Μετά το θερμό Πάσχα στο Αιγαίο, με δεκάδες παραβιάσεις, αερομαχίες και υπερπτήσεις πολεμικών αεροσκαφών της Τουρκίας πάνω από κατοικημένα νησιά, η Άγκυρα μετατοπίζει το «θέατρο επιχειρήσεων» νοτιότερα, μέσα στην κυπριακή ΑΟΖ. Το κουρέλιασμα της, διατεταγμένης από τις ΗΠΑ, πολιτικής ΣΥΡΙΖΑ περί Οικοδόμησης Μέτρων Εμπιστοσύνης με μια χώρα που αμφισβητεί ευθέως θαλάσσια και εναέρια σύνορα σε Αιγαίο και Κύπρο μετασχηματίζεται κλιμακωτά σε ένα μεγάλο παιχνίδι «σπασίματος νεύρων» με τελικό στόχο την επιβολή τετελεσμένων και την, με την απειλή χρήση στρατιωτικής βίας, αναγνώριση των «δικαιωμάτων» της Τουρκίας στο γεωπολιτικό έλεγχο της Ν.Α. Μεσογείου και στην μοιρασιά των ενεργειακών πόρων του.
Η, πριν από μερικές μέρες, έκδοση παράνομων NAVTEX για έρευνες, από την πλευρά της Τουρκίας, μέσα στην οριοθετημένη ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας έχει περάσει στη φάση της εφαρμογής. Από το απόγευμα της Πέμπτης 2/5, το ερευνητικό σκάφος Barbaros επιχειρεί για άλλη μια φορά μέσα στην κυπριακή ΑΟΖ ενώ λίγα μίλια μακρύτερα το πολεμικό ναυτικό της Τουρκίας ασκείται με πραγματικά πυρά κοντά στις ακτές της Κύπρου. Όσο και αν έχουμε «συνηθίσει» αυτές τις εικόνες δεν παύουν να προκαλούν εύλογες ανησυχίες για τα επόμενα βήματα της Άγκυρας.
Παιχνίδι νεύρων με προκλητικά τετελεσμένα
Οι διαβεβαιώσεις των κυβερνήσεων σε Λευκωσία και Αθήνα, ότι οι ενέργειες της Άγκυρας παρακολουθούνται στενά και ότι οι προκλήσεις αυτές είναι ανώδυνες καθότι δεν δημιουργούν τετελεσμένα δεν πείθουν κανένα. Πολύ περισσότερο όταν, όπως αναφέρουν δημοσιογραφικές πληροφορίες, στην περιοχή των ερευνών σπεύδει και το πλωτό γεωτρύπανο Fatih (Πορθητής) που αναχώρησε το πρωί της Παρασκευής από το λιμάνι της Αττάλειας και συνοδεύεται από τρία πλοία υποστήριξης.
Σύμφωνα με νεότερη NAVTEX, με ημερομηνία 3 Μαΐου 2019, η Τουρκία ανακοίνωσε την πραγματοποίηση γεώτρησης εντός της κυπριακής ΑΟΖ, 60 χιλιόμετρα δυτικά της Πεγείας, η οποία βρίσκεται βορειότερα της Πάφου.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι συντεταγμένες της γεώτρησης αφορούν περιοχή που βρίσκεται μεν εντός της Κυπριακής ΑΟΖ αλλά σε τμήμα της που δεν έχει παραχωρηθεί σε καμία εταιρεία για πραγματοποίηση ερευνών.
Με αυτό τον τρόπο η Τουρκία φαίνεται ότι επιχειρεί να δημιουργήσει μια μεγάλης κλίμακας πρόκληση, αμφισβητώντας την κυπριακή κυριαρχία επί της διεθνώς αναγνωρισμένης ΑΟΖ της χώρας, χωρίς, σε αυτή τη φάση, να επιθυμεί να έρθει σε ευθεία σύγκρουση με τις πολυεθνικές που έχουν τα δικαιώματα έρευνας και εκμετάλλευσης στην περιοχή.
Η Τουρκία επιχειρεί μια επίδειξη δύναμης και επιβολής τετελεσμένων που στρέφεται ευθέως κατά της Κύπρου αλλά παράλληλα στέλνει μήνυμα «επιχειρηματικής και επενδυτικής ανασφάλειας» στις πετρελαϊκές εταιρείες που εμπλέκονται στην περιοχή και στις μεγάλες δυνάμεις που τις στηρίζουν
Η Τουρκία επιθυμεί περισσότερο, με την εξαγγελία της γεώτρησης, να νομιμοποιήσει τα δικαιώματα της στην περιοχή και να αμφισβητήσει έμπρακτα τα αντίστοιχα της Κύπρου. Είναι χαρακτηριστική η επιχειρηματολογία που χρησιμοποιεί στις αλλεπάλληλες εκδόσεις NAVTEX που επιχειρούν να ακυρώσουν τις αντίστοιχες κυπριακές: «Η Κύπρος που αναφέρεται στις NAVTEX δεν είναι το αυθεντικό συνεταιρικό κράτος που ιδρύθηκε το 1960» και η χρήση του ορού «δεν συνιστά με κανένα τρόπο αναγνώριση της Ελληνοκυπριακής Διοίκησης ούτε προκαταλαμβάνει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις της Τουρκίας που εκπηγάζουν από την Συμφωνία Εγγυήσεων και Εγκαθίδρυσης του 1960».
