Στα πρόσφατα διαγγέλματά του για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης έδειξε ένα διαφορετικό πρόσωπο, συγκριτικά με τη νεοφιλελεύθερη πολιτική που πιστεύει και εφαρμόζει. Μάλιστα τόνισε ότι «Η πρώτη μας προτεραιότητα είναι μία και αδιαπραγμάτευτη: Να σώσουμε ζωές. Πρώτη μας φροντίδα είναι ο άνθρωπος και η δημόσια υγεία. Για αυτό και επιβάλαμε, πολύ νωρίτερα από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, μέτρα πρωτοφανή για καιρό ειρήνης. Και συνεχίζουμε σε αυτήν την κατεύθυνση.»
Μόνη και απογυμνωμένη
Φυσικά οι έκτακτες συνθήκες απαιτούν έκτακτα μέτρα, αλλά είναι μόνο αυτό ή υπάρχουν και άλλοι λόγοι που «επιβάλλουν» στον Κ. Μητσοτάκη και τη Ν.Δ. να αποστασιοποιούνται από τους ομοϊδεάτες τους π.χ. Μπόρις Τζόνσον, να «προτρέχουν» ακόμα και από τα όργανα της Ε.Ε. και να λαμβάνουν μέτρα; Ως απαντήσεις μπορούν να αναφερθούν πολλά. Στεκόμαστε μόνο σε δύο παραμέτρους.
Πρώτον, η κυβέρνηση γνωρίζει ότι είναι μόνη της. Δεν έχει να προσδοκά βοήθεια από πουθενά. Με την παρούσα κρίση αποδεικνύεται ότι το οικοδόμημα Ευρωπαϊκή Ένωση έχει καταρρεύσει. Ο «κανόνας» στην παρούσα κρίση στην ανύπαρκτη Ε.Ε. είναι ότι κάθε κυβέρνηση είναι μόνη της, κλείνει τα σύνορά της και προσπαθεί με ό,τι μέσα και πολιτικές διαθέτει να αντιμετωπίσει την κατάσταση. Δεν υπάρχει καμία αλληλεγγύη, καμία βοήθεια από πουθενά. Όλοι οι γνωστοί σύμμαχοι και συμπαραστάτες στα δύσκολα, όπως προσπαθούσαν επί χρόνια να μας πείσουν, ασχολούνται μόνο με τα του οίκου τους. Τέλος, η εικόνα των φοβισμένων αλλά παχυλότατα αμειβόμενων Ευρωπαίων αξιωματούχων γραφειοκρατών, που δεν έχουν να πουν απολύτως τίποτε, δεν έχουν να δώσουν καμία λύση ουσίας στους Ευρωπαίους πολίτες, ακυρώνει την όποια τελευταία ελπίδα μπορεί να έτρεφε κάποιος ότι κάτι μπορεί να κάνουν. (περισσότερα επί του θέματος διαβάστε στις σελίδες 16-17).
Δεύτερον, επίσης η κυβέρνηση γνωρίζει ότι είναι «γυμνή» μπροστά στην προβλεπόμενη γιγάντωση της παρούσας κρίσης. Η αποσάθρωση-διάλυση του δημόσιου συστήματος Υγείας επί δεκαετίες, όχι μόνο κατά τη μνημονιακή περίοδο, που την υπηρέτησαν πιστά με νεοφιλελεύθερες πολιτικές Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ, δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τα προβλεπόμενα μεγέθη για διαγνώσεις, απλές νοσηλείες, νοσηλείες βαριών περιστατικών και φυσικά να διαχειριστεί το θέμα των θανάτων. Συνεπώς η κυβέρνηση κάθεται σε μια ωρολογιακή βόμβα που το ίδιο το πολιτικό σύστημα με τις επιλογές του έχει δημιουργήσει. Γι’ αυτό προσπαθεί όσο μπορεί να αποστασιοποιηθεί από αυτήν την κατάσταση, που και η ίδια συμμετείχε σε πολύ μεγάλο βαθμό στη δημιουργία της, δείχνοντας σήμερα ένα «άλλο» πρόσωπο. Ξαφνικά, μπροστά στον φόβο, «βρέθηκαν» χρήματα, ετοιμάζονται λύσεις κ.λπ.
