Η Θάτσερ διέθετε την απύθμενη σκληρότητα του πρώιμου καπιταλισμού. Του Γιάννη Σχίζα
Αυτή η γυναίκα είχε κάτι από τον κυνισμό που αποτύπωσε ο Νικολό Μακιαβέλι στον Ηγεμόνα του (έργο του 1513), σε μια εποχή ανυπαρξίας του Κράτους Δικαίου και των πολιτικών δικαιωμάτων: Έργο που προσφερόταν τότε και εξακολούθησε να προσφέρεται ως εγχειρίδιο διαχείρισης ανθρώπων από μεγαλομεσαίους εξουσιαστές, αλλά και από μικρούς που ήθελαν να γίνουν χαλίφηδες στη θέση του χαλίφη…
Η Μάργκαρετ Θάτσερ διέθετε την απύθμενη σκληρότητα του πρώιμου καπιταλισμού, αυτού που έκανε ένα ιστορικό τεύχος του περιοδικού Economist (13/5/1848) να αντιστρατεύεται τον πρώτο αγγλικό νόμο για τη Δημόσια Υγεία και να διακηρύσσει: «Η δυστυχία και το κακό είναι κληροδοτήματα της φύσης και δεν είναι δυνατόν να εξαλειφθούν»… Είχε ακόμη μια εξωφρενικά αρνητική στάση έναντι των όποιων, σοσιαλιστικών ή «σοσιαλιζόντων » θεωρήσεων, συνηγορώντας υπέρ των μοναχικών ατόμων ως δομικών στοιχείων της κοινωνίας και υποβλέποντας τις -όποιες ταξικές ή μη συλλογικότητες- που λειτουργούσαν μέσα στη δυναμική των πραγμάτων. Εξ ου και η εκφώνηση μιας μνημειώδους «κοτσάνας» από την ίδια, περί του ότι «δεν υπάρχει κοινωνία, αλλά τα άτομα και οι οικογένειές τους»…
Η Θάτσερ διαφημίστηκε πολύ από τους υποστηρικτές της ως «σιδηρά» κυρία λόγω των μεγάλων μαχών που κέρδισε – εναντίον των ανθρακωρύχων ή εναντίον των Αργεντινών στα Φόκλαντς. Στην πραγματικότητα, όμως, ήταν κατασκευασμένη από το ίδιο μέταλλο της εποχής της. Η εποχή της ήταν αυτή του φθίνοντος «σοσιαλιστικού» στρατοπέδου, όταν η Κίνα έβαινε με διαστημικές ταχύτητες στον άκρατο καπιταλισμό ενώ η Σοβιετική Ένωση, ως διακρατικό μόρφωμα, κατέρρεε αμαχητί με τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, στενό συνεργάτη της Θάτσερ σε διεθνές επίπεδο, να «παραδίνει τα κλειδιά» της Ρωσίας στον Γέλτσιν και να επιδίδεται μετά από λίγα χρόνια στη διαφήμιση μιας μάρκας πίτσας…
Ήταν μια εποχή ιδεολογικού παλιμπαιδισμού που ξεκίνησε με διθυράμβους υπέρ της αγοράς και με κατεδάφιση των πιο βασικών σοσιαλιστικών θεωρημάτων: της υπεροχής της προγραμματισμένης οικονομίας έναντι της καπιταλιστικής οικονομίας με τις εγγενείς κρίσεις, της λειτουργίας του «εφεδρικού στρατού εργασίας» (σε εσωτερική ή διεθνή κλίμακα) για την καθήλωση των εργασιακών αμοιβών, της ανισόμετρης ανάπτυξης ως βασικού χαρακτηριστικού του κεφαλαιοκρατικού συστήματος, του ιμπεριαλισμού ως φάσης επιβολής των πιο προηγμένων εθνών στη διεθνή σφαίρα…
Αποθηρίωση…
Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936, στο Βερολίνο, ο Σπύρος Λούης πρόσφερε στον Αδόλφο Χίτλερ ένα «κλαδί ελιάς ως σύμβολο αγάπης και ειρήνης… με την ελπίδα ότι στο μέλλον τα έθνη δεν θα έρθουν ποτέ ξανά αντιμέτωπα παρά μόνο σε τέτοιους ειρηνικούς διαγωνισμούς».
