της Μαρίας Χατζησταυράκη
Στις 29 Σεπτεμβρίου η κυβέρνηση, με σχέδιο νόμου που εισήγαγε στη Βουλή, προχώρησε στην τροποποίηση της Σύμβασης Παραχώρησης προς όφελος της COSCO και σε βάρος των συμφερόντων του Ελληνικού Δημοσίου, απαλλάσσοντάς την εταιρεία από την καταβολή ποινικών ρητρών για την μη εκτέλεση των έργων των υποχρεωτικών επενδύσεων που προέβλεπε η σύμβαση. Με το ίδιο σχέδιο νόμου η κυβέρνηση δίνει στην COSCO παράταση πέντε (5) ετών για την εκτέλεση των έργων αυτών με δυνατότητα νέας παράτασης για άλλα 5 χρόνια, ενώ της παραχωρεί και το υπολειπόμενο 16% των μετοχών που έπρεπε να της μεταβιβασθούν με την ολοκλήρωση των επενδύσεων. Με τις νέες εξελίξεις ανοίγει ο δρόμος για την Cosco για εφαρμογή του Master Plan της και αλλαγή πλέον όχι μόνο του λιμανιού αλλά και όλης της πόλης με νέο ναυπηγείο, εμπορικά κέντρα και ξενοδοχεία, που θα αλλάξει εντελώς τη φυσιογνωμία του τόπου. Όμως, το ζήτημα στην ουσία του αποδίδεται με τον τίτλο «άνευ όρων παράδοση», καθώς μέσω της απόκτησης πλέον και των μετοχών, ο έλεγχος του λιμανιού μεταφέρεται αποκλειστικά στην Cosco.
Η ιστορία της διείσδυσης και επικράτησης της Cosco στο λιμάνι είναι πιο παλιά. Ενδεικτικά αναφέρουμε τη συμφωνία εκμετάλλευσης του σταθμού εμπορευματοκιβωτίων στις προβλήτες ΙΙ και ΙΙΙ το 2008. Στη συνέχεια, το 2011, το 74% του ΟΛΠ μεταφέρθηκε στο ΤΑΙΠΕΔ, ενώ το 26% διατέθηκε στο χρηματιστήριο. Επόμενος μεγάλος σταθμός, η αγορά από την Cosco το 2016 του 67% των μετοχών του ΟΛΠ σε δύο δόσεις, η πρώτη με 280,5 εκατ. ευρώ για το 51% και η δεύτερη, με 88 εκατ. ευρώ για το 16%, με την προϋπόθεση διεξαγωγής επενδύσεων ύψους 293,8 εκατ. ευρώ έως τον Αύγουστο 2021. Κι έτσι φτάνουμε στο σήμερα. Το ξεπούλημα έχει ξεκινήσει από πολύ πιο πριν και σε αυτό έχουν συνδράμει όλες οι κυβερνήσεις των τελευταίων ετών. Μπορεί ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Γιάννης Ραγκούσης, να φωνάζει πολύ σήμερα από τα έδρανα της αντιπολίτευσης, όμως εμείς οφείλουμε να μην ξεχνάμε το ρόλο που είχε παίξει και ο ΣΥΡΙΖΑ σε όλη αυτήν την ιστορία βάζοντας τα θεμέλια αυτής της συμφωνίας το 2016. Ποιος ξεχνά άλλωστε τις δηλώσεις του Αλέξη Τσίπρα το 2016 ότι η αποκρατικοποίηση του ΟΛΠ είναι αφετηρία για προσέλκυση επενδύσεων ή τις λαμπρές τελετές στο Ζάππειο με τον Κινέζο πρέσβη και τον πρόεδρο της Cosco για να επισφραγίσουν την …νέα αποικιοκρατική συνθήκη.
Για τη μη εκπλήρωση των υποχρεώσεών της η Cosco δηλώνει μη υπαίτια, καθώς όπως λέει υπήρξαν «γεγονότα αναστολής» που συνέβαλαν στη μη διεξαγωγή των επενδύσεων, εννοώντας και τις δίκαιες προσφυγές πολιτών έναντι της δραστηριότητας της Cosco όταν αυτή απειλούσε το περιβάλλον, την ποιότητα της ζωής των κατοίκων και την πολιτιστική κληρονομιά του Πειραιά.
