Συνέντευξη του Νασίμ Αλάτρας, παραγωγού του ντοκιμαντέρ «Γάζα Ερχόμαστε» στον Νίκο Ταυρή.
Στο 12ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης το ντοκιμαντέρ Γάζα Ερχόμαστε απέσπασε το βραβείο κοινού. Η ταινία αφορά το ριψοκίνδυνο ταξίδι 44 ακτιβιστών από όλο τον κόσμο που ταξίδεψαν από την Ελλάδα στην Κύπρο και από εκεί στη Γάζα το καλοκαίρι του 2008 και έσπασαν έτσι τον ναυτικό αποκλεισμό της περιοχής έπειτα από 41 χρόνια. Το ντοκιμαντέρ, διάρκειας 49 λεπτών, ήρθε πρώτο στις προτιμήσεις του κοινού με 4.792 ψήφους. Το βραβείο συνοδευόταν από χρηματικό έπαθλο της τάξεως των 10.000 ευρώ τα οποία διατέθηκαν για την ενίσχυση της νέας αποστολής και την ανοικοδόμηση της Γάζας. Όμως το να φτιαχτεί ένα τέτοιο ντοκιμαντέρ δεν είναι ένα εύκολο εγχείρημα. Είχε πολλές δυσκολίες σε πολλά επίπεδα. Για όλα αυτά μιλήσαμε με τον παραγωγό του ντοκιμαντέρ, Νασίμ Αλάτρας.
Τι ήταν αυτό που σας έδωσε την ιδέα να γίνει ένα ντοκιμαντέρ για το σπάσιμο του αποκλεισμού της Γάζας;
Παρακολουθούσα το ταξίδι μέσω του Βαγγέλη Πισσία και του Τάκη Πολίτη, αλλά και κάποιων φίλων, εντός και εκτός Ελλάδας, οι οποίοι με ενημέρωναν για τις δυσκολίες και τα εμπόδια στο ταξίδι προς τη Γάζα που αντιμετώπιζαν οι 44 ακτιβιστές και πώς τα ξεπερνούσαν με επιμονή και θέληση. Εκείνη τη στιγμή αντιλήφθηκα το γεγονός ότι αυτές οι δυσκολίες και τα εμπόδια ήταν, για εκείνους τους ακτιβιστές, λίγα μπροστά στις δυσκολίες που βρήκαν στην εύρεση, την αγορά, την απόκρυψη και την επισκευή των δύο πλοίων. Έτσι, όταν είδα τις εικόνες που μετέδιδε ζωντανά το αραβικό κανάλι Αλ-Τζαζίρα από τη Γάζα, σκέφτηκα ότι κανένας δεν πρόκειται να αποδώσει τις δυσκολίες αυτές, που είναι η κρυφή ιστορία της αποστολής, το ενδιαφέρον που αξίζει πραγματικά. Έτσι, η ιδέα να γίνει η ιστορία ντοκιμαντέρ εδραιώθηκε στο μυαλό μου. Ήθελα να ενώσω τις δυο άκρες της ιστορίας: την κρυφή, δηλαδή, την οργάνωση της αποστολής και τις δυσκολίες, με εκείνη την εικόνα λαϊκής υποδοχής των δύο πλοίων στη Γάζα. Η υποδοχή ήταν ημέρα ονείρου, ήταν μια μέρα ίση με χίλιες μέρες. Εκείνη τη μέρα το λιμάνι της Γάζας έγινε, για μένα, το ομορφότερο σημείο του σύμπαντος.
