Του Λεονάρντο Ματσέι.
Αυτό που μέχρι χτες θεωρούνταν αδιανόητο, σήμερα είναι στο επίκεντρο της συζήτησης. Για μια πιθανή χρεοκοπία -ή «αναδιάρθρωση του χρέους» αν μιλήσουμε με αυστηρά οικονομικούς όρους- γίνεται λόγος όλο και περισσότερο. Κυρίως για την Ελλάδα, αλλά και οι εξελίξεις στην Ιρλανδία και Πορτογαλία δεν φαίνεται να έχουν μεγάλες διαφορές.
Αυτό που μέχρι χτες θεωρούνταν αδιανόητο, σήμερα είναι στο επίκεντρο της συζήτησης. Για μια πιθανή χρεοκοπία -ή «αναδιάρθρωση του χρέους» αν μιλήσουμε με αυστηρά οικονομικούς όρους- γίνεται λόγος όλο και περισσότερο. Κυρίως για την Ελλάδα, αλλά και οι εξελίξεις στην Ιρλανδία και Πορτογαλία δεν φαίνεται να έχουν μεγάλες διαφορές.
Ενώ, πάντα μιλώντας για την Ελλάδα, όλο και πιο πιθανή θεωρείται η έξοδος από τη ζώνη του ευρώ. Αυτό αναφέρθηκε πριν μια εβδομάδα σε άρθρο του περιοδικού Der Spiegel, προκαλώντας την άμεση και «κατηγορηματική διάψευση»της κυβέρνησης της Αθήνας. Το σίγουρο είναι πως η συνταγή για την έξοδο της Ελλάδας από την κρίση, «μόνο σε κάποιον Καζαμία θα μπορούσε να συμπεριληφθεί. Για παράδειγμα τους 4 πρώτους μήνες του 2011 τα έσοδα μειώθηκαν κατά 9,2%, αντί να αυξηθούν κατά 8,5% όπως είχε αναγγελθεί» (Φραντσέσκο Σπίνι, εφημερίδα La Stampa, 12-5-2011).
Μπροστά στην κατάσταση αυτή, που απ’ ό,τι φαίνεται ακούγεται πως θα αντιμετωπιστεί από την Ε.Ε. με ένα νέο σχέδιο «διάσωσης» 60 δισ. ευρώ, που θα προστεθούν στα 110 δισ. του δανείου που πήρε εδώ και ένα χρόνο, μόνο οι υπερασπιστές του πιο ορθόδοξου ευρωπαϊσμού εξακολουθούν να αρνούνται την πραγματικότητα. Ο Όλι Ρεν, Ευρωπαίος επίτροπος για τα Οικονομικά, δήλωσε πως «είναι άτοπο να γίνεται αναφορά σε ένα εναλλακτικό σχέδιο διάσωσης της Ελλάδας». Δηλαδή, με απλά λόγια: χρειάζονται ακόμη περισσότερες θυσίες, για να μειωθεί το έλλειμμα που κύρια μας απασχολεί.
Πράγματι, ο ίδιος ο Ρεν διευκρινίζει έτσι τα λεγόμενά του: «Η Ελλάδα ξοδεύει περισσότερα από όσα μπορεί να παράγει. Και πρέπει να αρχίσει να παράγει περισσότερα από όσα καταναλώνει για να καταφέρει να πληρώσει τους τόκους του χρέο υς της». Μακάρι όλα να ήταν τόσο απλά…Το ελληνικό Χρέος έχει εκτοξευθεί κοντά στο 160% του ΑΕΠ, τα επιτόκια αυξάνονται και η ύφεση συνεχίζεται. Κοντολογίς τα ευρωπαϊκά δόγματα μπάζουν από όλες τις πάντες, και είναι πολλοί αυτοί που τολμούν να το παραδεχτούν πια.