Με αυτόν τον τρόπο και με αφορμή την έκδοση μια ναυτικής οδηγίας η Τουρκία δεν επιχειρεί απλά να αμφισβητήσει την εγκυρότητα των αντίστοιχων κυπριακών αλλά και αυτήν ακόμα την υπόσταση της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Έτσι η τουρκική διπλωματία επιχειρεί μια επίδειξη δύναμης και επιβολής τετελεσμένων που στρέφεται ευθέως κατά της Κύπρου αλλά παράλληλα στέλνει μήνυμα «επιχειρηματικής και επενδυτικής ανασφάλειας» στις πετρελαϊκές εταιρείες που εμπλέκονται στην περιοχή και στις μεγάλες δυνάμεις που τις στηρίζουν. Με την απειλή χρήσης βίας και προβάλλοντας το οικονομικό μέγεθος και την αποφασιστικότητα της, η Τουρκίας εκβιάζει όλες τις πλευρές να διαπραγματευτούν μαζί της και να της αναγνωρίσουν μερίδιο στο φυσικό πλούτο της περιοχής και στον έλεγχο των οδών μεταφοράς του προς την Ευρώπη.
ΗΠΑ, Ε.Ε. και ΟΗΕ σφυρίζουν αδιάφορα
Έναντι αυτής της πολιτικής της Τουρκίας, Αθήνα και Λευκωσία δεν έχουν να αντιπαραθέσουν κανένα ουσιαστικό σχέδιο αντιμετώπισης της. Οι τριγωνικές σχέσεις με Ισραήλ και Αίγυπτο και οι συμφωνίες, με τις ευλογίες ΗΠΑ και Γαλλίας για τον αγωγό East Med δεν είναι ικανές να αντιμετωπίσουν τις τουρκικές προκλήσεις. Πρώτο, γιατί το ίδιο το σχέδιο East Med, μπορεί να υπακούει στην πρόθεση των ΗΠΑ για αποκλεισμό της Ρωσίας από την αγορά φυσικού αερίου της Ε.Ε., έχει όμως ακόμα πολύ δρόμο ώστε να καταστεί ρεαλιστικό και πραγματοποιήσιμο, καθώς οι έρευνες είναι ακόμα σε εξέλιξη και τα διαπιστωμένα κοιτάσματα δεν επαρκούν για να τον καταστήσουν και οικονομικά συμφέρουσα επιλογή. Δεύτερο οι τουρκικές αμφισβητήσεις αφορούν τη μοιρασιά του φυσικού πλούτου της Κύπρου και όχι του Ισραήλ ή της Αιγύπτου. Για την καταπάτηση των παλαιστινιακών συμφερόντων δεν γίνεται βέβαια ούτε λόγος από καμία πλευρά. Με αυτή την έννοια, και προκειμένου να εξασφαλιστεί η αναγκαία «επενδυτική ηρεμία» οι μεγάλες δυνάμεις, έχοντας εξασφαλίσει την μερίδα του λέοντος για τον εαυτό τους, ουδόλως ενδιαφέρονται πώς θα μοιραστούν τα εναπομείναντα «ψιχία». Έτσι η «δίκαια μοιρασιά» βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των επιλογών ΗΠΑ και Ε.Ε. όπως άλλωστε και τα σχέδια κατάλυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας μέσα από τα διαδοχικά σχέδια Ανάν.
Τόσο η κυβέρνηση της Αθήνας όσο και της Λευκωσίας έχουν πλήρη επίγνωση των σχεδιαζόμενων σεναρίων, έχουν στην πραγματικότητα αποδεχθεί τη λογική της «δίκαιας μοιρασιάς» και απλά ποντάρουν και ευελπιστούν ώστε η διελκυστίνδα των διαπραγματεύσεων μεταξύ ΗΠΑ-Τουρκίας να καταλήξει σε έναν συμβιβασμό που δεν θα είναι τόσο οδυνηρός για τα «ελληνικά χρώματα», ανοίγοντας εκ νέου τραγικές εξελίξεις με απρόβλεπτες συνέπειες.
Η προσφυγή της Κύπρου στον ΟΗΕ με αφορμή τις τελευταίες εξελίξεις και ο «χρησμός» του Συμβουλίου Ασφαλείας είναι ενδεικτικός των παραπάνω τάσεων. Σύμφωνα με δήλωση του Ινδονήσιου προέδρου του Σ.Α. ο Οργανισμός τόνισε την «επείγουσα ανάγκη αποφυγής ενεργειών οι οποίες θα προκαλέσουν ζημιά στις προσπάθειες επιτυχίας στο Κυπριακό» ενώ καλωσορίζει τις καλές υπηρεσίες του γ.γ. και της εκπρόσωπού του κα. Λουντ και προτρέπει τις δύο πλευρές «να συμφωνήσουν όρους αναφοράς ως βάση για ουσιαστικές και προσανατολισμένες σε αποτελέσματα διαπραγματεύσεις».
Καμιά αναφορά στις προκλήσεις της Τουρκίας που παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα ενός κράτους-μέλους του και ίσες αποστάσεις για τις «δύο κοινότητες» που οφείλουν να αξιοποιήσουν τις «ιδέες» του Αντόνιο Γκουτέρες. Και από την ελληνική πλευρά; Εκκωφαντική σιωπή…
* Ο Σπύρος Παναγιώτου είναι υποψήφιος δήμαρχος Γαλατσίου με τη δημοτική κίνηση «Γαλάτσι ο Τόπος μου».