Όπως αναφέρουν σχετικά δημοσιεύματα ο ετήσιος τζίρος του ΟΛΠ το 2007, πριν δηλαδή από την παραχώρηση, ήταν 171 εκατ. ευρώ, ενώ το 2020 ήταν 132 εκατ. ευρώ. Ενώ δηλαδή αυξάνεται η κίνηση από την Cosco, ο κύκλος εργασιών έχει μειωθεί σημαντικά. Αυτό πως απαντιέται από τη σημερινή και τις προηγούμενες κυβερνήσεις; Δεν απαντιέται, όπως δεν απαντιούνται και καταγγελίες για λαθρεμπόριο και φοροδιαφυγή μέσω του λιμανιού. Κι αυτό γιατί η πώληση του μεγαλύτερου λιμανιού της χώρας έγινε με πρόσχημα την «ανάπτυξη» και τις «επενδύσεις» για να εξυπηρετηθούν μεγαλύτεροι γεωπολιτικοί σχεδιασμοί. Ο Πειραιάς συμμετέχει στο νέο Δρόμο του Μεταξιού της Κίνας, που περιλαμβάνει 140 χώρες, από την Κίνα έως την Ευρώπη και τη Λατινική Αμερική. Στην Κεντρική Ευρώπη η Κίνα παρενέβη δρομολογώντας πολύ μεγάλες αλλαγές τόσο στις υποδομές όσο και στην παραγωγή. Το λιμάνι του Πειραιά ευρισκόμενο σε μία πολύ στρατηγική θέση –στο σταυροδρόμι θαλασσίων οδών που συνδέουν την Ασία μέσω του Σουέζ, την Αφρική και τη Μέση Ανατολή με την Ευρώπη, όπως επίσης με τη Μαύρη Θάλασσα– αποτελεί σημαντικό απόκτημα και θα συνεχίσει να παίζει ρόλο στα σχέδια τους.
Αν υπήρχαν έστω και λίγοι που ως τώρα αντιμετώπιζαν το θέμα Cosco με διάφορα «ναι μεν… αλλά επενδύσεις» πλέον ούτε κι αυτοί δε μπορούν να ισχυριστούν ότι αυτό το νέο-αποικιοκρατικό μοντέλο που εφαρμόζεται στο μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας από την Κίνα έχει οτιδήποτε καλό να προσφέρει στις τοπικές κοινωνίες. Ακόμα και ο δήμαρχος Πειραιά, Γιάννης Μώραλης, αναγκάστηκε να πάρει θέση αναφέροντας πως τα περισσότερα ζητήματα που θέτει η τοπική αυτοδιοίκηση σε σχέση με τη σύμβαση παραχώρησης, δυστυχώς δεν έχουν εισακουστεί, και «δεν έχει υπάρξει διαβούλευση όπως περιμέναμε»… Θα ήταν αδύνατο να αδιαφορήσει άλλωστε καθώς με αυτήν την νέα σύμβαση καταργείται η… μία και μοναδική θέση που κατείχε ο Δήμος Πειραιά στο διοικητικό συμβούλιο του ΟΛΠ και η οποία άνηκε στον Δήμαρχο Πειραιά. Με αυτόν τον τρόπο εξαφανίζεται και η όποια επίφαση ελέγχου ή παρέμβασης στη λήψη αποφάσεων από ελληνικής πλευράς μπορεί να υπήρχε.
Οι σχεδιασμοί στη βιομηχανική και λιμενική ζώνη του Πειραιά, όπως περιλαμβάνονται στο Master Plan της Cosco θέλουν τη δημιουργία μεγάλου ναυπηγείου στην ακτή του Περάματος, ενώ υπάρχει σχεδιασμός για εμπορικά κέντρα, πεντάστερα ξενοδοχεία, πάρκα καινοτομίας κ.ά. που θα περιορίσουν τους ελεύθερους χώρους και θα αυξήσουν την περιβαλλοντική μόλυνση και την κυκλοφοριακή συμφόρηση. Οι παρεμβάσεις σε εγκαταλελειμμένα βιομηχανικά κτίρια και αποθήκες, που περιλαμβάνονται στο Master Plan της Cosco, θα αλλάξουν τους όρους δόμησης και θα επηρεάσουν την πρόσβαση του λαού του Πειραιά στη θάλασσα. Ενώ ήδη γνωρίζουμε τη στάση που έχει κρατηθεί ως τώρα από την Cosco, και την έλλειψη ακόμη και στοιχειώδους σεβασμού στο περιβάλλον, στους αρχαιολογικούς χώρους και στην ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά του Πειραιά.