Ο Σέρτζιο Τσεζαρότο και ο Λανφράνκο Τούρτσι -δύο σοσιαλδημοκράτες οικονομολόγοι- αρχίζουν έτσι ένα άρθρο τους στο Melograno Rosso: «Είναι ξεκάθαρο για όλους πως η Ελλάδα, η Ιρλανδία, ίσως και η Πορτογαλία (οι χώρες που αναφέρονται σαν PIG) θα πρέπει να κάνουν αναδιάρθρωση του εξωτερικού τους χρέους. Το φλέγον ζήτημα δεν είναι αν θα το κάνουν, αλλά πότε και βασικά ποιος θα πληρώσει αυτή την αναδιάρθρωση».
Ο Μάρτιν Γουόλφ, από τους εγκυρότερους οικονομικούς αναλυτές, συνόψισε έτσι το πρόβλημα στους Financial Times: «Υπάρχει ένας μύθος που μιλάει για κάποιον που είχε καταδικαστεί σε θάνατο από το βασιλιά. Ο βασιλιάς του είπε πως θα μπορούσε να του χαρίσει τη ζωή, αν κατάφερνε να μάθει το άλογό του να μιλάει μέσα σε ένα χρόνο. Ο καταδικασμένος συμφώνησε. Όταν τον ρώτησαν γιατί, απάντησε ότι τα πάντα θα μπορούσαν να συμβούν σε ένα χρόνο: θα μπορούσε να πεθάνει ο βασιλιάς, να πεθάνει αυτός ο ίδιος, ακόμη και το άλογό του θα μπορούσε να μάθει να μιλά! Αυτή ήταν η στάση που κράτησαν οι χώρες του ευρώ στην κρίση που έχει φέρει στο χείλος του γκρεμού την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία, και απειλεί και άλλες χώρες της Ευρωζώνης (…). Όμως με το να αναβάλεις την ώρα του απολογισμού, δεν βελτιώνεται η κατάσταση. Αντίθετα με την καθυστέρηση θα γίνει πιο επώδυνη η αναδιάρθρωση του χρέους όταν θα είναι πια αναπόφευκτη». Το άρθρο είχε τίτλο: «Η μακριά πορεία της Ευρωλάνδης προς την αναδιάρθρωση».
Χρειάστηκε ένας ολόκληρος χρόνος, αλλά -επαναλαμβάνουμε- σήμερα «το πριν αδιανόητο», δεν είναι πια τέτοιο. Δυστυχώς για την ώρα, η συζήτηση περιορίζεται μόνο ανάμεσα στους ειδικούς, επειδή οι λαοί πρέπει να εξακολουθούν να πιστεύουν τους μύθους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και σ’ αυτή την εκστρατεία διαστρέβλωσης της πραγματικότητας, παίζουν πρωτεύοντα ρόλο οι δυνάμεις της συστημικής Αριστεράς.
Το ζήτημα του χρέους και η έξοδος από το ευρώ είναι δύο ζητήματα που αλληλοεξαρτώνται, όπως είναι λογικό, γιατί χωρίς νομισματική ανεξαρτησία δεν μπορεί να υπάρξει πολιτική ανεξαρτησία. Πράγματι η συζήτηση για το δίπολο ευρώ/χρέος έχει ήδη ξεκινήσει, και οποιαδήποτε καθυστέρηση των αντικαπιταλιστικών δυνάμεων σε αυτήν θα είναι όλο και πιο ύποπτη και αδικαιολόγητη.
