Η επιστροφή του κουαρτέτου αναδεικνύει την οδυνηρή συνάρτηση Προσφυγικού-αξιολόγησης, αλλά και την κυβερνητική εθελοτυφλία στα κρίσιμα μέτωπα
Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Τα χαμόγελα της Δευτέρας, πάγωσαν από την περασμένη Τετάρτη. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ υποδέχθηκε με ενθουσιασμό τα πολλά «καλά νέα» που προέκυψαν από τις παράλληλες συνεδριάσεις του Eurogroup και του έκτακτου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου με την Τουρκία: η επιστροφή των επικεφαλής του κουαρτέτου στην Αθήνα, η υπόσχεση Ντάισελμπλουμ ότι θα ανοίξει άμεσα η συζήτηση για το ελληνικό χρέος, το «θετικό βήμα» -κατά τον πρωθυπουργό- της μισής συμφωνίας των 28 με την Τουρκία για το Προσφυγικό.
Στα «καλά νέα» που βλέπει με κάθε ευκαιρία η κυβέρνηση προστέθηκαν την Πέμπτη οι ανακοινώσεις Ντράγκι για νέα πλημμυρίδα ρευστότητας στην Ευρωζώνη, από την οποία υποτίθεται ότι περιμένει οφέλη και η Ελλάδα, εφόσον ολοκληρωθεί η αξιολόγηση.
Αλλά, όπως είπαμε, τα χαμόγελα που προκάλεσαν αυτά τα «καλά νέα» πάγωσαν όταν άρχισε να αποκαλύπτεται το σκοτεινό περιεχόμενό τους. Αν δεν πρόκειται για συνειδητή στρέβλωση της εξόφθαλμης πραγματικότητας, στην καλύτερη περίπτωση η κυβέρνηση πάσχει από επικίνδυνη εθελοτυφλία και ανικανότητα σωστής ανάγνωσης των δεδομένων που οδηγούν την ίδια και τη χώρα σε μια πολλαπλή παγίδευση.
Ας πάρουμε τα «καλά νέα» και τις αντίστοιχες παγίδες, μία προς μία.
«Υγειονομική ζώνη» για το Προσφυγικό
Στις εξελίξεις στο Προσφυγικό φαίνεται να υλοποιείται μ’ έναν απροσδόκητο τρόπο το κατά Σόιμπλε σχέδιο Grexit. Ενώ η κυβέρνηση προσκολλάται στο άρμα της πολιτικής Μέρκελ εν ονόματι κάποιας υπόσχεσης για διευκόλυνση της αξιολόγησης, η Ελλάδα παραμένει χωρίς χρηματοδότηση τουλάχιστον μέχρι τον Μάιο, παρά το πρόσθετο δημοσιονομικό βάρος διαχείρισης των προσφυγικών ροών. Έρχεται, λοιπόν, ένα πακέτο «ανθρωπιστικής βοήθειας» μόλις 100 εκατ. ευρώ διά χειρός Κομισιόν, εν ονόματι ενός συνολικότερου λογαριασμού 400-500 εκατ. για τα επόμενα χρόνια, που θυμίζει έντονα την πρόταση Σόιμπλε για έξοδο από το ευρώ με αντάλλαγμα «ανθρωπιστική βοήθεια».
Την ίδια στιγμή, η πλειοψηφία των χωρών της Ε.Ε. προχωρά σε σφράγιση και στρατιωτικοποίηση των συνόρων, η ευρω-τουρκική διαπραγμάτευση περιορίζεται σε ελληνοτουρκική με γερμανική επιτήρηση, η Τουρκία κάνει το μεγάλο παιχνίδι αναβάθμισής της σε οιονεί εταίρο των 28, επιβάλλοντας ταυτόχρονα την ατζέντα της στο συριακό, στο Αιγαίο, ακόμη και στο Κυπριακό, ενώ η προσφυγική-μεταναστευτική πολιτική της Ε.Ε. εκτρέπεται σε ένα πογκρόμ μαζικής επαναπροώθησης. Τελικά, όπως συνέβη με τα μνημόνια από το 2010 και μετά, η Ελλάδα χρησιμοποιείται ως υγειονομική ζώνη ανάσχεσης των προσφυγικών ροών, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό και για τους πρόσφυγες και για την Ελλάδα.
