Το δημοψήφισμα του Ιούλη, οι «αποκαλύψεις» και ο… Πιουριφόι
Του Τάσου Βαρούνη
Στο Βήμα της προηγούμενης Κυριακής, διαβάσαμε εκτενές ρεπορτάζ με τίτλο «πώς ο Τσίπρας μετέτρεψε το “όχι” σε “ναι”». Εκεί περιγράφονται διάφορες συνομιλίες, δηλώσεις, ενημερώσεις, τηλεφωνήματα, συσκέψεις και μυστικά σχέδια. Πολλά έχουν ήδη γραφτεί και πολλά είναι αυτά που θα βγαίνουν από δω και μπρος στη φόρα.
Δεν είναι πάντα εύκολο να μετρηθεί η αξιοπιστία τους. Είτε γιατί στους κύκλους των «μεγάλων αντρών» και των «πολιτικών σαλονιών» περισσεύει το ψέμα, είτε γιατί οι δημοσιοποιήσεις και οι διαρροές θα υπόκεινται στους σχεδιασμούς και τις προθέσεις της εκάστοτε συγκυρίας. Προφανώς και όλα αυτά έχουν τη σημασία τους και αποτελούν ένα κομμάτι της «ιστορίας». Ίσως όμως περισσότερο από τις συγκεκριμένες πληροφορίες, να χρειαζόμαστε κάποιες γενικεύσεις ή συμπεράσματα.
Η συμφωνία του συστήματος και η… παραγγελιά
Εκείνες τις κρίσιμες μέρες, το πολιτικό σύστημα λειτούργησε σαν ένα σώμα παρά τις διαφοροποιήσεις του. Δεν υπήρξαν βαθιές, οργανικές διαχωριστικές γραμμές μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων. Για όλους, το «να σωθεί η χώρα» σήμαινε το να υπάρξει σαφής υποταγή στο ευρωπαϊκό κατεστημένο. Αυτό ήταν το μεγάλο δεδομένο που δέσμευε τους πάντες. Και αυτό δεν ήταν τερτίπι της στιγμής αλλά βαθιά πεποίθηση.
Η «διαπραγμάτευση χωρίς ρήξη» σήμαινε την πλήρη αποδοχή της «Ευρώπης μας». Αυτό ήταν το μοναδικό Plan και το οποίο με διάφορους τρόπους, πισωγυρίσματα και πολύ δούλεμα (του κόσμου) υλοποιούνταν. Ο Γκαλμπρέιθ είναι ξεκάθαρος, μιλώντας για την περίοδο μετά το Eurogroup του Απρίλη στη Ρίγα: «Εμφανίστηκε στους πρωθυπουργικούς κύκλους μια “τρόικα εσωτερικού”, που είχε την άποψη ότι η Ελλάδα έπρεπε να αποδεχθεί οποιαδήποτε συμφωνία της προσφερόταν».
Δεν υπάρχει παιχνίδι χωρίς τις διαμεσολαβήσεις των «ξένων». Ο κάθε πολιτικός αρχηγός ή παίκτης είχε και τον προνομιακό συνομιλητή του από τα ευρωπαϊκά -και όχι μόνο- σαλόνια. Τηλεφωνήματα, στηρίξεις και τελεσίγραφα με την ισχύ νόμου. Η τηλεφωνική συνομιλία του Τσίπρα με τον Ολάντ το βράδυ του δημοψηφίσματος είναι χαρακτηριστική. Ο Γάλλος ζήτησε ομόφωνη απόφαση όλων των πολιτικών αρχηγών. Κι έτσι μεθοδεύτηκε η σύγκληση του συμβουλίου των πολιτικών αρχηγών. Παραγγελιά. Γι’ αυτή του τη «διευκόλυνση», λίγο καιρό μετά, επισκέφτηκε τη χώρα μας και έκλεισε συμφωνίες. Ο Πιουριφόι, λοιπόν, δεν είναι παλιά ιστορία. Αλλά και κάτι επιπλέον: Το «από πού βαστάει η σκούφια» του καθένα, δεν αποτελεί μια λεπτομέρεια της πολιτικής αλλά οφείλει να συνυπολογίζεται στην ερμηνεία και την αξιολόγηση των όποιων θέσεων.
Λαϊκή βούληση και χειρισμός
Πουθενά δεν υπάρχει η αίσθηση μιας πραγματικής ευθύνης των κυβερνώντων απέναντι σ’ ένα λαό. Στις κρίσιμες ώρες δεν παύουν να λειτουργούν οι προσωπικοί σχεδιασμοί. Ποιος θα καεί, ποιος θα εκτεθεί, ποιος θα κερδίσει πόντους. Αυτό είναι το ήθος του πολιτικού προσωπικού, ασχέτως πολιτικών τοποθετήσεων. Οι τελικές αποφάσεις περνούν κάθε φορά και απ’ αυτό το φίλτρο. Είτε πρόκειται για όσους έχουν το πάνω χέρι, είτε για όσους «αντιπολιτεύονται» ή και αντιπολιτεύονται.
Τα τεχνικά σχέδια και τα «Plan» είναι αναγκαία. Αλλά αυτά δεν μπορούν να λογαριάζονται ως άσοι κρυμμένοι στο μανίκι ή ως λύσεις ανάγκης που θα βγουν από το συρτάρι. Η εικόνα ενός «πολεμικού συμβουλίου» φαντάζει λίγο αστεία, αν αναλογιστούμε τη μέχρι τότε ακολουθούμενη πολιτική που σε τίποτα δεν θύμιζε πόλεμο ή προετοιμασία για μάχη. Και χωρίς καμιά διάθεση απαξίωσης ή διλήμματος, οι «ειδικές γνώσεις» του κάθε Γκαλμπρέιθ είναι φούμαρα μπροστά στο «παρών» και τον ριζοσπαστισμό εκατομμυρίων ανθρώπων. Την ώρα, πάλι, που όλα τα δεδομένα και οι «αποκαλύψεις» δείχνουν την τεράστια προχειρότητα, ανοργανωσιά και έλλειψη σοβαρότητας του όποιου επιτελείου.
Για το πολιτικό σύστημα, τα αποτελέσματα της λαϊκής βούλησης είναι πεδίο χειρισμών και μόνο. Είτε πρόκειται για το λαϊκισμό που παρασύρει τους αδαείς, είτε για τους σχολαστικούς που ψάχνουν την ακριβή ερμηνεία της βούλησής του, είτε για το μεϊμαράκειο «πες μας τώρα (Τσίπρα) πώς θα καταπιείς το “όχι”», η αρμοδιότητα των πολιτών είναι πάντα σχετική και αδύναμη.
Η Αριστερά έχει αυτοκαταργηθεί όταν μια «επαναστατική στιγμή» ενός λαού, όπως το «όχι» στο δημοψήφισμα, συνιστά πρόβλημα και όχι εφόδιο για να προχωρήσει.