Είναι χρήσιμο να αναρωτηθούμε για τους λόγους της στάσης της Ευρώπης που καιροσκοπεί. Για να χρησιμοποιήσουμε τη γλώσσα του Μάρτιν Γουόλφ, αν οι «καταδικασμένοι» του μύθου, οι χώρες PIIGS, ελπίζουν ότι θα μάθουν τελικά το άλογο να μιλάει, ο βασιλιάς (στην περίπτωσή μας η Ε.Ε.) για ποιο λόγο προσπαθεί να κερδίσει χρόνο;
Η συμπεριφορά αυτή έχει έναν πολιτικό στόχο -αφού η χρεοκοπία ενός κράτους της Ε.Ε. θα φανεί σαν χρεοκοπία όλης της Ευρωπαϊκής Ένωσης-, αλλά και έναν πολύ συγκεκριμένο οικονομικό επίσης: να μετακυλήσει το πρόβλημα των τραπεζών (ιδιαίτερα της ομάδας των γαλλικών, αγγλικών και γερμανικών τραπεζών, τη λεγόμενη FIG) στο ευρωπαϊκό ταμείο διάσωσης EFSF. Ο μηχανισμός είναι απλός. Να πώς τον εξηγούν ο Τσεζαρότο και ο Τούρτσι στο άρθρο που προαναφέραμε: «Αν οι χώρες PIG (Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία) χρεοκοπούσαν τώρα, ένα μεγάλο μέρος του χρέους τους θα εξακολουθούσε να βρίσκεται στα χέρια των τραπεζών της ομάδας FIG. Αν, όμως, περιμένουμε λίγο, το 2013-2014, αυτό το χρέος θα επιβαρύνει σιγά-σιγά όλη την Ευρώπη. Κι αυτό επειδή όσο τα ομόλογα των PIG χάνουν την αξία τους, και δεν μπορούν να βγουν στις αγορές, αγοράζονται από τα ευρωπαϊκά ταμεία. Σε αυτό το σημείο θα βολεύει την ομάδα FIG να οδηγήσει στη χρεοκοπία τις χώρες αυτές, αφού οι ζημίες (από το ένα τρίτο έως και το μισό των πιστώσεων) θα επιβαρύνουν, κυρίως, τα ευρωπαϊκά ταμεία.
Ένα από τα αποτελέσματα αυτού του διεστραμμένου μηχανισμού είναι πως οι τόσο «προκομμένοι» Γερμανοί κατορθώνουν έτσι να χρηματοδοτήσουν τις τράπεζές τους από χώρες που θεωρούνται «οκνηρές» σαν την Ιταλία, που συμμετέχουν ουσιαστικά στα ευρωπαϊκά ταμεία αν και τα πιστωτικά τους ιδρύματα είναι λιγότερο εκτεθειμένα, ασύγκριτα λιγότερο από την ομάδα των FIG. Είναι καιρός να πούμε πια ότι ορισμένες θυσίες δεν γίνονται για να βοηθήσουν την Ελλάδα (ή την Ιρλανδία, ή την Πορτογαλία) αλλά αποκλειστικά και μόνο για να διασώσουν το τραπεζικό σύστημα, και πρώτα και κύρια τις τράπεζες της ομάδας FIG.
Να γιατί μιλώντας για χρεοκοπία -και αυτό αφορά αποκλειστικά την Ιταλία- πρέπει να τονίσουμε ότι το φλέγον ζήτημα δεν είναι αν θα γίνει, αλλά πότε, με ποιον τρόπο και σε βάρος τίνος κατά κύριο λόγο.
Σήμερα το πρωί (τη μέρα που γράφηκε το άρθρο 14/5) στο Μανιφέστο, ο Μάρκο ντ’ Έραμο, αναφερόμενος στα δρακόντεια μέτρα που επιβλήθηκαν στην Ελλάδα, παρατηρεί ότι «υπάρχει πρόβλημα και με την ευρωπαϊκή αριστερά. Ακόμη περισσότερο από την τευτονική αλαζονεία, εντύπωση προκαλεί η αδιαφορία με την οποία οι αριστερές δυνάμεις της Ευρώπης αντιμετωπίζουν αυτή την άσκηση χρηματοπιστωτικού αυταρχισμού. Σαν να μην αγγίζει το πρόβλημα αυτό κι εμάς εδώ στην Ιταλία…». Σωστή παρατήρηση βέβαια, αλλά να μην ξεχνάμε ότι η αδιαφορία αυτή έχει τη ρίζα της στην πλήρη αποδοχή του ευρωπαϊσμού.
