υποβάθμισης του Ευβοϊκού. Ειδικότερα οι αλιείς, εκφράζουν την αγανάκτησή τους για το γεγονός πως, ούτε ρωτήθηκαν ούτε ενημερώθηκαν για τις σχεδιαζόμενες επεκτάσεις των ιχθυοκαλλιεργειών, δεδομένου πως αφορά άμεσα τον κλάδο τους.
Στο πλαίσιο αυτό, το Συντονιστικό SOS Ευβοϊκός, στον 1 χρόνο δράσης που έχουμε συμπληρώσει, προσπαθούμε να ενημερώσουμε τις τοπικές κοινωνίες και τους Δήμους της Εύβοιας για το θέμα των ΠΟΑΥ και γι αυτό έχουμε οργανώσει μία ημερίδα στην Χαλκίδα και δύο ενημερωτικές εκδηλώσεις στο Αλιβέρι και τη Λίμνη Ευβοίας σε συνεργασία με επαγγελματίες αλιείς και ερασιτεχνικούς συλλόγους που ασχολούνται με τη θάλασσα. Ιδιαίτερα μας ενδιαφέρει να πείσουμε τους Δήμους να πάρουν αποφάσεις στα δημοτικά συμβούλια και να δημιουργήσουν ένα ενιαίο μέτωπο για την αντιμετώπιση των ΠΟΑΥ.
Η αντίθεση των τοπικών κοινωνιών πλέον παίρνει τον χαρακτήρα της πανελλαδικής κινητοποίησης και διοργάνωσης επεμβάσεων, τόσο από περιβαλλοντικές ομάδες όσο και από συλλόγους που ασχολούνται με τον θαλάσσιο αθλητισμό, την ερασιτεχνική αλιεία κ.λπ. Χαρακτηριστική αυτής της κινητοποίησης για το θέμα είναι η διοργάνωση δύο μεγάλων επιστημονικών συνεδρίων στη χώρα μας σχετικά με τον κίνδυνο για τις θάλασσές μας από την αλόγιστη ανάπτυξη βιομηχανικής κλίμακας ιχθυοκαλλιεργειών. Το πρώτο διοργανώθηκε από το Επιμελητήριο Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητας, τους Δήμους Ξηρομέρου, Επιδαύρου, Ερέτριας και Κύμης-Αλιβερίου και το Πανελλήνιο Δίκτυο για την Προστασία του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος από τις Υδατοκαλλιέργειες, την Παρασκευή 1 και το Σάββατο 2 Μαρτίου 2024 στο Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων. Το δεύτερο θα είναι διεθνές, με καλεσμένους από την Ελλάδα και το εξωτερικό, και θα γίνει τον Απρίλιο στον Πόρο. Ήδη η σχετική αρθρογραφία στον ελληνικό και διεθνή Τύπο φέρνει τη σχετική πληροφόρηση κοντά σε όλους τους πολίτες.
Είναι εμφανές πως το πρόβλημα πλέον ξεφεύγει από το στενό ενδιαφέρον όσων κατοικούν γύρω από τη θάλασσα του Ευβοϊκού, και γίνεται πανελλαδικό και διεθνές. Σε αυτό το πλαίσιο, και ενόψει της υπογραφής του Προεδρικού Διατάγματος για τις ΠΟΑΥ, καλούμε όλους τους συμπολίτες μας να ενημερωθούν, να συσπειρωθούν με τις περιβαλλοντικές ομάδες που κατά τόπου ενεργοποιούνται, και να δημιουργήσουν πυρήνες ενημέρωσης και κινητοποίησης όπου αυτές λείπουν.
Τη Συντονιστική Ομάδα Συλλόγων και Φορέων για την προστασία του Ευβοϊκού αποτελούν οι:
- Περιβαλλοντικός Σύλλογος Αλιβερίου
- Πολιτιστικός Περιβαλλοντικός Σύλλογος Ελυμνίων «ΜΑΚΙΣΤΟΣ»
- ΣΙΔΕΡΙΤΗΣ, Σύλλογος για την Προστασία της Φύσης και της Πολιτιστικής Κληρονομιάς
- Σύλλογος Προστασίας του Περιβάλλοντος της Νότιας Καρυστίας (Σ.Π.ΠΕ.Ν.Κ)
- Ομάδα Πολιτών για τη Διάσωση του Υδροβιότοπου Κωλοβρέχτη
- Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος Αγίου Ιωάννη Θεολόγου-ΟΣΜΑΕΣ Δήμου Λοκρών.
- Κίνηση πολιτών για την Προστασία του Περιβάλλοντος Λιβανατών.
INFO
Για την επικοινωνία με την κίνηση SOS Ευβοϊκός μπορείτε να στείλετε την ηλεκτρονική διεύθυνση σας (e-mail) στο: [email protected]
