Η ΔΕΗ, λόγω του αντικειμένου αλλά και του μεγέθους της, αποτελεί τη σημαντικότερη επιχείρηση για την ελληνική οικονομία. Όμως, όπως και η οικονομία στα μνημονιακά χρόνια έτσι και η ΔΕΗ, έχει καταρρεύσει. Η δημοσίευση των οικονομικών αποτελεσμάτων για το έτος 2018 το αποδεικνύει. Η τρέχουσα εικόνα συνοπτικά έχει ως εξής: α) ζημιές για το 2018, 550 εκατ. ευρώ ή 1 δισ. ανάλογα πως «διαβάζει» κάποιος τον ισολογισμό, β) 3,7 δισ. δανειακές υποχρεώσεις και γ) μνημονιακές υποχρεώσεις για ιδιωτικοποίηση και δραματική συρρίκνωση δραστηριοτήτων και μεγεθών προς όφελος των ανταγωνιστών της.
Η εικόνα της ΔΕΗ αποτελεί πιστό αντίγραφο της μνημονιακής Ελλάδας. Ως η μεγαλύτερη ελληνική επιχείρηση δεν θα μπορούσε να έχει άλλη πορεία από την παράλληλη «εξέλιξη» με την ελληνική μνημονιακή οικονομία. Η πορεία της μετοχής της και κατ’ επέκταση της χρηματιστηριακής αξίας της επιχείρησης, το αποδεικνύει. Από τα 16 ευρώ το 2009 βρέθηκε στα 5,40 στις 31/12/2014 (κυβερνήσεις Παπανδρέου και Σαμαρά-Βενιζέλου) και στα 1,28 ευρώ σήμερα (15/5/2019, κυβέρνηση Τσίπρα)!
Το ιστορικό
Σε όλη τη μνημονιακή περίοδο ένας από τους βασικούς στόχους των δανειστών είναι η ριζική αλλαγή της κατάστασης στον ενεργειακό τομέα της χώρας. Ίσως πρόκειται για την κορυφαία από τις επονομαζόμενες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Στόχος τους, η ιδιωτικοποίηση συνολικά του τομέα της ενέργειας (ηλεκτρικό ρεύμα και φυσικό αέριο) μέσω της δραστικής μείωσης αρχικά των δραστηριοτήτων του δημόσιου τομέα υπέρ των ιδιωτών και της, εν συνεχεία, πώλησης των δημόσιων δραστηριοτήτων. Στην περίπτωση της ΔΕΗ, λόγω μεγέθους και υποδομών, επιλέχθηκε η μέθοδος της «σαλαμοποίησης» (σταδιακό κόψιμο σε φέτες). Το 2014, επί κυβέρνησης Σαμαρά-Βενιζέλου οι δανειστές επέβαλαν τη διάσπαση της ΔΕΗ στα δύο (μικρή και μεγάλη ΔΕΗ) και την πώληση της μικρής, γεγονός που θα συρρίκνωνε δραματικά την επιχείρηση και προετοίμαζε τα επόμενα βήματα του ξεπουλήματος.
Ο ΣΥΡΙΖΑ ως αντιπολίτευση, το καλοκαίρι του 2014, ανέδειξε το θέμα της «μικρής ΔΕΗ» ως ένα από τα κεντρικά πολιτικά ζητήματα της περιόδου και ματαιώθηκε η πώλησή της. Ο Τσίπρας υποσχέθηκε ενιαία ισχυρή ΔΕΗ προς όφελος του λαού και του τόπου. Ήταν κι αυτή η υπόσχεση ένας από τους παράγοντες ελπίδας για τον λαό (όπως και ο ΕΝΦΙΑ) που έδωσαν μεγάλη ώθηση στο να αναδειχθεί κυβέρνηση το 2015. Η πορεία της μνημονιακής μετάλλαξης στη συνέχεια και τα αποτελέσματά της είναι γνωστά. Φυσικά αυτά επηρέασαν άμεσα και τη ΔΕΗ καθώς δεν έπαψε ποτέ να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των προτεραιοτήτων των δανειστών. Σήμερα, οι συνέπειες από τις εξελίξεις στη ΔΕΗ φαίνεται να είναι πολύ χειρότερες από εκείνες της πώλησης της «μικρής ΔΕΗ» το καλοκαίρι του 2014.
