Ανάγκη ριζικής αλλαγής στη δημοσιονομική πολιτική
Ποιες πρέπει να είναι οι νέες κατευθύνσεις της δημοσιονομικής πολιτικής: Η εφαρμογή ενός οικονομικού σχεδίου με τέτοιαν έκταση προϋποθέτει την ύπαρξη επαρκών οικονομικών μέσων. Το ζήτημα της χρηματοδότησης του παραγωγικού τούτου προγράμματος συνδέεται με το ζήτημα της δημοσιονομικής πολιτικής του Κράτους. Για ν’ ανταποκριθεί όμως η δημοσιονομική πολιτική στο έργο αυτό πρέπει ν’ αλλάξει ριζικά τις κατευθύνσεις που εφάρμοζε ώς τώρα. «Υιοθέτηση ενός σχεδίου ολοκληρωτικής απασχόλησης, σημαίνει -όπως παρατηρεί ο Άγγλος καθηγητής Ουίλιαμ Μπέβεριτζ- επανάσταση στα δημόσια οικονομικά».
Οι γενικές αρχές στις οποίες πρέπει να βασιστεί ο καινούργιος αυτός προϋπολογισμός, πρέπει να είναι οι εξής:
1) Ο νέος προϋπολογισμός δεν θα είναι μόνο προϋπολογισμός της δημόσιας οικονομίας, παρά γενικός, δηλ. και της ιδιωτικής οικονομίας. Θα έχει ως σκοπό να καθοδηγεί και να κατευθύνει το σύνολο της οικονομίας και όχι απλώς να επιβάλλει φόρους για να καλύπτει τις κρατικές δαπάνες. Έτσι μονάχα θα μπορεί να εκτελεστεί με συνοχή και συνέπεια ένα γενικό οικονομικό σχέδιο.
2) Στην ευρύτερή του αυτή αποστολή ο προϋπολογισμός θα καταστρώνεται έχοντας ως δεδομένα και ως βάση τις εργατικές δυνάμεις της χώρας και όχι το διαθέσιμο χρήμα. Εφόσον ο σκοπός μας θα είναι η εφαρμογή ενός σχεδίου
ολοκληρωτικής απασχόλησης, οι εργατικές δυνάμεις και γενικά η ανθρώπινη εργασία θα είναι η βάση του προϋπολογισμού. Έτσι γίνεται εκείνο που ονόμασε ο Άγγλος εργατικός ηγέτης Μπέρβιν «ανθρώπινο προϋπολογισμό».
3) Βασική, κατευθυντήρια γραμμή του προϋπολογισμού αυτού πρέπει να είναι ότι το σύνολο των δαπανών τόσο του Κράτους, όσο και των ιδιωτών πρέπει να επαρκούν ώστε να διατηρούν ένα υψηλό και μόνιμο επίπεδο απασχόλησης.
4) Οι γενικές δαπάνες πρέπει να καθορίζουνται από το Κράτος, που θα είναι ο εκπρόσωπος της οργανωμένης ολότητας κι από κριτήρια με κοινωνική προτεραιότητα. Οι δαπάνες για την καταπολέμηση της δυστυχίας, της και αρρώστιας, της αμάθειας και της κακής κατοικίας θα προηγούνται από άλλες δαπάνες, που θα εξυπηρετούν ανάγκες ανώτερου βαθμού. «Πρώτα το ψωμί και την υγεία για όλους, για να μεταχειριστούμε ακόμα μια φράση του Beveridge και ύστερα το κέικ και τα θεάματα για τον καθένα».
5) Η αναζήτηση των εσόδων θα γίνεται κατά κύριο λόγο με τη φορολογία και συμπληρωματικά με το δάνειο. Οι τακτικές δαπάνες θα πρέπει να καλύπτουνται με φόρους, οι δε παραγωγικές με δάνεια. Μια τέτοια δημοσιονομική πολιτική, τέτοιας ευρύτητας δε μπορεί να δεσμεύεται με όρια, πέραν από τα οποία δε μπορεί να περάσει η δημοσιονομική δράση, καθώς δίδασκε η παλιά κλασσική θεωρία. Ο υπουργός των Οικονομικών, αφού υπολογίσει πόσα οι ιδιώτες αναμένεται πως θα ξοδέψουν το χρόνο σε κατανάλωση και σε ιδιωτική επένδυση, πρέπει να προτείνει τόσα έξοδα ακόμα, όσα θα χρειασθούν ώστε μαζί με τα έξοδα των ιδιωτών να συντελέσουν, ώστε να χρησιμοποιηθεί ολόκληρη η διαθέσιμη εργατική δύναμη της χώρας, οπότε και το ζήτημα της ολοκληρωτικής απασχόλησης από σχέδιο μεταβάλλεται σε πραγματικότητα.
Μια τέτοια δημοσιονομική πολιτική ανατρέπει τις βασικές αρχές του προϋπολογισμού, που ίσχυαν ως τώρα: ότι δηλαδή·
1) Τα έξοδα του προϋπολογισμού πρέπει να διατηρούνται όσο το δυνατό χαμηλά· και
2) Ότι τα έσοδα και έξοδα του Κράτους πρέπει να ισοσκελίζουνται κάθε χρόνο…
…Γενικά, έχουμε να παρατηρήσουμε ότι, το τμήμα του εθνικού εισοδήματος που θα διατεθεί για τους σκοπούς του γενικού κρατικού προϋπολογισμού, εξαρτάται από την καθόλου δράση του κράτους. Εφ’όσον με τις κρατικές δαπάνες δεν εξυπηρετούμε μονάχα καταναλωτικούς σκοπούς, παρά και παραγωγικούς, το όριο της συμμετοχής του Κράτους στο εθνικό εισόδημα μπορεί να φθάσει μέχρι του σημείου εκείνου, όπου η περαιτέρω απορρόφηση θ’ αποβαίνει επιζήμια για το κοινωνικό σύνολο.
(* Απόσπασμα από το βιβλίο του καθηγητή Πανεπιστημίου κ. Α. Αγγελόπουλου με τίτλο Το οικονομικό πρόβλημα της Ελλάδος όπως δημοσιεύθηκε στο τεύχος του Ανταίου με αριθμό 3 που εκδόθηκε στις 24/06/1945)
Ερανιστής: Γιώργος Τοζίδης
