Η ανάγκη μιας οραματικής σχέσης με το μέλλον
Θα μας επιτραπεί να μην ασχοληθούμε με ένα αμιγώς πολιτικό θέμα που, όμως, ταυτόχρονα είναι πολιτικότατο. Πρόκειται για το θάνατο, το χαμό, την τεράστια απώλεια του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Ενός διανοούμενου, ενός διανοητή, ποιητή, κινηματογραφιστή που έφυγε την ώρα που δούλευε το τρίτο μέρος της τριλογίας του, την καινούργια ταινία -που δεν θα τελειώσει- την Άλλη θάλασσα. Μια ταινία, όπως ο ίδιος έλεγε, για την κρίση που ζούμε.
Ο θάνατος του Θόδωρου Αγγελόπουλου, για όποιον πονά τον τόπο αυτό, την Ιστορία του, την Αριστερά και το σοσιαλισμό, τον άνθρωπο μπροστά στα αδιέξοδα που ορθώνονται, μπροστά στους οδυνηρούς απολογισμούς των προσπαθειών, δημιουργεί ένα πικρό συναίσθημα, μια αίσθηση χαμού κάτι πολύτιμου, μονάκριβου, ιδιαίτερου σε μια στιγμή κρίσιμη, τραγική, κομβική για τη σύγχρονη και μελλοντική ιστορία του τόπου. Σε μια στιγμή που ο χαμός ενός ποιητή, ενός μεγάλου καλλιτέχνη κάνει όλο τον κόσμο να συναισθανθεί ότι φτωχαίνει το παρόν του, ότι μια τεράστια απώλεια απλώνεται και πρέπει να αναπληρωθεί. Μένει, βέβαια, το έργο του. Μένουν τα λόγια του.
Θα θέλαμε να μεταφέρουμε λίγα λόγια του στο σημείωμα αυτό, από τρεις συνεντεύξεις που έδωσε τα τελευταία δύο χρόνια.
Μιλώντας για τον Δεκέμβρη της νεολαίας, το 2008, βρήκε τους νέους πολύ ώριμους, να συζητάνε παντού σε όλη τη χώρα και αποκόμισε την αίσθηση και το τεράστιο πρόβλημα ότι σήμερα ορθώνεται ένας πελώριος «κλειστός ορίζοντας» πάνω από τη νέα γενιά και την κοινωνία.
Μιλώντας για τα ίδια προβλήματα και ιδιαίτερα για αυτά της κρίσης, λίγες μέρες πριν ξεσπάσουν οι πλατείες είχε πει: «Πίσω από τη βεβαιότητα που δηλώνουν όλοι, υπάρχει πολλή αμηχανία. Όλοι είναι αμήχανοι. Κανένας δεν λογίζεται πώς φθάσαμε έως εδώ. Είναι πάρα πολύ εύκολο να πει κανείς, αντιπροσωπεύοντας μια παράταξη, αυτό ή εκείνο. Εγώ προέρχομαι από την Αριστερά αλλά δεν συμφωνώ αυτήν την στιγμή με την Αριστερά. Νομίζω ότι βλέπει τα πράγματα με έναν τρόπο πάρα πολύ κομματικό, ο οποίος δεν δίνει λύσεις. Παραμένω -εν πλήρη συγχύσει- αριστερός… Εγώ δεν μπορώ, σκέφτομαι μια εικόνα που αντιπροσωπεύει το πρόβλημα. Είδα ένα κορίτσι πολύ όμορφο, ούτε καν 20 χρονών που περνούσε το δρόμο με ένα τσιγάρο στο χέρι και έτρεμε. Έβλεπα αυτά τα μικρά βήματα, αυτού του πανέμορφου κοριτσιού κι έλεγα ότι αυτό καμιά πολιτική δεν το λύνει. Το λύνει μόνο μια παρέμβαση με έναν άλλο τρόπο, για μια οραματική σχέση με το μέλλον».
Σε μια άλλη συνέντευξη θα υποστηρίξει: «Υπάρχει η ήττα και υπάρχει και η ηττοπάθεια. Αυτή η δεύτερη κυριαρχεί σήμερα. Η έλλειψη πολιτικών προτάσεων αυτό μαρτυρεί. Ήταν τόσο ισχυρή η πτώση και η απώλεια του ονείρου, αλλά κάποτε δεν υπήρχε η ηττοπάθεια. Ο ήρωας της ταινίας λέει πως “κάποτε πιστεύαμε πως είμαστε οι πολιορκητές του ουρανού”».
Η Ελλάδα φτωχότερη, η Αριστερά πιο φτωχή, ο λαός ζώντας ένα τρομερό σήμερα και ένα αβέβαιο αύριο, όλοι μαζεύουν τα κομμάτια τους, αποχαιρετούν το διανοούμενο που φεύγει, στοχάζονται στο έργο του, παίρνουν δύναμη για μια νέα πρόταση αλλαγής του κόσμου. Ο ουρανός θα ξαναπολιορκηθεί, το βλέμμα μας θα αποκτήσει την οραματική σχέση με το μέλλον.