Στο πλαίσιο του τρίτου μνημονίου άρχισε η αποδιάρθρωση, ο κατακερματισμός και το σταδιακό ξεπούλημα της επιχείρησης. Αρχικά, το 2017, εφαρμόστηκε ο διαχωρισμός της επιχείρησης σε παραγωγή και εμπορία ρεύματος (νέα ΔΕΗ) και υποδομές-δίκτυα μεταφοράς (ΑΔΜΗΕ). Έτσι η ΔΕΗ έχασε το σημαντικότερο περιουσιακό της στοιχείο, τα δίκτυα μεταφοράς. Ένα έργο που δημιουργήθηκε σε μια πορεία δεκαετιών, με τεράστιο κόστος για την επιχείρηση και τον λαό, που πλήρωνε άμεσα (λογαριασμοί) και έμμεσα (φόροι κρατικού προϋπολογισμού), αποκόπηκε από τη ΔΕΗ και οδηγήθηκε αρχικά στο δημόσιο (51%), στους ιδιώτες μετόχους της ΔΕΗ (25%) και στους Κινέζους της State Grid (24%) για να καταλήξει, μετά από μερικά χρόνια, 100% στους ιδιώτες, όπως ακριβώς έγινε και με τον ΟΤΕ.
Παράλληλα είχαμε τη διαδικασία πώλησης ρεύματος χονδρικής με διαδικασίες προσφορών (ΝΟΜΕ) και ακολούθησε η απόφαση για την πώληση των λιγνιτικών μονάδων και τον περιορισμό του μεριδίου της ΔΕΗ στην εγχώρια αγορά που διαμορφώνουν τη σημερινή εικόνα απαξίωσης της επιχείρησης. Θα ακολουθήσουν, φυσικά, και άλλα βήματα μέχρι την πλήρη απαξίωση και την παράδοση της επιχείρησης στους ιδιώτες έναντι «πινακίου φακής», όπως έγινε και με άλλες επιχειρήσεις στη μνημονιακή περίοδο με πλέον χαρακτηριστικές τον ΟΠΑΠ και τον ΟΣΕ.
Η διαδικασία ξεπουλήματος της ΔΕΗ διαχρονικά αποτυπώνεται στη χρηματιστηριακή αξία της επιχείρησης. Η αξία της στις 31/12/2013 ήταν 2,5 δισ. ευρώ, έπεσε στα 1,25 δισ. στις 31/12/2014 (-50%) και σήμερα είναι μόλις 297 εκατ. ευρώ (-76% συγκριτικά με τέλος του 2014)! Σε αυτά τα νούμερα αποτυπώνεται η οικονομική πραγματικότητα της ΔΕΗ στην οποία την οδήγησε το σάπιο πολιτικό σύστημα. Βέβαια, επειδή όλοι τους νομίζουν ότι έχουμε μνήμη χρυσόψαρου, μπροστά στις εκλογές βγάζουν ανακοινώσεις για το πόσο καλά μπορούν να «διαχειριστούν» το θέμα στο μέλλον, υποσχόμενοι γενικώς και αορίστως «ένα καλύτερο μέλλον» και για τη ΔΕΗ, χωρίς φυσικά να υποβάλλουν κάποια πρόταση και να δεσμεύονται σε κάτι.
Λογιστικά οι ζημιές της ΔΕΗ, από συνεχιζόμενες δραστηριότητες για το 2018 ανέρχονται σε 542 εκατ. ευρώ. Η ζημιά αυτή έχει δημιουργηθεί μεταξύ άλλων παραγόντων και από την επιβάρυνση της επιχείρησης με δύο τεράστια κονδύλια: α) 280 εκατ. ευρώ για εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και β) 224 εκατ. ευρώ από τις δημοπρασίες ΝΟΜΕ. Ειδικότερα, στο πλαίσιο της χρηματιστικοποίησης της παγκόσμιας οικονομίας, η διαδικασία του χρηματιστηρίου ρύπων επιβαρύνει υπέρμετρα τη ΔΕΗ υποτάσσοντας την πορεία της και σε κερδοσκοπικά παιγνίδια. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2018 η ΔΕΗ είχε μικρότερες εκπομπές ρύπων αλλά λόγω της χρηματιστηριακής ανόδου της τιμής των ρύπων (διπλασιασμός τιμής) κατέβαλε 280 εκατ. ευρώ έναντι 142 εκατ. το 2017. Επίσης, στο πλαίσιο του τρίτου μνημονίου η ΔΕΗ ανέλαβε την υποχρέωση να πουλά στους ιδιώτες λιγνιτική ενέργεια σε τιμές κάτω του κόστους. Οι ιδιωτικές επιχειρήσεις ενέργειας στη συνέχεια αυτή τη φτηνή ενέργεια είτε την εξάγουν είτε την χρησιμοποιούν στην εγχώρια αγορά μέσω προσφορών για να κερδίσουν μερίδιο αγοράς. Έτσι η ΔΕΗ επιβαρύνθηκε με 224 εκατ. ευρώ το 2018, έναντι 72 εκατ. το 2017, επιδοτώντας ουσιαστικά τους ιδιώτες ανταγωνιστές της, γεγονός που είχε σαν παράλληλη συνέπεια, μεταξύ άλλων, να χάσει και μερίδιο αγοράς 5% (από 86,7% το 2017 σε 81,9% το 2018).