Αν το ευρωπαϊκό δόγμα δεν τίθεται σε αμφισβήτηση, αν εξακολουθήσουμε να σκεφτόμαστε ότι η διαγραφή του χρέους είναι ανεφάρμοστη, το μόνο που μας μένει είναι να δεχτούμε όλες τις θυσίες που θα θεωρήσουν απαραίτητες οι γκουρού της Ευρώπης.
Οι καιροί εξάλλου δεν επιτρέπουν μεγάλες προσδοκίες. Και έχουμε δει, στην περίπτωση της Ελλάδας, πώς ο χρόνος λειτουργεί προς όφελος των τραπεζών και σε βάρος των λαών. Γιατί την καταστροφή θα μπορούσε να συνοδέψει και η κοροϊδία, δηλαδή μια ωραία χρεοκοπία που θα δρομολογηθεί μόνο αφού περικοπεί ό,τι είναι δυνατόν να περικοπεί και αφού ιδιωτικοποιηθεί ό,τι είναι δυνατόν να ιδιωτικοποιηθεί. Από μια τέτοια χρεοκοπία η κοινωνία θα έβγαινε διαλυμένη, χωρίς κανένα εργαλείο προσανατολισμού της οικονομίας, με μια πολιτική που δεν θα είναι τίποτα περισσότερο από μια απλή διαχείριση της ολοκληρωτικής καταστροφής.
Είναι δυνατόν να αποφύγουμε αυτό τον άγριο «κανιβαλισμό» του τύπου «όλοι εναντίον όλων»; Σίγουρα, αλλά με μια προϋπόθεση: να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε το «αδιανόητο» μιας δημοκρατικής επανάστασης που θα εξαλείψει τις σημερινές άρχουσες τάξεις της πολιτικής και της οικονομίας. Αυτή είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για τη διαχείριση της διαγραφής του χρέους, την κατάλληλη στιγμή και προς όφελος του λαού στα πλαίσια μιας ανακτημένης εθνικής κυριαρχίας.
Ουτοπία; Ίσως, αλλά πάντα μικρότερη από την ψευδαίσθηση ότι είναι δυνατόν να υπερασπιστούμε δικαιώματα, συνθήκες διαβίωσης και εργασίας μέσα στην σημερινή περιρρέουσα ατμόσφαιρα ολοκληρωτικής εξάρτησης από το ολιγαρχικό τέρας που λέγεται Ευρώπη.
Όποιος ζήσει θα το δει. Εν τω μεταξύ, η Ελλάδα μας διδάσκει πως η διαγραφή του χρέους και η έξοδος από το ευρώ δεν είναι πια ταμπού. Κάτι είναι κι αυτό…
Μπροστά στην κατάσταση αυτή, που απ’ ό,τι φαίνεται ακούγεται πως θα αντιμετωπιστεί από την Ε.Ε. με ένα νέο σχέδιο «διάσωσης» 60 δισ. ευρώ, που θα προστεθούν στα 110 δισ. του δανείου που πήρε εδώ και ένα χρόνο, μόνο οι υπερασπιστές του πιο ορθόδοξου ευρωπαϊσμού εξακολουθούν να αρνούνται την πραγματικότητα. Ο Όλι Ρεν, Ευρωπαίος επίτροπος για τα Οικονομικά, δήλωσε πως «είναι άτοπο να γίνεται αναφορά σε ένα εναλλακτικό σχέδιο διάσωσης της Ελλάδας». Δηλαδή, με απλά λόγια: χρειάζονται ακόμη περισσότερες θυσίες, για να μειωθεί το έλλειμμα που κύρια μας απασχολεί.