Οι σχεδιασμοί στη βιομηχανική και λιμενική ζώνη του Πειραιά, όπως περιλαμβάνονται στο Master Plan της Cosco, θα περιορίσουν τους ελεύθερους χώρους, θα αυξήσουν την περιβαλλοντική μόλυνση και την κυκλοφοριακή συμφόρηση, θα αλλάξουν τους όρους δόμησης και θα επηρεάσουν την πρόσβαση του λαού του Πειραιά στη θάλασσα
Τι λένε οι φορείς της περιοχής
Στην απόφασή του το Δημοτικό Συμβούλιο Κερατσινίου-Δραπετσώνας αναδεικνύει σημαντικές πλευρές και παίρνει θέση για το Master Plan της Cosco και τους σχεδιασμούς που υπάρχουν: «Στη νέα εκδοχή του Master Plan προτείνονται για την πόλη δύο νέες παρεμβάσεις οι οποίες αλλάζουν με τρομακτικό τρόπο τη φυσιογνωμία της πόλης, βίαια χειροτερεύουν την ποιότητα ζωής των ανθρώπων, δημιουργούν σοβαρότατα κυκλοφοριακά και περιβαλλοντικά ζητήματα και απομειώνουν την περιουσία των δημοτών.
Η μία πρόταση της Cosco θέλει να δημιουργήσει μπροστά από την περιοχή στον Σκλαβενίτη χώρο εμπορευματοκιβωτίων (κοντέινερ). Αφού μπαζώσει επιπλέον 130 στρέμματα θάλασσας, θα τοποθετήσει 10 γερανογέφυρες με στόχο να διακινεί από εκεί 3.000.000 εμπορευματοκιβώτια τον χρόνο… Παράλληλα η Cosco θέλει μπροστά από τη ΔΕΗ και στον χώρο του νέου μόλου Δραπετσώνας, που γινόταν ναυπηγοεπισκευή και έδινε δουλειά σε αρκετούς συμπολίτες μας, να μπαζώσει τη θάλασσα για άλλα 230 στρέμματα, να διώξει τη ναυπηγοεπισκευή και να δημιουργήσει Terminal το οποίο θα διακινεί πάνω από 1.000.000 αυτοκίνητα τον χρόνο. Με αυτό τον τρόπο αυξάνεται το πρόβλημα της ανεργίας των εργατών της ναυπηγοεπισκευής, οδηγούνται σε συρρίκνωση σήμερα και κλείσιμο αύριο εκατοντάδες μικρές και μεσαίες μονάδες ναυπηγοεπισκευής. Ταυτόχρονα από τους δρόμους της πόλης μας πρόκειται να περνούν χιλιάδες νταλίκες που θα μεταφέρουν τα αυτοκίνητα… Η εταιρεία θέλει επίσης χωρίς να το αναφέρει στην πρότασή της ‒αλλά εκεί οδηγούν τα πράγματα‒ να πάψουν να λειτουργούν η ιχθυόσκαλα και το λιμανάκι του Αγίου Νικολάου γιατί με το μπάζωμα της θάλασσας και το μεγάλο κυκλοφοριακό φορτίο του λιμανιού δεν θα μπορούν να κυκλοφορούν με ασφάλεια βάρκες και καΐκια… Κάποιοι θα πουν ότι αυτό σημαίνει ανάπτυξη, θέσεις εργασίας, χρήματα. Η αλήθεια όμως είναι άλλη. Ανάπτυξη σημαίνει το λιμάνι και οι πόλεις που το φιλοξενούν μέσα από μια ισορροπημένη σχέση να προχωρούν μπροστά.»