Τότε ο Χίτλερ «βαθιά συγκινημένος έσφιξε το μελαμψό χέρι του συνεσταλμένου βοσκού», όμως ελάχιστα χρόνια αργότερα, σε μια διαδικασία σταδιακής αποθράσυνσης, εξαχρείωσης και αποθηρίωσης, εξαπέλυε τον πιο δολοφονικό πόλεμο που γνώρισε η ανθρωπότητα.
Αυτή η διαδικασία της αποθηρίωσης, της σταδιακής μεταλλαγής του προσωπικού ήθους μιας ηγέτιδος αλλά και του πολιτικού ήθους των «συνεπιβατών» της στο πλοίο της εξουσίας, ήταν χαρακτηριστική στην περίπτωση της Θάτσερ. Όπως, επίσης, έμελλε να γίνει χαρακτηριστική δύο δεκαετίες αργότερα, με την περίπτωση της Άνγκελα Μέρκελ, που μέσα σε μια πολιτική πορεία λίγων ετών έσπευσε να αποβάλει τα πρώιμα και «σοσιαλίζοντα» ιδεολογήματα της «ευρωπαϊκής σύγκλισης» και του «ευρωπαϊκού κεκτημένου» για να ασπαστεί το νεοφιλελεύθερο στυλ διαχείρισης – με αρχικό στόχο την οικονομική καταπόνηση και τελικά την υποδούλωση της ευρωπαϊκής περιφέρειας…
Το «περιβάλλον» της Θάτσερ ήταν ένας δευτεροκλασάτος ηθοποιός ταινιών γουέστερν, ο Ρόναλντ Ρίγκαν, ένας δυνάμει ντελιβεράς πίτσας, ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ένας μικρονοϊκός οικονομολογικός ακαδημαϊσμός, αδιάφορος στο να προσδιορίσει μεγάλης κλίμακας αναπτυξιακές ισορροπίες και αρκούντως ανιστόρητος ώστε να προτάξει τον Μίλτον Φρίντμαν από τις όποιες κεϊνσιανές θεωρήσεις. Ήταν ακόμη μια εποχή απέχθειας απέναντι στον σοσιαλ-αυταρχισμό και στους «ανθρώπους από μάρμαρο», η οποία έκανε αδύνατη οποιαδήποτε μαζική αντίσταση στη διαδικασία «πρωταρχικής συσσώρευσης» επί του εδάφους της Ανατολικής Ευρώπης. Τότε που η δημόσια περιουσία των λαών πουλήθηκε κοψοχρονιά ή λεηλατήθηκε άγρια μέσα σε μήνες, από καραδοκούντες καπιταλιστές των αντίστοιχων χωρών…
Στρογγυλοκάθισε στην αγκαλιά της διεθνούς πλουτοκρατίας
Όχι, η Μ. Θάτσερ δεν είχε κάτι το διακριτό από την εποχή της, δεν πήγε αντίθετα σε κάποιο κύριο ρεύμα, δεν προέτρεξε των καταστάσεων. Η ίδια, όπως η άσπρη γάτα του δρος Νο -γνωστού αντιπάλου του Τζέιμς Μποντ- βολεύτηκε στην αγκαλιά της διεθνούς πλουτοκρατίας.
Απόδειξη αυτού ότι ο εφοπλιστής Γιάννης Λάτσης της πρόσφερε φιλοξενία και συμμετοχή σε κρουαζιέρα, έχοντας μάλιστα τόση οικειότητα μαζί της ώστε να την προσφωνεί «Μάγκι».
Αξιοσημείωτο ακόμη είναι ότι όταν το 1988 ήρθε στη Ρόδο για τη Σύσκεψη των ηγετών της (τότε) ΕΟΚ, δέχθηκε ως μόνη πρόσθετη απασχόληση την ακρόαση του Φράνσις Νόελ Μπέικερ, που βρισκόταν τότε σε διαμάχη με το Ελληνικό Δημόσιο σχετικά με την τύχη 15.000 στρεμμάτων δασικής έκτασης στο Προκόπι της Εύβοιας. Μερικά χρόνια αργότερα, ύστερα από σοβαρή αμέλεια του δικηγόρου του Ελληνικού Δημοσίου και μη εμφάνισή του σε κρίσιμη φάση μιας δικαστικής διαδικασίας πολλών δεκαετιών, το δικαστήριο επιδίκασε οριστικά τα 15.000 στρέμματα στην οικογένεια Μπέικερ…