Επίσης, για να αντιμετωπίσει την κατάσταση, η κυβέρνηση αφενός προσπαθεί, εκτός από το ανθρωπιστικό πρόσωπο του «εμείς κάνουμε ό,τι μπορούμε με κριτήριο να σώσουμε ζωές», να μεταφέρει ένα μεγάλο μερίδιο της ευθύνης στον λαό όσον αφορά την επίδειξη κοινωνικής και ατομικής ευαισθησίας στην τήρηση των περιοριστικών μέτρων. Ουσιαστικά να τον κάνει συνυπεύθυνο στην εξάπλωση του ιού.
Τέλος ο πρωθυπουργός επαινεί τις προσπάθειες του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού. Έχει σημασία να τα λέει αυτά ο Κ. Μητσοτάκης όταν η κεντρική αντίληψη της ιδεολογίας του και της Ν.Δ. είναι «οι τεμπέληδες δημόσιοι υπάλληλοι», στους οποίους συμπεριλαμβάνονταν πάντοτε και το προσωπικό των νοσοκομείων. Σήμερα, στα δύσκολα, έγιναν ξαφνικά ήρωες και αξίζουν επαίνους. Για να έχουμε μια αίσθηση του μέτρου σχετικά με τον κ. πρωθυπουργό και τα έργα του αρκεί να θυμηθούμε ότι όταν ο ίδιος ήταν «υπουργός» Διοικητικής Μεταρρύθμισης το 2013, στο πρώτο κύμα του προγράμματος «κινητικότητας» δημοσίων υπαλλήλων, κοινώς τους προετοίμαζε για απόλυση, που αποτελούνταν από 12.500 άτομα, οι 1.835 δηλαδή 15% ήταν από το υπουργείο Υγείας. Μάλιστα τότε ο κ. Μητσοτάκης έλεγε ότι «ότι η κινητικότητα δεν αποτελεί μόνο υποχρέωση της χώρας μας έναντι των πιστωτών, αλλά είναι και ένα θετικό εργαλείο, που, τελικά, θα οδηγήσει στην καλύτερη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού του Δημόσιου Τομέα».
Απαξίωση και ξεχαρβάλωμα
Τι είναι όμως αυτό που φοβίζει την κυβέρνηση σε σχέση με την εξάπλωση του ιού; Η γνώση ότι το εθνικό σύστημα Υγείας είναι διαλυμένο σε όλα τα επίπεδα: οργανωτικά, υποδομές, εξοπλισμός, προσωπικό, οικονομικοί πόροι. Η διάλυση αυτή όπως προαναφέραμε κρατά περίπου τρεις δεκαετίες και είναι αποτέλεσμα πολιτικών επιλογών από όλο το πολιτικό σύστημα. Όμως ειδικά στην περίοδο των μνημονίων η διάλυση του συστήματος έλαβε εκρηκτικές διαστάσεις καθώς μέσω της συνεχούς μείωσης των δαπανών, που εφάρμοσαν όλοι οι επίορκοι πολιτικοί κατ’ απαίτηση των δανειστών, το εθνικό-δημόσιο σύστημα Υγείας οδηγήθηκε σε μείωση των μονάδων Υγείας και νοσοκομείων, μείωση προσωπικού, μείωση παροχών για να φτάσει στη σημερινή τραγική κατάσταση.
Όλες οι κυβερνήσεις από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 σε εφαρμογή των κατευθύνσεων της ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας, σε υποδειγματική συνεργασία μαζί της, και με ιδεολογική στήριξη από τη ντόπια «δημοσιογραφία» και μέρος της διανόησης, προώθησαν συστηματικά τη διάλυση του δημόσιου συστήματος Υγείας. Ήταν μία από τις πολλές μεταρρυθμίσεις που επιβλήθηκαν στη χώρα μας. Η διάλυση του δημόσιου συστήματος Υγείας υλοποιήθηκε σε τρεις άξονες:
1) Την απορύθμιση και απαξίωση του υπάρχοντος δημόσιου συστήματος Υγείας, με τις συνεχείς περικοπές δαπανών, την εφαρμογή ιδιωτικό-οικονομικών κριτηρίων στη λειτουργία των δημόσιων νοσοκομείων, τις λίστες, τα κλειστά δημόσια νοσοκομεία και τις εντατικές, τις συγχωνεύσεις νοσοκομείων, τις ιδιωτικοποιήσεις υπηρεσιών (απογευματινά ιατρεία με υψηλό κόστος), τις μειώσεις προσωπικού, τις ιδιωτικοποιήσεις εργασιών στα νοσοκομεία κ.λπ.