Ο δήμαρχος Περάματος, εξέφρασε με τη σειρά του την αντίθεσή του στην πρόταση της κυβέρνηση. Όπως είπε, «επέρχονται αρνητικές συνέπειες και για τις ναυπηγοεπισκευαστικές επιχειρήσεις της ζώνης, για όλους τους παραγωγικούς κλάδους που συνδέονται με το λιμάνι, αλλά κυρίως για τους εργαζόμενους».
Χωρίς να χάνεται καθόλου χρόνος, μια μόλις μέρα μετά την ψήφιση, ξεκίνησε η βυθοκόρηση (αύξηση του βάθους των λιμένων και των διαύλων ναυσιπλοΐας) στο μεγάλο εργοτάξιο της Cosco στο Κερατσίνι. Οι φωτογραφίες και τα βίντεο που ανέβηκαν στο διαδίκτυο από συλλογικότητες υπεράσπισης του δημόσιου χαρακτήρα του λιμανιού, όπως το «Παμπειραϊκό Μέτωπο» και το «Όχι Λιμάνι στην Πειραϊκή», δείχνουν τη μεγάλη μεταμόρφωση που επιτελείται.
Μια βδομάδα μετά, την Τετάρτη 6 Οκτωβρίου στο δημοτικό συμβούλιο του Πειραιά, ο Δήμαρχος εισηγείται την έγκριση μνηµονίου συνεργασίας µεταξύ ΟΛΠ Α.Ε. και Δήµου Πειραιά για την κατασκευή πάρκου πλησίον στην Πύλη Ε12. Όπως αναφέρουν σχετικά δημοσιεύματα «Το συγκεκριμένο σχέδιο περιλαμβάνει 140 στρέμματα δημοτικής περιουσίας στο Παλατάκι και σχεδιάζει την κατασκευή “πάρκου” το οποίο θα ονομάσει πάρκο του ΟΛΠ, ακριβώς μπροστά από το πενταστερο ξενοδοχείο που προγραμματίζεται προς ανέγερση μελλοντικά. Αντί για ανοιχτό χώρο πρασίνου για τους πολίτες, θα τσιμεντοποιήσουν ακόμη περισσότερο την περιοχή δημιουργώντας χρήσεις δύο καταστημάτων εστίασης τα οποία θα εκμεταλλεύεται η Cosco, ενώ επιπλέον θα υποβαθμιστεί η αξία του μνημειακού χώρου, του Κονώνειου τείχους και θα αποκλειστούν οι κάτοικοι από την πρόσβασή στο αρχαίο τείχος και το ταφικό μνημείο του Θεμιστοκλή».
Εργασιακές σχέσεις και περιβάλλον
Σε όλα αυτά πρέπει να προστεθεί και η τεράστια επίθεση στους εργαζόμενους του λιμανιού που ήρθε με την εγκαθίδρυση της Cosco. Με κατάργηση συλλογικών συμβάσεων, εργαζόμενους διαφορετικών ταχυτήτων, αύξηση της εργολαβίας με δεκάδες εργαζόμενους να γίνονται λάστιχο χωρίς σταθερό ωράριο, με τεράστια εντατικοποίηση και τα εργατικά ατυχήματα να αυξάνονται, η Cosco όλα αυτά τα χρόνια πάτησε πάνω στο χώρο που τις άφησαν οι κυβερνώντες για να εγκαθιδρύσει ένα καθεστώς φόβου και ανασφάλειας. Όπως αναφέρει σε ανακοίνωση-κάλεσμα στο συλλαλητήριο της 29ης Σεπτέμβρη η Ένωση Μονίμων και Δοκίμων Λιμενεργατών του ΟΛΠ «οι εργολαβικές σχέσεις εργασίας που κυριαρχούν ειδικά στο τέρμιναλ ΣΕΠ δημιουργούν ανισότητες, κατακερματισμό στους συναδέλφους ενώ παράλληλα δυσκολεύουν τη συλλογική δράση και οργάνωση. Συνολικότερα όμως, οι δυσμενείς αλλαγές στην εργατική νομοθεσία από την κυβέρνηση όχι μόνο δεν αντιμετωπίζουν τα προβλήματα μας αλλά δημιουργούν ευνοϊκότερες συνθήκες για την εργοδοτική αυθαιρεσία και φέρνουν συνεχώς σε χειρότερη θέση τους εργαζόμενους».