Πράγματι, ο ίδιος ο Ρεν διευκρινίζει έτσι τα λεγόμενά του: «Η Ελλάδα ξοδεύει περισσότερα από όσα μπορεί να παράγει. Και πρέπει να αρχίσει να παράγει περισσότερα από όσα καταναλώνει για να καταφέρει να πληρώσει τους τόκους του χρέο υς της». Μακάρι όλα να ήταν τόσο απλά…Το ελληνικό Χρέος έχει εκτοξευθεί κοντά στο 160% του ΑΕΠ, τα επιτόκια αυξάνονται και η ύφεση συνεχίζεται. Κοντολογίς τα ευρωπαϊκά δόγματα μπάζουν από όλες τις πάντες, και είναι πολλοί αυτοί που τολμούν να το παραδεχτούν πια.
Ο Σέρτζιο Τσεζαρότο και ο Λανφράνκο Τούρτσι -δύο σοσιαλδημοκράτες οικονομολόγοι- αρχίζουν έτσι ένα άρθρο τους στο Melograno Rosso: «Είναι ξεκάθαρο για όλους πως η Ελλάδα, η Ιρλανδία, ίσως και η Πορτογαλία (οι χώρες που αναφέρονται σαν PIG) θα πρέπει να κάνουν αναδιάρθρωση του εξωτερικού τους χρέους. Το φλέγον ζήτημα δεν είναι αν θα το κάνουν, αλλά πότε και βασικά ποιος θα πληρώσει αυτή την αναδιάρθρωση».
Ο Μάρτιν Γουόλφ, από τους εγκυρότερους οικονομικούς αναλυτές, συνόψισε έτσι το πρόβλημα στους Financial Times: «Υπάρχει ένας μύθος που μιλάει για κάποιον που είχε καταδικαστεί σε θάνατο από το βασιλιά. Ο βασιλιάς του είπε πως θα μπορούσε να του χαρίσει τη ζωή, αν κατάφερνε να μάθει το άλογό του να μιλάει μέσα σε ένα χρόνο. Ο καταδικασμένος συμφώνησε. Όταν τον ρώτησαν γιατί, απάντησε ότι τα πάντα θα μπορούσαν να συμβούν σε ένα χρόνο: θα μπορούσε να πεθάνει ο βασιλιάς, να πεθάνει αυτός ο ίδιος, ακόμη και το άλογό του θα μπορούσε να μάθει να μιλά! Αυτή ήταν η στάση που κράτησαν οι χώρες του ευρώ στην κρίση που έχει φέρει στο χείλος του γκρεμού την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία, και απειλεί και άλλες χώρες της Ευρωζώνης (…). Όμως με το να αναβάλεις την ώρα του απολογισμού, δεν βελτιώνεται η κατάσταση. Αντίθετα με την καθυστέρηση θα γίνει πιο επώδυνη η αναδιάρθρωση του χρέους όταν θα είναι πια αναπόφευκτη». Το άρθρο είχε τίτλο: «Η μακριά πορεία της Ευρωλάνδης προς την αναδιάρθρωση».
Χρειάστηκε ένας ολόκληρος χρόνος, αλλά -επαναλαμβάνουμε- σήμερα «το πριν αδιανόητο», δεν είναι πια τέτοιο. Δυστυχώς για την ώρα, η συζήτηση περιορίζεται μόνο ανάμεσα στους ειδικούς, επειδή οι λαοί πρέπει να εξακολουθούν να πιστεύουν τους μύθους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και σ’ αυτή την εκστρατεία διαστρέβλωσης της πραγματικότητας, παίζουν πρωτεύοντα ρόλο οι δυνάμεις της συστημικής Αριστεράς.