2) Τη διάλυση των Κέντρων Υγείας τα οποία, είτε μετατράπηκαν σε απλά ιατρεία, είτε έκλεισαν, και την πλήρη εγκατάλειψη των αγροτικών ιατρείων.
3) Τη διάλυση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης και τη σύνδεσή του στα θέματα υπηρεσιών Υγείας, στην ουσία την προσφορά του στον ιδιωτικό τομέα.
Φυσικά όλα αυτά υποτάσσονται στη λογική της μετατροπής του θέματος της Δημόσιας Υγείας από κοινωνικό αγαθό σε εμπόρευμα. Έτσι την ίδια περίοδο είδαμε να μεγεθύνεται με άλματα ο ιδιωτικός τομέας της Υγείας με τις μεγάλες μονάδες τύπου νοσοκομείων αλλά και τα επί μέρους τοπικά διαγνωστικά και ιατρικά κέντρα.
Η εικόνα της διάλυσης του δημόσιου συστήματος Υγείας την τελευταία δεκαετία μπορεί να καταγράφεται με δύο στοιχεία: α) τη μαζική μετανάστευση γιατρών στο εξωτερικό τη μνημονιακή περίοδο και β) τη δραματική μείωση των δημόσιων δαπανών Υγείας.
Όπως είναι γνωστό στην περίοδο της μνημονιακής λαίλαπας ένα από τα ακριβότερα τιμήματα που πλήρωσε η ελληνική οικονομία και ωφελήθηκαν οι δανειστές είναι η μαζική μετανάστευση των νέων μας στο εξωτερικό και κυρίως των νέων επιστημόνων. Πάνω από 500.000 νέοι εγκατέλειψαν τη χώρα για να προσφέρουν τις εξειδικευμένες υπηρεσίες τους, που απέκτησαν με ελληνική δαπάνη, στις χώρες των δανειστών. Ανάμεσα σε αυτούς οι γιατροί αποτελούν αριθμητικά μια από τις σημαντικότερες κατηγορίες. Ενδεικτικά μόνο ο Ιατρικός Σύλλογος Αθήνας (ΙΣΑ) στην περίοδο 2010-2019 εξέδωσε 13.061 πιστοποιητικά για το εξωτερικό. Από αυτά 1.191 και 1.097 ήταν το 2018 και 2019 για να γνωρίζουμε ότι ακόμα και χωρίς μνημόνια η μετανάστευση των γιατρών συνεχίζεται. Επίσης στην περίοδο της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος «ορκίζεται» σήμερα στο όνομα της δημόσιας Υγείας, μετανάστευσαν 5.177 γιατροί με πιστοποιητικό του ΙΣΑ, δηλαδή το 40% του συνόλου των γιατρών που μετανάστευσαν την περίοδο 2010-2019. Συνολικά ο αριθμός των Ελλήνων γιατρών που μετανάστευσαν έχει ξεπεράσει κατά πολύ τις 18.000!
Όσον αφορά τη δημόσια δαπάνη, στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται τα διαθέσιμα στοιχεία (2009-2017) δαπανών Υγείας από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ). Στην εξεταζόμενη περίοδο οι δημόσιες δαπάνες σε τρέχουσες τιμές μειώθηκαν από 15,4 δισ. ευρώ σε 8,8 δηλαδή κατά 6,6 δισ. ή 42,3%! Η αναλογία τους σε ποσοστό στο ΑΕΠ, παρά τη δραματική του μείωση κατά 24%, έπεσε από 6,5% το 2009 σε 4,9%.
Η κατάσταση μετά το 2017 όπως περιγράφεται στους κρατικούς προϋπολογισμούς δεν έχει αλλάξει. αντίθετα συνεχίζει να χειροτερεύει. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται η χρηματοδότηση των δημόσιων νοσοκομείων και της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας από τον κρατικό προϋπολογισμό και τους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης.