Σε ότι αφορά την επίθεση στο περιβάλλον η κυβέρνηση αποδεικνύει για άλλη μια φορά ότι η «πράσινη ανάπτυξη» είναι μόνο εντός εισαγωγικών ανάπτυξη και καθόλου πράσινη… Η δραστηριότητα του νέου τεράστιου εργοταξίου της Cosco στο Κερατσίνι που βρίσκεται δίπλα σε σπίτια και σχολεία της περιοχής έρχεται να προστεθεί στη ρυπογόνα δραστηριότητα από την Oil One αλλά και άλλες εγκαταστάσεις στην περιοχή (τσιμεντάδικο Lafarge και ανενεργές δεξαμενές ΕΛΠΕ), που δημιουργεί έντονη δυσοσμία, ρύπανση της ατμόσφαιρας με εκλύσεις βενζολίου στον αέρα ενώ επιβαρύνει και τη ρύπανση των υδάτων. Προστίθεται ακόμη και στο σταθμό μεταφόρτωσης απορριμμάτων στο Σχιστό, ενώ μες στο καλοκαίρι η κυβέρνηση νομοθέτησε για την επέκταση της περιβαλλοντικής αυτής καταστροφής σε δασική έκταση του όρους Αιγάλεω για να κατασκευαστεί μονάδα επεξεργασίας απορριμμάτων.
Η ακραία επίθεση της Cosco στους εργαζόμενους και τις τοπικές κοινωνίες και τα σχέδια υποβάθμισης του τόπου αυτού έχουν βρει απέναντί τους όλα τα τελευταία χρόνια την αντίσταση του κόσμου, με προσφυγές στα δικαστήρια, κινητοποιήσεις και προσπάθειες ευαισθητοποίησης των τοπικών κοινωνιών
Οι αντιδράσεις
Το νέο Master Plan της Cosco και η απόφαση της κυβέρνησης βρήκαν απέναντί τους Δήμους και δημοτικές κινήσεις, συνδικαλιστικές ενώσεις, σωματεία, φορείς και συλλογικότητες και τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής του Πειραιά, στο συλλαλητήριο στις 29/9 στο Πασαλιμάνι. Η ακραία επίθεση της Cosco στους εργαζόμενους και τις τοπικές κοινωνίες και τα σχέδια υποβάθμισης του τόπου αυτού έχουν βρει απέναντί τους όλα τα τελευταία χρόνια την αντίσταση του κόσμου, με προσφυγές στα δικαστήρια, κινητοποιήσεις και προσπάθειες ευαισθητοποίησης των τοπικών κοινωνιών και πολλές από αυτές τις κινήσεις έχουν αντέξει στο χρόνο κι αυτό έχει τη σημασία του. Η κραυγαλέα και σκανδαλώδης αυτή κίνηση από μεριάς της κυβέρνησης ανάγκασε τους πάντες να τοποθετηθούν και έδωσε έναυσμα για μια ενεργητική στάση που αν μη τι άλλο βάζει τα θεμέλια για τη συνέχιση των αγώνων από τις τοπικές κοινωνίες.
Το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας, το φιλετάρισμα της χώρας και η παράδοση άνευ όρων όλων των στρατηγικών τομέων σε μεγάλα funds και κυρίαρχες δυνάμεις καθιστά τη χώρα αδύναμη και ανήμπορη και το λαό υποταγμένο. Η ελπίδα βρίσκεται στους ανθρώπους που αντιστέκονται σε πείσμα των καιρών… Υπάρχει, ωστόσο, η ανάγκη για σύνθεση αυτών των αγώνων και αντιστάσεων για να βρουν στέρεες βάσεις μες στην κοινωνία και να αποκτήσουν από αυτήν την ανατροφοδότηση την αντοχή και τη διάρκεια που χρειάζονται. Επιπλέον, βοά η ανάγκη για σύνδεση αυτών των αντιστάσεων με μια συνολική πρόταση διεξόδου που να θέτει σαν βασικό άξονα την προστασία της δημόσιας περιουσίας. Μια πρόταση κόντρα στο σχέδιο «λιγότερη Ελλάδα» που να οικοδομεί προοπτική και να δίνει ελπίδα για τους αγώνες του αύριο.