Αυτοπυροβολισμός με το… bazooka Ντράγκι
Άμα τη ανακοινώσει του νέου πακέτου της ΕΚΤ για την ενίσχυση της ρευστότητας και την αποτροπή ύφεσης-αποπληθωρισμού στην Ευρωζώνη, κυβερνητικά στελέχη έβγαλαν τα τεφτέρια να υπολογίσουν τι μπορεί να επωφεληθεί η Ελλάδα από την επέκταση της ποσοτικής χαλάρωσης του Ντράγκι, εφόσον ολοκληρωθεί η αξιολόγηση. Κάποιοι τόλμησαν να υπολογίσουν τουλάχιστον 1 δισ. το μήνα πρόσθετης ρευστότητας, από τα 80 δισ. που θα ρίχνει η ΕΚΤ και δη με μηδενικά επιτόκια.
Όπως ακριβώς είχε συμβεί τον Ιανουάριο του 2015, οπότε ο Ντράγκι ανακοινώνοντας το QE της ΕΚΤ αναγορεύτηκε σε «εχθρό της λιτότητας», γίνεται πάλι εγκληματικά λανθασμένη ανάγνωση της παρέμβασης. Για δύο τουλάχιστον λόγους: Πρώτον, γιατί τα νέα μέτρα της ΕΚΤ εξακολουθούν να τρέφουν τη νέα χρηματοπιστωτική φούσκα, παρά δειλά μέτρα αποτροπής της «αποθησαύρισης» της άφθονης ρευστότητας που προσφέρει (βλέπε αρνητικά επιτόκια αποδοχής καταθέσεων στην ΕΚΤ). Δεύτερον, και κυριότερο, τα μέτρα είναι μια ζοφερή ομολογία της απειλής ύφεσης στην Ευρωζώνη, που στην πραγματικότητα είναι ήδη παρούσα, αν αφαιρεθεί η επίδραση της ποσοτικής χαλάρωσης στις μεταβολές του ΑΕΠ. Αυτή η ομολογία, μάλιστα, επιτείνεται από την προειδοποίηση Ντράγκι ότι η εποχή των μηδενικών επιτοκίων θα τελειώσει εντός του έτους.
Αυτό σημαίνει ότι τα περιθώρια της νομισματικής πολιτικής εξαντλούνται και η ήδη διαλυμένη ελληνική οικονομία είναι εντελώς εκτεθειμένη σε μια ολική επαναφορά του τυφώνα 2008.
Το χρέος; Ποιο χρέος;
Ο «αιφνιδιασμός» Ντάισελμπλουμ να προαναγγείλει εκκίνηση της συζήτησης για το ελληνικό χρέος -ίσως και τον Απρίλιο- ερμηνεύθηκε από τα στελέχη της κυβέρνησης ως δικαίωση της πολιτικής της. Η σκοπιμότητα της κίνησης φωτίστηκε από τον Β. Σόιμπλε, που σύμφωνα με τις ελεγχόμενες διαρροές τη χαρακτήρισε ως «συζήτηση για το πρεστίζ και όχι για την ουσία», υπενθύμισε ότι δεν έχει «σοβαρά επιχειρήματα για τους Γερμανούς βουλευτές ώστε να συναινέσει σε κάτι τέτοιο» και επανέλαβε ότι μέχρι το 2025 η Ελλάδα δεν έχει «βαριές» πληρωμές τοκοχρεολυσίων.
Το πιθανότερο, λοιπόν, είναι ότι η κίνηση Ντάισελμπλουμ δεν ήταν παρά το συμφωνημένο πρόσχημα για να επιστρέψει το κουαρτέτο και ιδιαίτερα το ΔΝΤ στην αξιολόγηση, μια και το Ταμείο έχει σαφώς θέσει το δίλημμα και στους Ευρωπαίους δανειστές και στην Ελλάδα: ή οι πρώτοι δέχονται γερό κούρεμα χρέους ή η δεύτερη επωμίζεται νέα βαριά δημοσιονομικά μέτρα. Εκ πρώτης όψεως, η απόφαση του ΔΝΤ να προσέλθει στη διαπραγμάτευση δίνει την εντύπωση ότι συμβιβάζεται με την άποψη των Ευρωπαίων για μια light παρέμβαση στο χρέος. Και αυτό μπορεί να ισχύει, αλλά είναι η μισή αλήθεια.