Οι τρεις δεσμεύσεις
Στην τρέχουσα περίοδο τρεις είναι οι μεγάλες δεσμεύσεις της κυβέρνησης για τη ΔΕΗ: α) η πώληση των λιγνιτικών μονάδων, β) ο δραστικός περιορισμός του μεριδίου αγοράς της ΔΕΗ στην λιανική και γ) η πώληση των μετοχών της ΔΕΗ που έχει το ΤΑΙΠΕΔ.
Η ΔΕΗ έχει δεσμευθεί να πουλήσει το 40% της παραγωγής ενέργειας από λιγνίτη, ήτοι τα εργοστάσια παραγωγής σε Μεγαλόπολη και Μελίτη (Φλώρινα). Οι διαδικασίες του πρώτου διαγωνισμού δεν είχαν αποτέλεσμα καθώς υπήρξε μεγάλη διαφορά μεταξύ της εκτίμησης του ανεξάρτητου εκτιμητή και της προσφοράς από τον Όμιλο Μυτιληναίου, που συμμετείχε μέχρι τέλους στη διαδικασία. Να σημειώσουμε εδώ ότι για μία ακόμα φορά επιβεβαιώθηκε ο «κανόνας» τελικά να συμμετέχει μόνο ένας στη «διαγωνιστική» διαδικασία. Επίσης, ο ανεξάρτητος εκτιμητής ήταν τόσο «ανεξάρτητος» που είχε υποχρέωση να ενημερώνει πρώτα την Κομισιόν για τις εξελίξεις στο διαγωνισμό! Παρ’ όλα αυτά ο διαγωνισμός απέτυχε. Ξαναστήθηκε και λήφθηκε πρόνοια για να τον φέρουν στα μέτρα των απαιτήσεων του ιδιώτη επενδυτή. Έτσι η ΔΕΗ συμφώνησε να προμηθεύει τον μελλοντικό ιδιοκτήτη της μονάδας Μελίτης με τιμή λιγνίτη 16,5 ευρώ τον τόνο για την πενταετία 2020-2024, έναντι σημερινής τιμής 23 ευρώ, δηλαδή 6,5 ευρώ (28,3%) πιο χαμηλά. Ο διαγωνισμός ήδη «τρέχει» και η κυβέρνηση έχει αναλάβει την υποχρέωση να ολοκληρωθεί εντός των επόμενων μηνών. Οι συνέπειες για τη ΔΕΗ, από την αποκοπή από αυτά τα δύο σημαντικά περιουσιακά της στοιχεία, είναι τεράστιες όπως τεράστια είναι και η εν δυνάμει άμεση ζημιά από την πώληση τους σε τιμή «ευκαιρίας» κατ’ απαίτηση των δανειστών.
Επίσης, η κυβέρνηση έχει δεσμευθεί μέχρι το τέλος του 2020 η ΔΕΗ να έχει περιορίσει το μερίδιο της στην λιανική ηλεκτρικής ενέργειας στο 50% από 81,9% που ήταν το 2018. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι με τα δεδομένα του 2018, που οι πωλήσεις της ήταν 4,7 δισ. ευρώ, θα πρέπει να περιοριστεί το 2021 σε μόλις 2,9 δισ. ενώ θα έχει να εξυπηρετεί δανεισμό 3,7 δισ. ευρώ.
Τέλος, στο πρόγραμμα του ΤΑΙΠΕΔ υπάρχουν οι μετοχές που είχε το Δημόσιο στη ΔΕΗ και προβλέπεται η άμεση «αξιοποίηση» τους, που πρακτικά σημαίνει πώληση, μέσω της «αξιολόγησης εναλλακτικών λύσεων αξιοποίησης». Με την τρέχουσα χρηματιστηριακή τιμή ουσιαστικά η πώληση αυτή θα αποτελέσει «δωρεά» προς τους αγοραστές.
Αυτή είναι η τρέχουσα κατάσταση της ΔΕΗ και οι προοπτικές της. Από τη μνημονιακή υποχρέωση της «μικρής ΔΕΗ» που θα είχε σαν συνέπεια να χαθεί το 30% του μεριδίου της στην αγορά, καταλήξαμε, μέσω κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, στην πώληση του 40% των λιγνιτικών μονάδων και στη μείωση του μεριδίου της στο 50%! Έτσι υλοποίησε ο κ. Τσίπρας, σε έναν ακόμα τομέα, τις υποσχέσεις τού 2015 στον Ελληνικό λαό.