Προκύπτει ότι η δημόσια δαπάνη για νοσοκομεία και πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας και επί ΣΥΡΙΖΑ και επί Ν.Δ. αν και βγήκαμε από τα μνημόνια συνεχίζει να μειώνεται. Στην περίοδο 2017-2020 είναι μειωμένη κατά 264 εκατ. ευρώ ή 9,4% και αντιστοιχεί πλέον στο 1,3% του ΑΕΠ από 1,6% το 2017.
Πώς έγινε αυτό το έγκλημα εις βάρος του ελληνικού λαού; Από ελληνικές κυβερνήσεις που υπάκουαν σε εντολές των δανειστών. Το σχέδιο ετοιμαζόταν εδώ και χρόνια και οι εθελόδουλοι εκάστοτε κυβερνητικοί το εκτελούσαν υπάκουα για να παίρνουν τη «δόση». Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε ο ευρωβουλευτής Μάρτιν Σίρντεβαν μόνο στην περίοδο 2011-2018 η Κομισιόν ζήτησε 63 φορές από τα κράτη-μέλη να μειώσουν τις δαπάνες για την Υγεία και να προχωρήσουν σε ιδιωτικοποιήσεις στον συγκεκριμένο τομέα. Έτσι καταλήξαμε σήμερα στην Ελλάδα χωρίς υποδομές και δυνατότητες για την αντιμετώπιση της παρούσας κρίσης και ακόμα δεν έχουμε δει τα χειρότερα. Ενώ στην Ιταλία που τα πράγματα εξελίσσονται σαφώς πιο δύσκολα ο κόσμος πεθαίνει καθημερινά κατά εκατοντάδες πλέον από τη νόσο χωρίς δυνατότητα καμίας βοήθειας.
Στην παρούσα κρίσιμη περίοδο για όλους μας τα παραπάνω δεν τα λέμε για να γίνουμε Κασσάνδρες. Τα αναφέρουμε για να γνωρίζουμε τι πρέπει να διεκδικήσουμε ως λαός την επόμενη μέρα. Και είναι πολλά που πρέπει να αλλάξουν, αλλά και να αλλάξουμε…
Μακριά από την μικροπολιτική…
Η κυβέρνηση αποφάσισε να δώσει 10 δισ. για στήριξη της οικονομίας, των επιχειρήσεων και των εργαζομένων. Αυτό είναι αναγκαίο. Όμως ήδη αρχίζει η «συγκεκριμενοποίησή» τους και το σίριαλ ποιοι το δικαιούνται και πότε θα το πάρουν.
Το κεντρικό ερώτημα πού πρέπει να θέσει ο πολίτης προς την κυβέρνηση και να πάρει απάντηση είναι πόσα χρήματα θα διατεθούν άμεσα –τώρα– για την στήριξη της δημόσιας Υγείας. Αυτό είναι το κρίσιμο και σε αυτό δεν έχουμε εικόνα και πληροφόρηση. Γιατί τα επιδόματα τα γνωρίζουμε και ξέρουμε ότι ένα μέρος της κοινωνίας αποκλείεται από αυτά. Απλούστατα γιατί είναι ένα τμήμα δεν καταγράφεται πουθενά. Ένα άλλο δεν μπορεί να αποδείξει ότι εργάζονταν ή ότι έχει ανάγκη κ.λπ.
Επομένως σήμερα που δίνεται μια μάχη, είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε τι δίνεται για τον τομέα που τώρα έχει ιδιαίτερη ανάγκη. Για να τραφεί και να τη βγάλει πέρα ο πληθυσμός υπάρχουν πολλοί τρόποι για να επιλυθεί αυτό το πρόβλημα πολιτικά, ηλεκτρονικά, με μέτρα που παγώνουν όλες τις πληρωμές προς τις υπηρεσίες νερού, ρεύματος, τηλεφώνου, με την παροχή κάρτας σε όλους τους πολίτες για την προμήθεια των αναγκαίων για την διατροφή τους, με διατίμηση σε βασικά είδη κ.λπ.
