του Βασίλη Ξυδιά
Η επίσκεψη του Πάπα Φραγκίσκου στη Λέσβο μπορεί να ειδωθεί από δύο πλευρές: την πλευρά αυτών που τον προσκάλεσαν και τη δική του. Στόχος αυτού του μικρού σημειώματος είναι να φωτίσει τη διαφορά μεταξύ των δύο.
Την πρωτοβουλία της πρόσκλησης είχε κατ’ ουσίαν ο Αλ. Τσίπρας, ο οποίος επικοινώνησε τον Φεβρουάριο με τον Οικουμενικό Πατριάρχη, ζητώντας του να συνυποδεχθούν τον Πάπα στη Λέσβο. Στην υπόθεση ενεπλάκη στη συνέχεια και η Εκκλησία της Ελλάδος, και έτσι προέκυψε το σχήμα της διπλής φιλοξενίας του Πάπα από τον Οικουμενικό Πατριάρχη και τον Έλληνα Αρχιεπίσκοπο (βλ. αναλυτικό ρεπορτάζ για όλο το παρασκήνιο στον Εθνικό Κήρυκα της Νέας Υόρκης, 11/4/2016).
Από μια άποψη λοιπόν πρόκειται για έναν ακόμα επικοινωνιακό τακτικισμό της ελληνικής κυβέρνησης, που αποσκοπεί απεγνωσμένα στην ενίσχυση του ηθικού προφίλ της, τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό της χώρας. Φαίνεται πως η πλευρά του Ποντίφικα δεν αρνήθηκε να παίξει σ’ αυτό το παιχνίδι, αν και αξίζει να σημειωθεί η προχθεσινή ανακοίνωση του εκπροσώπου Τύπου του Βατικανού, στην οποία σημειώνεται με νόημα πως η επίσκεψη «δεν έχει πολιτικές προεκτάσεις» (14/4/2016).
Θα ήταν εντελώς φυσιολογικό οι τρεις επικεφαλής των εκκλησιών να μίλαγαν καθαρά, πέρα από την αναφορά στον ανθρωπισμό και την καρτερία, για τον πόλεμο και την καταστροφή χωρών, δηλαδή, την πραγματική αιτία των προσφυγικών ροών. Ονοματίζοντας παράλληλα τους υπεύθυνους και εμπρηστές του πολέμου.
Σε τι ακριβώς, λοιπόν, αποβλέπει ο Πάπας; Είναι ειλικρινής η ανησυχία του για τους πρόσφυγες ή υπάρχουν πίσω απ’ αυτήν κρυφά και δόλια κίνητρα (π.χ. σαν αυτά που του καταλογίζουν ο Πειραιώς, ο Καλαβρύτων και ο Γλυφάδας);
Γνώμη μου είναι πως ο Ρωμαιοκαθολικός ηγέτης είναι πράγματι ανήσυχος. Θυμίζω τη ρηξικέλευθη έκκλησή του, τον περασμένο Σεπτέμβριο, σε όλες τις ενορίες, τα μοναστήρια και τις θρησκευτικές κοινότητες της Ευρώπης να φιλοξενήσουν από μία οικογένεια προσφύγων· καθώς και την επίσκεψή του στη Λαμπεντούζα το καλοκαίρι του 2013.
Ας μην ξεχνάμε πως η Καθολική Εκκλησία μετρά 1,2 δισ. ανθρώπων, εκ των οποίων το 40% βρίσκονται στη Λατινική Αμερική· εκεί που η Θεολογία της Απελευθέρωσης βρίσκεται στην αιχμή του αγώνα εναντίον του νεοφιλελευθερισμού και της δικτατορίας των αγορών. Η εντεινόμενη καταλήστευση του πλούτου των εθνών, η κυνική επιβολή της αδικίας και της τυραννίας των χρηματοοικονομικών ελίτ κλονίζει σε παγκόσμια κλίματα τη σχέση των λαϊκών ανθρώπων, τη λαϊκή βάση του καθολικισμού, με τα ηθικά θεμέλια της πίστης τους. Οφείλουμε κατά συνέπεια να πάρουμε σοβαρά υπόψη μας ότι τα θεμέλια του Καθολικισμού δεν βρίσκονται στο κέντρο του Δυτικού κόσμου αλλά στην περιφέρειά του.
Επομένως δεν είναι μόνον ο Πάπας ως ατομική περίπτωση. Θέλοντας και μη, η ηγεσία του καθολικισμού ψάχνεται. Ίσως αυτό το ψάξιμο να μην μπορεί να υπερβεί τους όρους ενός παγκόσμιου εξουσιαστικού ιδεολογικού μηχανισμού όπως η ρωμαιοκαθολική εκκλησία, εντούτοις δεν παύει να ενέχει κάποια στοιχεία ριζοσπαστισμού που αξίζει να τα παρακολουθήσουμε.