Το ζήτημα του χρέους και η έξοδος από το ευρώ είναι δύο ζητήματα που αλληλοεξαρτώνται, όπως είναι λογικό, γιατί χωρίς νομισματική ανεξαρτησία δεν μπορεί να υπάρξει πολιτική ανεξαρτησία. Πράγματι η συζήτηση για το δίπολο ευρώ/χρέος έχει ήδη ξεκινήσει, και οποιαδήποτε καθυστέρηση των αντικαπιταλιστικών δυνάμεων σε αυτήν θα είναι όλο και πιο ύποπτη και αδικαιολόγητη.
Είναι χρήσιμο να αναρωτηθούμε για τους λόγους της στάσης της Ευρώπης που καιροσκοπεί. Για να χρησιμοποιήσουμε τη γλώσσα του Μάρτιν Γουόλφ, αν οι «καταδικασμένοι» του μύθου, οι χώρες PIIGS, ελπίζουν ότι θα μάθουν τελικά το άλογο να μιλάει, ο βασιλιάς (στην περίπτωσή μας η Ε.Ε.) για ποιο λόγο προσπαθεί να κερδίσει χρόνο;
Η συμπεριφορά αυτή έχει έναν πολιτικό στόχο -αφού η χρεοκοπία ενός κράτους της Ε.Ε. θα φανεί σαν χρεοκοπία όλης της Ευρωπαϊκής Ένωσης-, αλλά και έναν πολύ συγκεκριμένο οικονομικό επίσης: να μετακυλήσει το πρόβλημα των τραπεζών (ιδιαίτερα της ομάδας των γαλλικών, αγγλικών και γερμανικών τραπεζών, τη λεγόμενη FIG) στο ευρωπαϊκό ταμείο διάσωσης EFSF. Ο μηχανισμός είναι απλός. Να πώς τον εξηγούν ο Τσεζαρότο και ο Τούρτσι στο άρθρο που προαναφέραμε: «Αν οι χώρες PIG (Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία) χρεοκοπούσαν τώρα, ένα μεγάλο μέρος του χρέους τους θα εξακολουθούσε να βρίσκεται στα χέρια των τραπεζών της ομάδας FIG. Αν, όμως, περιμένουμε λίγο, το 2013-2014, αυτό το χρέος θα επιβαρύνει σιγά-σιγά όλη την Ευρώπη. Κι αυτό επειδή όσο τα ομόλογα των PIG χάνουν την αξία τους, και δεν μπορούν να βγουν στις αγορές, αγοράζονται από τα ευρωπαϊκά ταμεία. Σε αυτό το σημείο θα βολεύει την ομάδα FIG να οδηγήσει στη χρεοκοπία τις χώρες αυτές, αφού οι ζημίες (από το ένα τρίτο έως και το μισό των πιστώσεων) θα επιβαρύνουν, κυρίως, τα ευρωπαϊκά ταμεία.
Ένα από τα αποτελέσματα αυτού του διεστραμμένου μηχανισμού είναι πως οι τόσο «προκομμένοι» Γερμανοί κατορθώνουν έτσι να χρηματοδοτήσουν τις τράπεζές τους από χώρες που θεωρούνται «οκνηρές» σαν την Ιταλία, που συμμετέχουν ουσιαστικά στα ευρωπαϊκά ταμεία αν και τα πιστωτικά τους ιδρύματα είναι λιγότερο εκτεθειμένα, ασύγκριτα λιγότερο από την ομάδα των FIG. Είναι καιρός να πούμε πια ότι ορισμένες θυσίες δεν γίνονται για να βοηθήσουν την Ελλάδα (ή την Ιρλανδία, ή την Πορτογαλία) αλλά αποκλειστικά και μόνο για να διασώσουν το τραπεζικό σύστημα, και πρώτα και κύρια τις τράπεζες της ομάδας FIG.
Να γιατί μιλώντας για χρεοκοπία -και αυτό αφορά αποκλειστικά την Ιταλία- πρέπει να τονίσουμε ότι το φλέγον ζήτημα δεν είναι αν θα γίνει, αλλά πότε, με ποιον τρόπο και σε βάρος τίνος κατά κύριο λόγο.