Η άλλη μισή είναι ότι η ευρωπαϊκή τρόικα έχει λάβει την κατεύθυνση να έρθει όσο πλησιέστερα στις θέσεις του ΔΝΤ ως προς την εναλλακτική για το χρέος, δηλαδή σε μια πρόσθετη λιτότητα κοντά στα 8-9 δισ. ευρώ που το Ταμείο υπολογίζει ως δημοσιονομικό κενό μέχρι το 2018. Η κατεύθυνση αυτή, κατά τις πληροφορίες, έχει δοθεί στο υψηλότερο επίπεδο, δηλαδή από την ίδια τη Μέρκελ, τόσο ως υπόδειξη προς την Κομισιόν, όσο και ως προσωπική «εγγύηση» προς τον Πολ Τόμσεν, τον επικεφαλής του ευρωπαϊκού τμήματος του ΔΝΤ. Επομένως, το «πρεστίζ» του ΔΝΤ που «κάρφωσε» ο Σόιμπλε θα πληρωθεί με μια σκληρή διαπραγμάτευση για την αξιολόγηση.
Αξιολόγηση με κανόνες ΔΝΤ
Του λόγου το αληθές επιβεβαιώθηκε με το «καλημέρα» του κουαρτέτου στην Αθήνα. Ενώ η κυβέρνηση είχε το προηγούμενο διάστημα επενδύσει πολλά στο ρήγμα μεταξύ ευρωπαϊκής τρόικας και ΔΝΤ, οι δανειστές προσήλθαν με ενιαίες θέσεις και στάση στα περισσότερα ζητήματα της αξιολόγησης. Θέσεις που κλίνουν προς αυτές που διατύπωναν οι εκπρόσωποι του ΔΝΤ.
Επιγραμματικά, οι δανειστές επιμένουν σε δυσμενέστερες παρεμβάσεις στο Ασφαλιστικό, αμφισβητώντας και το σύνολο των «βελτιωτικών» κυβερνητικών προτάσεων που έγιναν για να εκτονωθούν τα μέτωπα με τους αγρότες και τους κλάδους των επιστημόνων. Θέλουν περικοπές της τάξης του 25% στη δαπάνη για τις επικουρικές και βαρύτερες περικοπές στις κύριες, ξεκινώντας με τον επανυπολογισμό όλων των συντάξεων με τους νέους συντελεστές αναπλήρωσης. Ζητούν ισοπέδωση του αφορολογήτου στα 7.000- 8.000 ευρώ για όλους και μείωση των ανώτατων φορολογικών συντελεστών για τα ψηλά εισοδήματα. Δεν δέχονται την κυβερνητική πρόταση για πάγωμα της πώλησης των «ευαίσθητων» κόκκινων δανείων (στεγαστικά και επιχειρηματικά με υποθήκη πρώτη κατοικία) στα distress funds. Κι ακόμη δεν έχουν αποκαλύψει τις απαιτήσεις του για το νέο ταμείο ιδιωτικοποίησης δημόσιας περιουσίας.
Σε τελική ανάλυση, το πακέτο απαιτήσεων που προβάλλουν οι δανειστές συνηγορεί υπέρ της προσέγγισης του ΔΝΤ για το δημοσιονομικό κενό της περιόδου 2016-2018 (7-9 δισ.) και απέχει παρασάγγας από την κυβερνητική προσδοκία για συμβιβασμό στα 2-2,5 δισ. ευρώ.
Η δόση 5,7 δισ… προσφυγοποιείται
Ακόμη κι αν η κυβέρνηση υποχωρήσει στα περισσότερα μέτωπα για να γλιτώσει όπως-όπως την παρτίδα της αξιολόγησης, κάτι που δεν πρόκειται να κριθεί πριν το Eurogroup της 24ης Απριλίου, υπάρχει μια ακόμη, πέμπτη παγίδα που καραδοκεί στην τελική ευθεία: η ενεργοποίηση της «ρήτρας» που προβλέπει η συμφωνία χρηματοδότησης, σύμφωνα με την οποία για να εκταμιευτεί η δόση των 5,7 δισ. ευρώ που συνδέεται με την πρώτη αξιολόγηση πρέπει να προηγηθεί η συμμετοχή του ΔΝΤ στο δανειακό πρόγραμμα.
Η ίδια η Λαγκάρντ έχει πει δημόσια ότι κάτι τέτοιο δεν αναμένεται πριν από τον Ιούνιο. Έτσι, ακόμη κι αν η αξιολόγηση ολοκληρωθεί, τίποτα δεν αποκλείει ένα μπλοκάρισμα της χρηματοδότησης, ιδιαίτερα από τις χώρες που πρωτοστατούν στη «συμμαχία των κλειστών συνόρων». Κι εδώ φαίνεται πόσο στενή -και καταστροφική για την Ελλάδα- έχει γίνει η συνάρτηση 3ου Μνημονίου και προσφυγικής κρίσης.