Πώς άρχισε να υλοποιείται η ιδέα;
Μετά την επιστροφή των δύο πλοίων από τη Γάζα, συναντήθηκα με τους ήρωες του Αιγαίου και της Μεσογείου. Κατέγραψα με τη κάμερά μου το θέμα με όλες του τις διαστάσεις. Πήγα με τους ακτιβιστές στα καρνάγια και τους χώρους που σύχναζαν, κατά τη διάρκεια της επισκευής των δύο καραβιών. Στη συνέχεια, επικοινώνησα με φίλους μου που εργάζονται στο Αλ-Τζαζίρα και πρότεινα το θέμα στους αρμόδιους. Υπήρχε μεγάλο ενδιαφέρον και θα ήθελα στο σημείο αυτό να ευχαριστήσω το «δύσκολο διαπραγματευτή» Ζαϊντούν Αλ-Μπάντρι και τη σκηνοθέτιδα των επιτυχιών Ραουάν Ντάμεν. Η επιτροπή του Αλ-Τζαζίρα είχε ζητήσει μια εκτίμηση που να περιλαμβάνει όλες τις τεχνικές και οικονομικές λεπτομέρειες. Απευθύνθηκα στον Αυγερόπουλο και συμφωνήσαμε στην κατάθεση μιας πρότασης στο Αλ-Τζαζίρα. Από εκεί και μετά συνεχίσαμε, παράλληλα, με το ξεκίνημα των γυρισμάτων, τις διαπραγματεύσεις για τα οικονομικά και τα πνευματικά δικαιώματα. Συμφώνησε και ο Αυγερόπουλος, επειδή για μας ήταν σημαντικό το μήνυμα που ήθελαν να στείλουν οι ακτιβιστές μέσα από το ντοκιμαντέρ και στους Έλληνες πολίτες, να αποκτήσουμε τα δικαιώματα προβολής και διανομής του στην ελληνική Επικράτεια και, τελικά, το καταφέραμε.
Ένα τέτοιο σχέδιο, όμως, δεν ήταν εύκολο να υλοποιηθεί. Χρειαζόταν μια αρκετά ικανή ομάδα.
Ακριβώς. Καταρχήν μια τέτοια πρόταση χρειαζόταν κάποια ελληνική εταιρία παραγωγής, καθώς και Άραβες οι οποίοι θα μπορούσαν να συνεργαστούν. Ο πρώτος Έλληνας σκηνοθέτης που ήρθε στο μυαλό μου, ήταν ο Γιώργος Αυγερόπουλος. Ένας ντοκιμαντερίστας με υψηλές ικανότητες, ο οποίος θα μπορούσε να μεταφέρει το σκεπτικό τού ρεπορτάζ στον Άραβα πολίτη, καθώς ο ίδιος έχει επισκεφτεί τη Γάζα και τρέφει μεγάλη αγάπη προς το λαό της. Και, επίσης, ήμουν βέβαιος ότι μπορεί να κερδίσει το σεβασμό και την εκτίμηση του επιτελείου του Αλ-Τζαζίρα. Στη συνάντηση με τους Έλληνες ακτιβιστές γνώρισα και τον κινηματογραφιστή Γιάννη Καρυπίδη, ο οποίος είχε τα χαρακτηριστικά σκηνοθέτη και αντάρτη ταυτόχρονα. Είχε κερδίσει την εμπιστοσύνη μου όταν «πέταξε» πίσω του τα πάντα, προκειμένου να είναι πάνω σε ένα από τα πλοία, και «πέταξε» ακόμα και την ίδια του την κάμερα μέσα στο πλοίο και έγινε λοστρόμος – βέβαια, έτσι μας στέρησε πολλά πραγματικά πλάνα που χρειαζόταν το ντοκιμαντέρ. Ο Γιώργος και ο Γιάννης συνεργάστηκαν για τη σκηνοθεσία αυτού του ντοκιμαντέρ, παρά το γεγονός ότι προέρχονται από δύο διαφορετικές σχολές σκηνοθεσίας και διαφορετικές νοοτροπίες. Ζήτησα, επίσης, από το συνάδελφο Νικόλα Ζηργάνο τη βοήθειά του και δεν δίστασε ούτε στιγμή, παρά το μεγάλο φόρτο εργασίας του στην Ελευθεροτυπία. Ήταν πολύ χαρούμενος που θα έγραφε το σενάριο του Γάζα Ερχόμαστε και η προσφορά του στο ντοκιμαντέρ δεν σταματούσε εκεί, αφού βοήθησε σε όλες τις τεχνικές πλευρές.
Επίσης, ο φίλος μου, ανταποκριτής του aljazeera.net, Σάντι Αλ-Αγιούμπι, ο οποίος κέρδισε την εμπιστοσύνη μου λόγω του γλωσσικού πλούτου που διαθέτει, αλλά και λόγω του δημοσιογραφικού του έργου, καθώς κατάφερε σε σύντομο χρονικό διάστημα να φέρει στην επιφάνεια ζητήματα πολιτικά, κοινωνικά και πολιτισμικά τα οποία, μέχρι πρόσφατα στην Ελλάδα, κάποιοι ήθελαν να παραμένουν κρυμμένα μυστικά. Σήμερα τα μαθαίνουν εκατομμύρια Άραβες πολίτες μέσα από την ιστοσελίδα του Αλ-Τζαζίρα.
