Το «πεζοδρόμιο» υποχρέωσε τη νέα κυβέρνηση σε άτακτη υποχώρηση
Του Γιώργου Τζαφέρη
Χωρίς να έχει μειωθεί στο ελάχιστο η ένταση και οι αντιθέσεις που προκαλούν το συνεχές ενδιαφέρον μας για τα Δυτικά Βαλκάνια, τις τελευταίες ημέρες είναι η Ρουμανία, μια χώρα των Ανατολικών Βαλκανίων, που βρέθηκε στο προσκήνιο της επικαιρότητας. Προηγήθηκαν εδώ και δύο σχεδόν μήνες βουλευτικές εκλογές από τις οποίες προέκυψε αλλαγή της κυβέρνησης, με τη συμμετοχή των πολιτών όμως σε αυτές να μην ξεπερνάει το 40%. Η νέα κυβέρνηση που σχηματίστηκε αποτελείται από το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (PSD), το οποίο επιστρέφει ουσιαστικά στην εξουσία μετά από 16 ολόκληρα χρόνια, και ένα μικρό κόμμα της Κεντροδεξιάς, το Συνασπισμό Φιλελεύθερων Δημοκρατών (ALDE).
Η πρώτη εμπλοκή αφορούσε την άρνηση του προέδρου της χώρας (και ηγετικού στελέχους της δεξιάς παράταξης) να δώσει εντολή σχηματισμού στον ηγέτη του PSD, ο οποίος ήταν υπόδικος για σκάνδαλα διαφθοράς – όπως και χιλιάδες ακόμη κρατικοί αξιωματούχοι, δικαστικοί λειτουργοί και πολιτικοί που πρωταγωνίστησαν την περασμένη δεκαετία στην πολιτική ζωή. Η συμβιβαστική λύση βρέθηκε (αφού ο πρόεδρος αρνήθηκε και δεύτερη φορά να δεχτεί μια γυναίκα μουσουλμάνα που υπέδειξε το PSD ως πρωθυπουργό) στο πρόσωπο ενός σχετικά άφθαρτου στελέχους του κόμματος, του Σορίν Γκριντεάνου, ο οποίος και σχημάτισε τη νέα κυβέρνηση.
Εκατοντάδες χιλιάδες καθημερινά στους δρόμους
Δεν πρόλαβαν να περάσουν μερικές εβδομάδες και η χώρα συνταράχθηκε από ένα μεγάλο κύμα μαζικών διαδηλώσεων, που όμοιό του είχε να ζήσει από την περίοδο της πτώσης του Τσαουσέσκου το 1989. Αιτία η προσπάθεια της νέας κυβέρνησης να απονείμει χάρη σε υπόδικους και φυλακισμένους διεφθαρμένους πολιτικούς και κρατικούς λειτουργούς (ανάμεσά τους και πολλά ηγετικά στελέχη της), αλλά και να αποποινικοποιήσει αδικήματα σχετικά με τη διαφθορά, που τόσο ταλάνισε τη Ρουμανία στα 20 χρόνια της λεηλασίας της από τη νεοφιλελεύθερη επέλαση. Η προσπάθεια αυτή δεν μπόρεσε να περάσει από το κοινοβούλιο, οπότε έγινε πράξη με δύο «διατάγματα εκτάκτου ανάγκης», τα οποία δήθεν θα αντιμετώπιζαν το (υπαρκτό, λόγω των άθλιων συνθηκών που επικρατούν) πρόβλημα της αποσυμφόρησης των φυλακών.
Τα διατάγματα όριζαν την άμεση απελευθέρωση 2.500 ανθρώπων που έχουν καταδικαστεί για οικονομικά εγκλήματα σε βάρος του Δημοσίου… Η έκρηξη του λαού ήταν άμεση. Χωρίς το πατρονάρισμα κανενός επίσημου πολιτικού κόμματος, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους σε όλη τη χώρα. Την πρώτη κιόλας μέρα (ή μάλλον νύχτα, αφού νύχτα και αιφνιδιαστικά πέρασε η νέα κυβέρνηση τα διατάγματα) 40.000 διαδήλωσαν έξω από τη βουλή. Την επόμενη μέρα ήταν 250.000, και τη μεθεπόμενη σχεδόν μισό εκατομμύριο! Επί πέντε ημέρες η Ρουμανία συνταράχθηκε από το σύνθημα «Κλέφτες-Κλέφτες!», με μοναδικό αίτημα να αποσυρθούν τα δύο διατάγματα.
Μια πρώτη αλλά μεγάλη νίκη
Έτσι, ενώ ο πρωθυπουργός και οι εμπλεκόμενοι υπουργοί με αλαζονεία δήλωναν ότι μόλις είχαν λάβει λαϊκή εντολή να κυβερνήσουν και δεν πρόκειται να αποσύρουν τα διατάγματα, η λαϊκή αντίδραση φούντωνε ταχύτατα. Ακόμη και επίσημοι πολιτικοί και κοινωνικοί φορείς αναγκάστηκαν τελικά να συνταχθούν μαζί της, ενώ έφερε παραιτήσεις και διαφοροποιήσεις ακόμη και εντός του PSD. Η ανησυχία της Δύσης ήταν έκδηλη, με τους πρέσβεις ΗΠΑ και Ε.Ε. να καλούν την κυβέρνηση να αποτρέψει μια γενικευμένη εξέγερση.
Την παραμονή της μεγάλης διαδήλωσης, που οι διοργανωτές υπολόγιζαν να συγκεντρώσει ένα εκατομμύριο ανθρώπους στο Βουκουρέστι, ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε ότι κάνει πίσω, με προφανή στόχο τη διατήρησή του στην εξουσία. Ήδη το «Παραιτηθείτε!» είχε αρχίσει να γίνεται το δεύτερο κεντρικό σύνθημα. Ο λαός της Ρουμανίας, με τις δικές του «πλατείες», είχε μια πρώτη αλλά μεγάλη νίκη. Απάντησε σε όσους τον ήθελαν κοιμισμένο και αδιάφορο, με μοναδικό τους κριτήριο τη μη συμμετοχή του στο στημένο πολιτικό παιχνίδι δεκαετιών μέσω εκλογών. Διαδήλωσε ειρηνικά, περιφρουρημένα –δεν έγιναν ζημιές πουθενά, και οι ίδιοι οι διαδηλωτές καθάριζαν τους δρόμους μετά το τέλος των κινητοποιήσεων– αλλά και με μεγάλη εφευρετικότητα.
Άλλος ένας λαός στο προσκήνιο που, με τη μαχητικότητα και την αποφασιστικότητά του, εμπόδισε την προσπάθεια ενός διεφθαρμένου πολιτικού συστήματος να επιβιώσει ατιμώρητο. Μια ακόμη μικρή φωτεινή ελπίδα ενάντια σε όσους θέλουν να μας πείσουν πως τίποτε δεν αλλάζει και ότι οι «δυνατοί» αυτού του κόσμου θα κάνουν ό,τι θέλουν. Σε κάθε γωνιά του πλανήτη, οι λαοί αναζητούν και βρίσκουν τη δύναμη της αντίστασης.