Τίποτα δεν τελείωσε, τίποτα δεν τελειώνει. Η σκόνη του χρόνου δεν θα σκεπάσει την ιστορία της χειραφέτησης.
Ο θάνατος του Θόδωρου Αγγελόπουλου, για όποιον πονά τον τόπο αυτό, την Ιστορία του, την Αριστερά και το σοσιαλισμό, τον άνθρωπο μπροστά στα αδιέξοδα που ορθώνονται, μπροστά στους οδυνηρούς απολογισμούς των προσπαθειών, δημιουργεί ένα πικρό συναίσθημα, μια αίσθηση χαμού κάτι πολύτιμου, μονάκριβου, ιδιαίτερου σε μια στιγμή κρίσιμη, τραγική, κομβική για τη σύγχρονη και μελλοντική ιστορία του τόπου. Σε μια στιγμή που ο χαμός ενός ποιητή, ενός μεγάλου καλλιτέχνη κάνει όλο τον κόσμο να συναισθανθεί ότι φτωχαίνει το παρόν του, ότι μια τεράστια απώλεια απλώνεται και πρέπει να αναπληρωθεί. Μένει, βέβαια, το έργο του. Μένουν τα λόγια του.
Θα θέλαμε να μεταφέρουμε λίγα λόγια του στο σημείωμα αυτό, από τρεις συνεντεύξεις που έδωσε τα τελευταία δύο χρόνια.
Μιλώντας για τον Δεκέμβρη της νεολαίας, το 2008, βρήκε τους νέους πολύ ώριμους, να συζητάνε παντού σε όλη τη χώρα και αποκόμισε την αίσθηση και το τεράστιο πρόβλημα ότι σήμερα ορθώνεται ένας πελώριος «κλειστός ορίζοντας» πάνω από τη νέα γενιά και την κοινωνία.
Μιλώντας για τα ίδια προβλήματα και ιδιαίτερα για αυτά της κρίσης, λίγες μέρες πριν ξεσπάσουν οι πλατείες είχε πει: «Πίσω από τη βεβαιότητα που δηλώνουν όλοι, υπάρχει πολλή αμηχανία. Όλοι είναι αμήχανοι. Κανένας δεν λογίζεται πώς φθάσαμε έως εδώ. Είναι πάρα πολύ εύκολο να πει κανείς, αντιπροσωπεύοντας μια παράταξη, αυτό ή εκείνο. Εγώ προέρχομαι από την Αριστερά αλλά δεν συμφωνώ αυτήν την στιγμή με την Αριστερά. Νομίζω ότι βλέπει τα πράγματα με έναν τρόπο πάρα πολύ κομματικό, ο οποίος δεν δίνει λύσεις. Παραμένω -εν πλήρη συγχύσει- αριστερός… Εγώ δεν μπορώ, σκέφτομαι μια εικόνα που αντιπροσωπεύει το πρόβλημα. Είδα ένα κορίτσι πολύ όμορφο, ούτε καν 20 χρονών που περνούσε το δρόμο με ένα τσιγάρο στο χέρι και έτρεμε. Έβλεπα αυτά τα μικρά βήματα, αυτού του πανέμορφου κοριτσιού κι έλεγα ότι αυτό καμιά πολιτική δεν το λύνει. Το λύνει μόνο μια παρέμβαση με έναν άλλο τρόπο, για μια οραματική σχέση με το μέλλον».
Σε μια άλλη συνέντευξη θα υποστηρίξει: «Υπάρχει η ήττα και υπάρχει και η ηττοπάθεια. Αυτή η δεύτερη κυριαρχεί σήμερα. Η έλλειψη πολιτικών προτάσεων αυτό μαρτυρεί. Ήταν τόσο ισχυρή η πτώση και η απώλεια του ονείρου, αλλά κάποτε δεν υπήρχε η ηττοπάθεια. Ο ήρωας της ταινίας λέει πως “κάποτε πιστεύαμε πως είμαστε οι πολιορκητές του ουρανού”».
Η Ελλάδα φτωχότερη, η Αριστερά πιο φτωχή, ο λαός ζώντας ένα τρομερό σήμερα και ένα αβέβαιο αύριο, όλοι μαζεύουν τα κομμάτια τους, αποχαιρετούν το διανοούμενο που φεύγει, στοχάζονται στο έργο του, παίρνουν δύναμη για μια νέα πρόταση αλλαγής του κόσμου. Ο ουρανός θα ξαναπολιορκηθεί, το βλέμμα μας θα αποκτήσει την οραματική σχέση με το μέλλον.
Τίποτα δεν τελείωσε, τίποτα δεν τελειώνει. Η σκόνη του χρόνου δεν θα σκεπάσει την ιστορία της χειραφέτησης.
Σχόλια