Ήταν εύκολο να βρεθεί υλικό;
Το επιτελείο άρχισε να δουλεύει και να οργώνει όλες τις άκρες της ιστορίας. Αναζητούσαμε από τους ακτιβιστές ό,τι υλικό διέθεταν πάνω από τα πλοία, από τα λιμάνια, από τα καρνάγια. Το μεγαλύτερο μέρος του υλικού ήταν ακατάλληλο. Ένα μεγάλο μέρος του ήταν πραγματικά «κουρέλια» που χρειάζονταν τα χέρια ενός «μάστορα» σαν τον Γιώργο και τα μαγικά χέρια του Γιάννη Μπιλίρη και της Άννας Πρόκου και, βέβαια, μην ξεχάσω και τον Νίκο ο Ζηργάνο που θαυματοργούσε στο σενάριο και μερικές δικές μου πινελιές, ειδικά στην αραβική έκδοση, καταφέραμε να το μετατρέψουμε σε καρέ, αληθινά διαμάντια στο ντοκιμαντέρ.
Εντύπωση προκαλεί και η ποιότητα της μεταγλώττισης, αν αναλογιστεί κανείς τα διαφορετικά πολιτιστικά υπόβαθρα. Πώς έγινε αυτό κατορθωτό;
Η μεταγλώττιση του ντοκιμαντέρ προς την αραβική γλώσσα ήταν από τις πιο ευχάριστες στιγμές, αφού ήταν το σημείο στο οποίο θα φαινόταν η ικανότητα όλων για συνεργασία, παρά τις μορφωτικές, ιδεολογικές και θρησκευτικές διαφορές, κάτι το οποίο αποτελεί ένα από τα μηνύματα του ντοκιμαντέρ. Όταν έφτασε η στιγμή της μεταγλώττισης στα αραβικά, άνοιξα την ατζέντα μου και άρχισα να επικοινωνώ με Άραβες φίλους και συντρόφους, για να δίνουν τις φωνές τους για τους ήρωες της άρσης του αποκλεισμού. Ήρθαν πολλοί. Το γραφείο της εταιρίας και το στούντιο γέμισαν με αραβικές φωνές. Η χαρά ζωγραφιζόταν στα πρόσωπα όλων, κάθε φορά που βρίσκαμε μια φωνή που ταίριαζε σε κάποια αγγλική ή ελληνική φωνή. Εκεί, η μοντέρ Άννα Πρόκου έκανε θαύματα με το μουσικό της αφτί. Να αναφέρω τον κύριο Μαχμούντ Χαζάμ ο οποίος υποδύθηκε το Βαγγέλη Πισσία, αλλά και τον τραγουδιστή του ελληνοαραβικού συγκροτήματος Αλ-Μαχάμπα και την ανδαλουσιανή φωνή τού Ναμπίλ Αλ-Σάγιεγ, καθώς και τον ποιητή μας Ζάκι Αλ-Αζάμπι, ο οποίος διαθέτει έναν θησαυρό από φωνές, από τον οποίο μας προμήθευε. Άραβες και Έλληνες συνεργάστηκαν δημιουργικά, παρ’ όλο που προέρχονται από διαφορετικούς πολιτισμικούς ορίζοντες. Έβαλαν τη διαφορετικότητά τους στην άκρη για τη Γάζα και το λαό της Γάζας, για να σπάσουν τον αποκλεισμό και για να φέρουν το χαμόγελο στους ήρωες-πολίτες της Γάζας. Έτσι, μια ομάδα διεθνών ακτιβιστών κατάφερε να σπάσει τον αποκλεισμό και να αράξουν δύο καράβια στο λιμάνι της Γάζας. Επίσης, μια ομάδα αποτελούμενη από Άραβες και Έλληνες κατάφερε να σπάσει το εμπόδιο της διαφορετικότητας και να «αράξει» το ντοκιμαντέρ Γάζα Ερχόμαστε στο «λιμάνι» του καναλιού Αλ-Τζαζίρα.