Σήμερα το πρωί (τη μέρα που γράφηκε το άρθρο 14/5) στο Μανιφέστο, ο Μάρκο ντ’ Έραμο, αναφερόμενος στα δρακόντεια μέτρα που επιβλήθηκαν στην Ελλάδα, παρατηρεί ότι «υπάρχει πρόβλημα και με την ευρωπαϊκή αριστερά. Ακόμη περισσότερο από την τευτονική αλαζονεία, εντύπωση προκαλεί η αδιαφορία με την οποία οι αριστερές δυνάμεις της Ευρώπης αντιμετωπίζουν αυτή την άσκηση χρηματοπιστωτικού αυταρχισμού. Σαν να μην αγγίζει το πρόβλημα αυτό κι εμάς εδώ στην Ιταλία…». Σωστή παρατήρηση βέβαια, αλλά να μην ξεχνάμε ότι η αδιαφορία αυτή έχει τη ρίζα της στην πλήρη αποδοχή του ευρωπαϊσμού.
Αν το ευρωπαϊκό δόγμα δεν τίθεται σε αμφισβήτηση, αν εξακολουθήσουμε να σκεφτόμαστε ότι η διαγραφή του χρέους είναι ανεφάρμοστη, το μόνο που μας μένει είναι να δεχτούμε όλες τις θυσίες που θα θεωρήσουν απαραίτητες οι γκουρού της Ευρώπης.
Οι καιροί εξάλλου δεν επιτρέπουν μεγάλες προσδοκίες. Και έχουμε δει, στην περίπτωση της Ελλάδας, πώς ο χρόνος λειτουργεί προς όφελος των τραπεζών και σε βάρος των λαών. Γιατί την καταστροφή θα μπορούσε να συνοδέψει και η κοροϊδία, δηλαδή μια ωραία χρεοκοπία που θα δρομολογηθεί μόνο αφού περικοπεί ό,τι είναι δυνατόν να περικοπεί και αφού ιδιωτικοποιηθεί ό,τι είναι δυνατόν να ιδιωτικοποιηθεί. Από μια τέτοια χρεοκοπία η κοινωνία θα έβγαινε διαλυμένη, χωρίς κανένα εργαλείο προσανατολισμού της οικονομίας, με μια πολιτική που δεν θα είναι τίποτα περισσότερο από μια απλή διαχείριση της ολοκληρωτικής καταστροφής.
Είναι δυνατόν να αποφύγουμε αυτό τον άγριο «κανιβαλισμό» του τύπου «όλοι εναντίον όλων»; Σίγουρα, αλλά με μια προϋπόθεση: να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε το «αδιανόητο» μιας δημοκρατικής επανάστασης που θα εξαλείψει τις σημερινές άρχουσες τάξεις της πολιτικής και της οικονομίας. Αυτή είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για τη διαχείριση της διαγραφής του χρέους, την κατάλληλη στιγμή και προς όφελος του λαού στα πλαίσια μιας ανακτημένης εθνικής κυριαρχίας.
Ουτοπία; Ίσως, αλλά πάντα μικρότερη από την ψευδαίσθηση ότι είναι δυνατόν να υπερασπιστούμε δικαιώματα, συνθήκες διαβίωσης και εργασίας μέσα στην σημερινή περιρρέουσα ατμόσφαιρα ολοκληρωτικής εξάρτησης από το ολιγαρχικό τέρας που λέγεται Ευρώπη.
Όποιος ζήσει θα το δει. Εν τω μεταξύ, η Ελλάδα μας διδάσκει πως η διαγραφή του χρέους και η έξοδος από το ευρώ δεν είναι πια ταμπού. Κάτι είναι κι αυτό…
* Συντομευμένη εκδοχή του άρθρου που δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο του Campo Antimperialista (ιταλικό τμήμα).
Σχόλια
