Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Α/συνέχεια.
«Το ξεκίνημα της κοινωνικής επανάστασης του 19ου αιώνα», όπως χαρακτήρισε την Κομμούνα του 1871 ο Μαρξ, μπορεί να υπήρξε βραχύβιο (18 Μαρτίου-28 Μαΐου 1871), αλλά άσκησε βαθιά επιρροή στην ιστορία των προλεταριακών επαναστάσεων και ενέπνευσε έναν αιώνα επαναστατικού στοχασμού.
Η παρούσα έκδοση επιχειρεί να προσεγγίσει τα ιστορικά νοήματα της Παρισινής Κομμούνας και να φωτίσει πλευρές της. Κατ’ αρχάς, εντάσσει την εξέγερση στο ιστορικό πλαίσιο του γαλλοπρωσικού πολέμου και παρουσιάζει το χρονικό από το ξεκίνημα έως την αιματηρή καταστολή της.
Παράλληλα με το ρόλο της Α’ Διεθνούς –όπως σημειώνει ο Ένγκελς «στο πεδίο των ιδεών, η Κομμούνα είναι κόρη της Διεθνούς έστω και αν η Διεθνής δεν κούνησε ούτε το μικρό της δαχτυλάκι για να την υποκινήσει»–, αναδεικνύονται τα κύρια ρεύματα που εκφράστηκαν στο εσωτερικό της Κομμούνας.
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στη συμμετοχή των γυναικών στην εξέγερση. Διαδραματίζοντας κεντρικό ρόλο ως δημοσιογράφοι, οργανώτριες, ομιλήτριες, διαδηλώτριες, νοσοκόμες, μαγείρισσες και μαχήτριες, οι γυναίκες συνδιαμόρφωσαν τη φυσιογνωμία της Παρισινής Κομμούνας. Στο εύφορο έδαφος της τομής στις κυρίαρχες πολιτικοκοινωνικές σχέσεις που σηματοδότησε η Κομμούνα, γεννήθηκαν ποικίλες προσεγγίσεις της γυναικείας απελευθέρωσης, οι οποίες συνέβαλαν καθοριστικά στην ιστορία του επαναστατικού γυναικείου κινήματος και γενικότερα του φεμινισμού στους επόμενους αιώνες.
Η σύντομη αναφορά στον αντίκτυπο της Κομμούνας στην Ελλάδα επισημαίνει ένα σημαντικό πεδίο περαιτέρω διερεύνησης, σε άμεση συνάφεια με την εμφάνιση και εξάπλωση των σοσιαλιστικών ιδεών στη χώρα.
Στο κεφάλαιο «Μαρτυρίες και ντοκουμέντα: Η βιωμένη ιστορία της Κομμούνας», το λόγο παίρνουν οι ίδιοι οι Κομμουνάροι, άντρες και γυναίκες. Από τον ιστορικό της Κομμούνας Προσπέρ-Ολιβιέ Λισαγκαρέ, τον εργάτη μαχαιροποιίας Ανρί Σαμπύ, τον Ζαν Μπατίστ Κλεμάν και τον Ελιζέ Ρεκλύ, μέχρι την εργάτρια υποδηματοποιίας Βικτορίν Μπροσέ –προσωποποίηση της «πετρολέζ» (πυρπολήτριας) κατά τους βερσαγιέζους– και την εμβληματική φυσιογνωμία της Λουίζ Μισέλ, οι μαχητές της εξέγερσης αφηγούνται γεγονότα τα οποία έζησαν ως πρωταγωνιστές.
Η έκδοση περιλαμβάνει ένα ιστορικό κείμενο του Γιάννη Χοντζέα για τα 100 χρόνια της Κομμούνας, που γράφτηκε τον Μάρτιο του 1971 στο Παρθένι της Λέρου όπου ήταν εξόριστος. Τέλος, στο παράρτημα της έκδοσης περιλαμβάνονται κείμενα των Μαρξ, Ένγκελς και Λένιν, τα οποία αποτυπώνουν τη θέση που κατέλαβε η Κομμούνα στη μαρξιστική-λενινιστική σκέψη και ανάλυση, καθώς και ένα κείμενο της «Ένωσης των Φίλων της Κομμούνας του Παρισιού» για την πολιτιστική πολιτική της.
Θεωρούμε πως δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι στα 140 χρόνια της Κομμούνας, το ενδιαφέρον για την πρώτη αυτή προλεταριακή επανάσταση αναθερμάνθηκε επιπλέον με την προβολή δύο σημαντικών ταινιών, της σχεδόν εξάωρης La Commune του Peter Watkins (2001) και της ταινίας της ρώσικης πρωτοπορίας Νέα Βαβυλώνα των Γκριγκόρι Κοζίντσεφ και Λεονίντ Τράουμπεργκ (1929), αλλά και την έκδοση του μυθιστορήματος του Ζαν Βωτρέν, Η κραυγή του λαού, με εικονογράφηση του Ζακ Ταρντί (εκδόσεις ΚΨΜ).
Προφανώς, η παρούσα έκδοση δεν εξαντλεί την πραγμάτευση των πολύμορφων και σύνθετων ζητημάτων που έθεσε η Παρισινή Κομμούνα. Ελπίζει, ωστόσο, να συμβάλει και να εμπλουτίσει την ελληνική βιβλιογραφία, στην οποία υπάρχει σημαντικό κενό για το ζήτημα.
Σε μια περίοδο βαθιάς κρίσης, αλλά και ορμητικής εισβολής του λαϊκού παράγοντα στο προσκήνιο, τα οράματα της Κομμούνας και η πράξη της παραμένουν επίκαιρα, συνεχίζουν να εμπνέουν και συνιστούν πολύτιμη παρακαταθήκη για την προετοιμασία των νέων εξεγέρσεων και επαναστατικών εφόδων στον 21ο αιώνα.
